Hương Thảo
“Bất cứ điều gì chúng tôi viết ra… đều có thể bị quy là lật đổ, là nổi loạn”, dù vậy, ông trùm truyền thông, tỷ phú Jimmy Lai nói rằng ông không hối tiếc.
Ông trùm truyền thông, tỷ phú Hồng Kông Jimmy Lai biết rằng sự ủng hộ của ông đối với các cuộc biểu tình đòi dân chủ, có thể sớm đưa ông ra sau song sắt. Nhưng người tự hào mô tả mình là “kẻ gây rối”, cho biết ông không hối tiếc, theo AFP ngày 16/6.
“Tôi đã chuẩn bị tinh thần để đi tù”, người đàn ông 72 tuổi nói với AFP từ văn phòng Next Digital, tập đoàn truyền thông dân chủ lớn nhất và sôi động nhất Hồng Kông. “Nếu điều đó xảy ra, tôi sẽ có cơ hội đọc những cuốn sách mà tôi chưa đọc. Điều duy nhất tôi có thể làm là suy nghĩ tích cực”.
Rất ít người Hồng Kông hứng chịu sự chỉ trích tàn nhẫn và cay đắng từ Bắc Kinh như ông Jimmy Lai. Đối với nhiều cư dân của thành phố bán tự trị, ông Lai là một anh hùng bất đắc dĩ, ông chủ một tờ báo châm biếm và ông trùm duy nhất sẵn sàng đối đầu với Bắc Kinh.
Nhưng đối với truyền thông nhà nước Trung Quốc, ông là một kẻ phản bội, một “bàn tay đen” lớn đứng sau những cuộc biểu tình dân chủ khổng lồ ở Hồng Kông năm ngoái, và là người đứng đầu nhóm “Tứ Nhân Bang” (hay Bè lũ bốn tên) mới với “âm mưu phá hoại đất nước”.
Global Times của ĐCSTQ mô tả ông Lai là một thành viên trong nhóm “Tứ Nhân Bang” mới. (“Tứ Nhân Bang” gồm: Giang Thanh, Trương Xuân Kiều, Diêu Văn Nguyên và Vương Hồng Văn, là nhóm lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc bị cho là cấu kết với nhau lộng quyền và để sát hại những đảng viên không theo phe cánh từ Đại hội X của Đảng Cộng sản Trung Quốc, nhưng sau đó bị bắt và xét xử năm 1976, sau khi Mao Trạch Đông mất. “Bè lũ bốn tên” là những thành viên hoạt động tích cực nhất trong cuộc Đại Cách mạng Văn hóa ở Trung Quốc).
Trong nhiều năm, một nhóm bí ẩn những người tự mô tả mình là “ái quốc”, đã chọn ông làm điểm tựa của mình.
Trong khi AFP phỏng vấn ông, có một người đàn ông đỗ chiếc xe tải bên ngoài văn phòng của Lai với màn hình số, phát đi thông tin về những thuyết âm mưu và đồn đại rằng ông là một con rối của Hoa Kỳ.
Tỷ phú Lai cho biết ông đã học được cách ứng xử với những tin đồn như vậy bằng tiếng cười. “Họ có nói gì thì tôi cũng không để tâm, vì họ có thể nói bất cứ điều gì họ thích. Dù vậy, chiếc xe van này là một chiếc mới”, ông nói, cười khúc khích.
Cảm thấy đúng thì làm
Câu chuyện cuộc đời tỷ phú Lai là điển hình của nhiều cuộc hành trình từ-giẻ-rách-lên-nhà-giàu của các ông trùm Hồng Kông. Ông được sinh ra ở Trung Quốc đại lục, tỉnh Quảng Đông trong một gia đình giàu có, nhưng đã mất tất cả khi Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) lên nắm quyền vào năm 1949. Trốn sang Hồng Kông khi mới 12 tuổi, cậu bé Lai đã lao động cật lực, tự học tiếng Anh và cuối cùng thành lập đế chế quần áo Giordano cực kỳ thành công.
Nhưng con đường của ông đã tách khỏi ngành thời trang vào năm 1989, khi ĐCSTQ mang xe tăng đến quảng trường Thiên An Môn để đè bẹp các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ của sinh viên Trung Quốc ở Bắc Kinh. Ông đã sáng lập nhà xuất bản đầu tiên của mình ngay sau đó và các cột báo viết thường xuyên chỉ trích các nhà lãnh đạo cấp cao của ĐCSTQ.
Khi ĐCSTQ bắt đầu đóng cửa các cửa hàng quần áo của ông tại Trung Quốc đại lục, Lai đã bán hết Giordano và đầu tư tiền vào một tờ báo lá cải.
Khi được hỏi tại sao ông không giữ im lặng và tận hưởng sự giàu có của mình như những ông trùm khác ở Hồng Kông, tỷ phú Lai mỉm cười. “Chỉ là hoàn cảnh đưa đẩy, nhưng tôi cảm thấy đúng khi làm điều đó”, ông nói.
“Có lẽ tôi là một kẻ nổi loạn bẩm sinh, có lẽ tôi là người cần rất nhiều ý nghĩa để sống cuộc sống của mình ngoài tiền bạc”.
Chiến đấu để trả ơn mảnh đất tự do đã cho ông tất cả
Tỷ phú Lai sử dụng tiếng cười để hạ thấp những rủi ro mà ông phải đối mặt. Nhưng ông đang tự đặt mình vào tầm ngắm của Bắc Kinh. Ông hiện đang bị truy tố cùng với 14 nhà hoạt động dân chủ nổi tiếng khác của Hồng Kông vì đã tham gia vào các cuộc biểu tình hồi năm ngoái, với tội danh có thể bị kết án lên đến năm năm tù.
Ông từ chối thảo luận về vụ việc, vì lý do pháp lý, nhưng nói rằng ông không hối hận về việc tham dự và ủng hộ các cuộc biểu tình trong những năm qua.
“Tôi là một kẻ gây rối. Tôi đến nơi đây [Hồng Kông] với hai bàn tay trắng, và sự tự do của mảnh đất này đã cho tôi tất cả. Có lẽ giờ là lúc mà tôi cần phải đền đáp cho nền tự do đó bằng cách chiến đấu vì nó”.
Jimmy Lai
Mối đe dọa mới nhất là kế hoạch của Bắc Kinh nhằm áp đặt luật an ninh quốc gia mới đối với thành phố, điều này sẽ đặt ra ngoài vòng pháp luật những gì ĐCSTQ buộc tội là hoạt động “lật đổ, ly khai, khủng bố và ảnh hưởng từ nước ngoài”.
Các cáo buộc tỷ phú Lai thông đồng với thế lực nước ngoài đã trở nên quá tải trên truyền thông nhà nước Trung Quốc vào năm ngoái, khi ông có cuộc gặp với Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo và Phó Tổng thống Mike Pence.
Tỷ phú Lai mô tả luật an ninh là “một hồi chuông báo tử cho Hồng Kông”. “Nó sẽ thay thế hoặc phá hủy nền pháp trị và hủy hoại tình trạng trung tâm tài chính quốc tế của chúng tôi”, ông nói.
Ông cũng lo sợ cho các nhà báo của mình: “Bất cứ điều gì chúng tôi viết, bất cứ điều gì chúng ta nói đều có thể bị quy là lật đổ, là nổi loạn”.
“ĐCSTQ cần tạo ra những kẻ thù bên ngoài”
Hai tờ báo chính của ông – tờ báo Apple Daily và tạp chí Next Digital, nền tảng truyền thông ủng hộ dân chủ Hồng Kông, chỉ chiếm thiểu số trong một thành phố mà các đối thủ thân Bắc Kinh hoặc truyền thông thận trọng chiếm đa số, là một sự cạnh tranh đầy bất công.
Trang hàng ngày của Apple Daily tràn đầy những khẩu hiệu, phim hoạt hình và linh vật dân chủ. Hai ấn phẩm hầu của ông như không bán được quảng cáo trong nhiều năm do các thương hiệu lo sợ sự phẫn nộ của Bắc Kinh. Tỷ phú Lai đã phải bù lỗ bằng tiền mặt của mình. Nhưng đổi lại chúng rất nổi tiếng và được công chúng hâm mộ, cung cấp một hỗn hợp các tin tức về những người nổi tiếng, các vụ bê bối tình dục và các cuộc điều tra chân thực như một loạt bài gần đây về bất động sản của một số sĩ quan cảnh sát cấp cao vi phạm luật xây dựng. Ông cũng xuất bản một phiên bản tờ Apple cho Đài Loan, nơi chỉ trích Bắc Kinh.
Trung Quốc đang ở điểm yếu nhất trong nhiều thập kỷ dưới thời Tập Cận Bình. Nền kinh tế một thời bùng nổ của nó bị đe dọa bởi virus Vũ Hán, cuộc chiến thương mại với Washington và mối lo ngại quốc tế gia tăng về tham vọng của ĐCSTQ, theo tỷ phú Lai.
“Trung Cộng, khi nó gặp khủng hoảng trong nội bộ, nó cần tạo ra những kẻ thù bên ngoài để đoàn kết nhân dân”, ông nói.
“Do vậy, ông ta [Tập Cận Bình] đột nhiên trở nên rất hung hăng và hiếu chiến với Đài Loan và đang áp dụng luật an ninh quốc gia ở Hồng Kông”.
Điều đó khiến Hồng Kông rơi vào tình thế bấp bênh. Nhưng Lai cho biết ông không có kế hoạch rời khỏi thành phố, hoặc “tự kiểm duyệt quan điểm của chính mình”.
“Điều duy nhất chúng tôi có thể làm là vững tâm, không để mất tinh thần và hy vọng”, ông nói.
“Và hãy nghĩ rằng những gì đúng đắn cuối cùng sẽ chiến thắng”.
Theo Jerome Taylor, AFP
Hương Thảo biên dịch