Dù được ông Tập chào đón nồng nhiệt, ông Macron kết thúc chuyến thăm ba ngày tới Trung Quốc mà không đạt được đột phá nào về thương mại hay vấn đề Ukraine.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ngày 3/12 đến Trung Quốc, bắt đầu chuyến thăm ba ngày tới nước này. Đây là chuyến thăm thứ tư tới Trung Quốc của Tổng thống Macron, được kỳ vọng là cơ hội để Pháp củng cố sự ủng hộ cho lệnh ngừng bắn ở Ukraine, cũng như thu hút thêm đầu tư từ Bắc Kinh.
Sau các cuộc gặp và hội đàm tại Bắc Kinh, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày 5/12 cùng Tổng thống Macron tới Thành Đô. Họ cùng các phu nhân đi thăm đập Đô Giang Yển, di sản thế giới có lịch sử hàng thế kỷ, nằm giữa khung cảnh núi non thơ mộng của tỉnh Tứ Xuyên.
Đây được xem là sự tiếp đón thân mật hiếm hoi mà Bắc Kinh dường như chỉ dành cho lãnh đạo nền kinh tế lớn thứ hai châu Âu và cho thấy Trung Quốc đang đặt trọng tâm vào Pháp trong mối quan hệ với Liên minh châu Âu (EU). Tổng thống Pháp cho biết ông “rất xúc động” trước cử chỉ của lãnh đạo Trung Quốc.
Tuy nhiên, bất chấp bầu không khí thân thiện đó, chuyến thăm của ông Macron đến Trung Quốc gần như không mang lại kết quả đột phá nào trong các lĩnh vực kỳ vọng.
Các nhà phân tích cho rằng chuyến công du Trung Quốc mang tới cho ông Macron cơ hội thể hiện vai trò lãnh đạo sau mùa hè nhiều sóng gió trong chính trị nội bộ Pháp. Ngoài ra, nó giúp củng cố vị thế ngoại giao của Trung Quốc trong bối cảnh nhiều lãnh đạo thế giới tìm đến Bắc Kinh với hy vọng tìm kiếm ổn định kinh tế trước các đòn thuế của Mỹ.
Một vấn đề chính được thảo luận trong chuyến công du Trung Quốc của ông Macron là về Ukraine. Tổng thống Pháp ngày 4/11 kêu gọi ông Tập tận dụng ảnh hưởng của mình với Tổng thống Nga Vladimir Putin để thúc đẩy nỗ lực chấm dứt cuộc xung đột.
“Tôi hy vọng Trung Quốc sẽ cùng tham gia lời kêu gọi và nỗ lực của chúng tôi để đạt được càng sớm càng tốt một lệnh ngừng bắn dưới hình thức tạm ngừng các cuộc tấn công nhắm vào cơ sở hạ tầng quan trọng”, ông Macron nói.
Chuyến công du được coi là cơ hội hiếm hoi để Pháp truyền đạt quan điểm của mình về vấn đề Ukraine tới lãnh đạo Trung Quốc, trong bối cảnh châu Âu và Kiev đang chịu sức ép nhượng bộ rất lớn từ Mỹ.
Tuy nhiên, ông Tập không thể trao cho ông Macron một kết quả mang tính đột phá, khi không thay đổi lập trường về Nga. Trung Quốc thường xuyên kêu gọi đàm phán hòa bình và tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ của tất cả các nước, nhưng chưa bao giờ lên án hay áp lệnh trừng phạt Nga về cuộc chiến ở Ukraine.
Sau cuộc hội đàm, hai lãnh đạo xác nhận đã “trao đổi quan điểm về chiến sự Ukraine”, nhưng ông Tập chỉ nhấn mạnh Trung Quốc sẽ “tiếp tục đóng vai trò mang tính xây dựng trong giải quyết xung đột và ủng hộ các quốc gia châu Âu trong việc thúc đẩy một khung an ninh cân bằng, hiệu quả và bền vững”.
Ngoài ra, hợp tác kinh tế là vấn đề trọng tâm của chuyến thăm. Giới đầu tư đã hy vọng cuộc gặp gỡ giữa ông Macron và ông Tập có thể kết thúc bằng những hợp đồng thương mại lớn hoặc bước tiến trong quan hệ thương mại Trung Quốc – EU, nhất là khi trong đoàn tháp tùng ông có các lãnh đạo doanh nghiệp hàng đầu Pháp.
Nhưng cuộc hội đàm tại Bắc Kinh ngày 4/11 chỉ đem lại 12 văn kiện hợp tác trong các lĩnh vực như già hóa dân số, năng lượng hạt nhân và bảo tồn gấu trúc. Hai bên không công bố tổng giá trị các thỏa thuận hợp tác đã ký kết.
“Theo tôi, Pháp đã nghĩ ông Tập có thể nhượng bộ nhiều hơn vì châu Âu đang chuẩn bị triển khai học thuyết an ninh kinh tế. Ông Macron có lẽ tin rằng với vị thế của mình và việc Pháp là nước thúc đẩy mạnh mẽ học thuyết, họ sẽ nhận được một thỏa thuận lớn, nhưng cuối cùng là không”, Alicia Garcia-Herrero, thành viên cấp cao tổ chức nghiên cứu Bruegel, nói.
Bắc Kinh có thể xem việc duy trì quan hệ thân thiện với Pháp là cánh cửa để gia tăng ảnh hưởng trong EU, song họ không có nhiều dư địa để dành cho Paris các nhượng bộ lớn, theo Joe Cash, nhà phân tích của Reuters.
Chủ tịch Trung Quốc được dự đoán sẽ không ký duyệt đơn hàng mua 500 máy bay Airbus vốn đã được mong đợi từ lâu, bởi điều này sẽ làm giảm đòn bẩy của Trung Quốc trong các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ, quốc gia đang gây sức ép đòi hỏi các cam kết mới đối với Boeing.
Ông Tập cũng khó có khả năng nới lỏng các quy định đối với các nhà sản xuất rượu cognac hay thịt lợn của Pháp, vì làm vậy sẽ làm suy yếu vị thế đàm phán của Bắc Kinh với EU về vấn đề thuế quan đánh vào xe điện sản xuất tại Trung Quốc.
Chủ tịch Tập Cận Bình cũng không nhắc đến khả năng đàm phán thỏa thuận thương mại EU – Trung Quốc với ông Macron, dù Ngoại trưởng Vương Nghị từng nêu vấn đề này khi tiếp Ngoại trưởng Estonia tháng trước. Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc cũng từng đề cập tới ý tưởng đó. Các cuộc đàm phán về hiệp định đầu tư EU – Trung Quốc vẫn bị đóng băng từ năm 2021.
Cuộc bỏ phiếu về thuế xe điện Trung Quốc đã khiến các nước thành viên EU chia rẽ. Pháp bỏ phiếu ủng hộ trong khi Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, phản đối. Một quan chức Ủy ban châu Âu cho biết Trung Quốc có thể tìm cách tận dụng những khác biệt này.
“Điều đáng chú ý là Trung Quốc liên tục nêu vấn đề này với từng nước thành viên. Nhưng chúng tôi không có bất kỳ kế hoạch nào cho một thỏa thuận thương mại với Trung Quốc”, người này nói.
Một số cố vấn chính phủ Trung Quốc cho rằng Bắc Kinh đang nắm thế chủ động và chờ EU nhượng bộ, như chấp nhận mức giá sàn cho xe điện Trung Quốc thay vì duy trì các mức thuế hiện tại.
“EU giờ đã nhận ra sự phức tạp của vấn đề. Sau khi ông Trump tái đắc cử, họ hiểu rằng châu Âu phụ thuộc quá nhiều vào Mỹ. Giờ châu Âu cần thương mại có tính tương hỗ hơn với Trung Quốc. EU nên suy nghĩ lại về chính sách với Trung Quốc và đừng gắn điều đó với Nga hay Ukraine”, một cố vấn giấu tên nói.
Thanh Tâm (Theo China Daily, AFP, Reuters, CNBC)