Hôm 18/2 vừa qua, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov tuyên bố rằng Nga và Mỹ đã thống nhất thiết lập một khuôn khổ để chấm dứt xung đột Ukraine trong tương lai gần.
Các nhà ngoại giao hàng đầu của Nga và Mỹ đã họp tại Arab Saudi để tìm cách khôi phục quan hệ ngoại giao, đặt nền tảng cho hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump, đồng thời thúc đẩy các nỗ lực giải quyết xung đột Ukraine.
Phái đoàn Nga gồm Ngoại trưởng Sergei Lavrov và ông Yuri Ushakov, cố vấn chính sách đối ngoại của Tổng thống Vladimir Putin. Ngoài ra, ông Kirill Dmitriev, Tổng giám đốc điều hành của Quỹ đầu tư trực tiếp Nga (RDIF), cũng tham gia vào quá trình đàm phán. Phía Mỹ có Ngoại trưởng Marco Rubio, Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz và Đặc phái viên Tổng thống Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff.
Phát biểu họp báo sau cuộc đàm phán kéo dài hơn 4 giờ đồng hồ, Ngoại trưởng Nga Lavrov cho biết cuộc đàm phán “rất hữu ích”. Nga và Mỹ đã giải quyết được những vấn đề ít nghiêm trọng nhất trong quan hệ song phương, bao gồm việc bổ nhiệm các phái viên và dỡ bỏ một số hạn chế áp dụng cho các phái bộ ngoại giao.
Ngoại trưởng Lavrov khẳng định với phía Mỹ rằng việc mở rộng NATO và tư cách thành viên tiềm năng của Ukraine là mối đe dọa trực tiếp đến lợi ích và chủ quyền của Nga. Vậy nên, việc triển khai quân đội NATO ở Ukraine, ngay cả dưới danh nghĩa EU hoặc quốc gia, sẽ là điều “không thể chấp nhận được”.
Washington và Moskva cũng nhất trí bắt đầu tiến trình giải quyết xung đột ở Ukraine, đồng thời tạo điều kiện cho hợp tác địa chính trị và kinh tế rộng rãi, nói rằng tiến trình này sẽ gắn liền với việc giải quyết xung đột Ukraine.
Anh Trần
Lộ thoả thuận trao đổi giữa Mỹ và Ukraine liên quan đến xung đột với Nga
Theo dự thảo thoả thuận bị rò rỉ, Tổng thống Donald Trump được cho là đã yêu cầu 50% tài nguyên của Ukraine nhằm đổi lấy sự hỗ trợ của Mỹ trong cuộc chiến với Nga.
Một dự thảo mật được cho là đã được trình lên Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, nêu chi tiết một thỏa thuận kinh tế quan trọng với Mỹ, làm dấy lên lo ngại về chủ quyền của Ukraine đối với tài nguyên thiên nhiên của mình, theo tờ The Telegraph ngày 17/2/2025.
Tài liệu này, đề ngày 7/2/2025, được đánh dấu là “Đặc quyền & Bảo mật”, đề xuất một gói bồi thường trị giá 500 tỷ USD – một con số vượt qua nhiều khoản bồi thường trong lịch sử.
Theo The Telegraph, thỏa thuận đề xuất thành lập một quỹ đầu tư chung giữa Mỹ và Ukraine để giám sát tài nguyên khoáng sản, cảng biển, cơ sở hạ tầng năng lượng và các dự án kinh tế tương lai của Ukraine. Mục tiêu, theo thoả thuận, là để đảm bảo rằng các bên thù địch không được hưởng lợi từ quá trình tái thiết Ukraine.
Đề xuất trong thoả thuận bị rò rỉ cho hay Washington sẽ nhận 50% doanh thu từ tài nguyên của Ukraine và một phần giá trị tài chính tương đương từ tất cả các giấy phép khai thác và xuất khẩu mới. Bên cạnh đó, Mỹ sẽ có quyền ưu tiên mua các khoáng sản quan trọng trong tương lai, bao gồm đất hiếm, dầu và khí đốt.
Các điều khoản pháp lý trong tài liệu cho thấy thỏa thuận sẽ tuân theo luật pháp New York, trao cho Mỹ ảnh hưởng rộng rãi đối với lĩnh vực tài nguyên của Ukraine. Một nguồn tin quen thuộc với các cuộc thảo luận mô tả các điều khoản này là một cam kết kinh tế lớn đối với Ukraine:
“Điều khoản này về cơ bản có nghĩa là, ‘Trả tiền cho chúng tôi trước, rồi mới lo cho con cái các bạn’”, một nguồn tin thân cận với cuộc đàm phán cho biết.
Dự thảo thỏa thuận này được cho là đã gây báo động ở Kiev, khi các quan chức cân nhắc những tác động lâu dài của một thỏa thuận kinh tế như vậy. Mặc dù trước đó ông Zelensky đã gợi ý việc trao cho Mỹ cổ phần trong lĩnh vực khoáng sản quan trọng của Ukraine nhằm khuyến khích viện trợ quân sự, nhưng quy mô của những điều khoản này dường như vượt ngoài mong đợi.
Đề xuất trong thoả thuận đã được so sánh với các mô hình bồi thường trong lịch sử, với một số nhà phân tích lưu ý rằng thỏa thuận này sẽ chiếm tỷ lệ lớn hơn GDP của Ukraine so với các khoản bồi thường của Đức sau Thế chiến thứ nhất theo Hiệp ước Versailles. Đồng thời, tài liệu này được cho là không áp đặt các yêu cầu tài chính tương tự đối với Nga.
Trong một cuộc phỏng vấn với Fox News, Tổng thống Donald Trump tuyên bố rằng Ukraine đã “về cơ bản đồng ý” cung cấp 500 tỷ USD, với lý do nước này sở hữu nhiều tài nguyên thiên nhiên quý giá.
“Họ có những vùng đất vô cùng giá trị về đất hiếm, về dầu khí, về nhiều thứ khác”, ông Trump nói và cảnh báo rằng nếu không có thỏa thuận, Ukraine có nguy cơ đối mặt với bất ổn kéo dài: “Họ có thể đạt được thỏa thuận. Họ có thể không đạt được thỏa thuận. Họ có thể thuộc về Nga vào một ngày nào đó, hoặc có thể không. Nhưng tôi muốn lấy lại số tiền này”.
Ông Trump cũng cho rằng Mỹ đã đóng góp 300 tỷ USD cho nỗ lực chiến tranh của Ukraine và nhấn mạnh rằng việc tiếp tục viện trợ mà không có sự hoàn trả sẽ không bền vững. Tuy nhiên, hồ sơ Quốc hội cho thấy tổng số viện trợ đã được phê duyệt chỉ là 175 tỷ USD và phần lớn trong số đó được sử dụng để sản xuất vũ khí tại Mỹ hoặc được cung cấp dưới dạng khoản vay theo Đạo luật Lend-Lease.
Các mỏ khoáng sản của Ukraine, bao gồm lithium, titan, uranium và đất hiếm, ngày càng trở thành tâm điểm trong các cuộc thảo luận địa chính trị. Một số tài nguyên này nằm gần tiền tuyến hoặc trong các khu vực bị Nga chiếm đóng, làm dấy lên lo ngại về an ninh dài hạn.
Ông Zelensky từng nhấn mạnh sự cần thiết phải ngăn chặn việc để mất các nguồn dự trữ chiến lược vào tay kẻ thù. “Nếu chúng ta đang nói về một thỏa thuận, thì hãy làm một thỏa thuận—đó là tất cả những gì chúng tôi đang nói”, nhà lãnh đạo Ukraine tuyên bố.
Theo báo cáo, đối với các quan chức Ukraine, Diễn đàn An ninh Munich là một sự sắp xếp về mặt ngoại giao đầy thách thức. Họ tham gia các cuộc thảo luận kinh tế nhưng nhấn mạnh rằng dự thảo thỏa thuận hiện tại không tuân thủ luật pháp Ukraine và cần phải sửa đổi đáng kể.
Anh Trần