Tranh cãi về quyền tự do ngôn luận đang gia tăng ở Brazil, quốc gia lớn nhất châu Mỹ Latinh. Tỷ phú Elon Musk thề sẽ chống lại quyết định của Tòa án tối cao Brazil cấm nhiều tài khoản X và kêu gọi một thẩm phán quyền lực của Brazil từ chức.
Theo Wall Street Journal (WSJ) và Associated Press (AP) đưa tin, nền tảng mạng xã hội X (trước đây là Twitter) ban đầu tuân thủ lệnh, bao gồm việc trấn áp các tài khoản phát tán ngôn luận thù hận và thông tin sai lệch. Tuy nhiên, ông Musk đã thông báo vào cuối tuần qua một loạt bài đăng rằng tất cả các tài khoản này sẽ được khôi phục. Ông Musk là chủ sở hữu của nền tảng này từ năm 2022.
Musk viết vào tối thứ Bảy (ngày 6/4): “Chúng tôi đang gỡ bỏ mọi hạn chế. Thẩm phán này đã áp dụng các khoản tiền phạt lớn, đe dọa bắt giữ nhân viên của chúng tôi và cắt quyền truy cập vào X ở Brazil. Như vậy, chúng tôi rất có thể sẽ mất toàn bộ doanh thu ở Brazil và có thể phải đóng cửa các văn phòng ở đó, nhưng nguyên tắc quan trọng hơn lợi nhuận.”
Vào Chủ nhật, ông Musk tuyên bố thêm rằng nền tảng X sẽ sớm tiết lộ thông tin chi tiết về lệnh hành chính này. Ông nói thêm rằng lệnh này được đưa ra bởi Thẩm phán Tòa án tối cao Brazil Alexandre de Moraes: “Thẩm phán này đã vi phạm một cách trắng trợn các quy định của hiến pháp và ý nguyện của người dân Brazil. Ông ấy nên từ chức hoặc bị luận tội”.
Chính quyền Brazil đang điều tra một mạng lưới địa phương có tên là “Dân quân kỹ thuật số” (digital militias) vì phát tán thông tin sai lệch, bôi nhọ và đe dọa các thẩm phán của Tòa án Tối cao Brazil.
Tòa án tối cao Brazil hôm thứ Hai (8/4) thông báo ông Alexandre de Moraes đã mở một cuộc điều tra riêng đối với ông Musk để xem ông chủ X có cản trở công lý, phạm tội có tổ chức và kích động cư dân mạng hay không.
Thẩm phán Alexandre de Moraes cũng cảnh báo rằng nếu như X dỡ bỏ phong tỏa tài khoản “Dân quân kỹ thuật số”, mỗi tài khoản sẽ bị phạt 20.000 USD mỗi ngày và các cá nhân có liên quan cũng sẽ phải chịu trách nhiệm nếu vi phạm lệnh của tòa án.
Văn phòng báo chí của X đã không trả lời yêu cầu bình luận từ hãng tin AP. Tính đến sáng thứ Hai (ngày 8/4), ông Musk cũng chưa bình luận công khai về vấn đề này.
Phe chính trị cánh hữu của Brazil từ lâu đã tin rằng ông Alexandre de Moraes đã vượt quá giới hạn để đàn áp quyền tự do ngôn luận và tham gia vào các cuộc đàn áp chính trị. Các nhà lập pháp thuộc vòng tròn của cựu Tổng thống Jair Bolsonaro đã bị bỏ tù, nơi ở của những người ủng hộ ông cũng bị đột kích trong bối cảnh các cuộc điều tra về “Dân quân kỹ thuật số”. Bản thân ông Bolsonaro trở thành mục tiêu điều tra vào năm 2021.
Vào tháng 3/2022, một thẩm phán đã ra lệnh đóng cửa ứng dụng nhắn tin Telegram trên toàn quốc sau khi nền tảng này liên tục phớt lờ các yêu cầu từ chính quyền Brazil, bao gồm cả yêu cầu của cảnh sát về việc chặn dữ liệu cá nhân và cấp quyền truy cập cho blogger Allan dos Santos. Bloger này là một đồng minh của ông Bolsonaro, đã bị buộc tội tung tin đồn. Tài khoản của blogger Allan dos Santos là một trong những tài khoản bị chặn trên X ở Brazil.
Brazil là một thị trường quan trọng cho các công ty truyền thông xã hội. Theo dữ liệu của tổ chức cứu thị trường Emarketer, khoảng 40 triệu người Brazil (khoảng 18% dân số) truy cập X ít nhất mỗi tháng một lần.
Ông Musk, người tự cho mình là người theo chủ nghĩa tuyệt đối về quyền tự do ngôn luận, đã tiếp quản Twitter vào tháng 10/2022 và dành vài tuần tiếp theo để gỡ bỏ phần lớn cơ sở hạ tầng của nền tảng xung quanh việc kiểm duyệt nội dung.
Ông cho biết X thường chỉ nên can thiệp trong tình huống tuân thủ luật pháp địa phương. “Chúng tôi không thể vi phạm luật pháp của một quốc gia.” ông Musk nói trong một cuộc phỏng vấn với BBC năm ngoái về cách tiếp cận kiểm duyệt nội dung của ông. “Nếu phải lựa chọn giữa việc đưa nhân viên vào tù và tuân thủ luật pháp, chúng tôi sẽ chọn tuân thủ pháp luật.”
Cuối tuần qua, các chính trị gia, luật sư và nhân vật của công chúng Brazil đã có những phản ứng trái chiều trước quyết định thách thức lệnh của tòa án Brazil của ông Musk. Một số cảm thấy như được được khuyến khích, trong khi những người khác tỏ ra tức giận.
Nghị sĩ bảo thủ người Brazil Carlos Jordy đã viết trên X rằng: “ Musk dũng cảm hơn các thượng nghị sĩ của Brazil trong việc bảo vệ nền dân chủ.” Một nghị sĩ khác, ông Nikolas Ferreira, ca ngợi ông Musk là “bất khuất”.
Trong khi đó, bà Gleisi Hoffmann, lãnh đạo Đảng Công nhân cánh tả của Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva, cáo buộc ông Musk “kích động chủ nghĩa cánh hữu cực đoan” ở Brazil. Bà viết trong một bài đăng trên X vào Chủ nhật: “Những nhận xét không mong muốn và xúc phạm của tỷ phú người Mỹ Elon Musk … là một cuộc tấn công vào chủ quyền của Brazil.”
Ông de Morais đã đóng vai trò lãnh đạo trong một số hoạt động chống lại thông tin sai lệch mà ông tuyên bố là nhằm bảo vệ hệ thống dân chủ mong manh của Brazil. Ông cũng đang dẫn đầu cuộc điều tra về cựu Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro, người bị cáo buộc lên kế hoạch giành quyền lực bằng biện pháp quân sự trước khi thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2022. Ông Bolsonaro phủ nhận có âm mưu đảo chính.
Với tư cách là người đứng đầu tạm thời của tòa án bầu cử Brazil, ông de Moraes cũng đã dẫn đầu một phiên tòa vào năm ngoái, dẫn đến việc ông Bolsonaro bị cấm nắm giữ bất kỳ chức vụ chính trị nào cho đến năm 2030. Phán quyết này khiến nhiều người bảo thủ không hài lòng.
Trong những năm gần đây, ông de Moraes cũng đe dọa áp đặt lệnh cấm và phạt tiền trên các nền tảng truyền thông xã hội khác, bao gồm Facebook và nền tảng nhắn tin Telegram. Chính phủ cánh tả của Brazil gần đây tuyên bố rằng họ hy vọng biến Brazil thành hình mẫu cho cuộc chiến toàn cầu chống lại thông tin sai lệch.
Ông Musk đã sa lầy vào chính trị nội bộ Brazil. Vào tháng 5/2022, khi nhiệm kỳ của ông Bolsonaro sắp kết thúc và chính trị gia bảo thủ này đang bị điều tra vì truyền bá thông tin sai lệch, ông Musk đã đến thăm Brazil và công bố kế hoạch lắp đặt hàng chục nghìn vệ tinh trên rừng nhiệt đới Amazon.
Ông Bolsonaro gọi ông Musk là “huyền thoại của tự do” và cho biết cuộc gặp của họ đánh dấu “sự khởi đầu của một mối quan hệ thân mật”.
Kể từ đó, nhiều người ủng hộ ông Bolsonaro và các chính trị gia bảo thủ đã kêu gọi ông Musk giúp chống lại sự kiểm soát truyền thông xã hội của Tòa án Tối cao Brazil.
Là người đứng đầu Tesla, nhà sản xuất tên lửa SpaceX và X, ông Musk thường là trung tâm của ảnh hưởng chính trị, các chương trình nghị sự toàn cầu và rủi ro doanh nghiệp. Hệ thống internet vệ tinh của SpaceX đã được sử dụng trong cuộc chiến ở Ukraine và vào tháng Năm năm ngoái, trước cuộc bầu cử quốc gia ở Thổ Nhĩ Kỳ, nền tảng X (khi đó vẫn được gọi là Twitter) đã hạn chế quyền truy cập vào một số nội dung nhất định ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Cao Vân, Vision Times