Huyền Anh
Các biện pháp trừng phạt đã được dỡ bỏ như một phần trong nỗ lực của chính quyền Tổng thống Biden nhằm đưa Iran trở lại thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian đã hoan nghênh việc Mỹ dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt đối với chương trình hạt nhân của đất nước ông, nhưng nói rằng động thái này là “chưa đủ”.
Chính quyền Tổng thống Biden hôm thứ Sáu (5/2) đã dỡ bỏ các lệnh trừng phạt liên quan đến các hoạt động hạt nhân dân sự của Iran.
Ngoại trưởng Antony Blinken đã ký một số lệnh miễn trừ trừng phạt liên quan đến các hoạt động hạt nhân dân sự của Iran, điều này sẽ miễn trừ các quốc gia và công ty nước ngoài hoạt động trong lĩnh vực này của Iran khỏi các hình phạt của Mỹ. Nhà máy điện hạt nhân Bushehr được chụp từ vệ tinh vào ngày 14/3/2013 (Ảnh Getty Images)
Tờ Wall Street Journal, lần đầu tiên đưa tin về việc dỡ bỏ trừng phạt vào thứ Sáu, nói rằng động thái này nhằm mục đích biến lò phản ứng nước nặng Arak của Iran thành một lò phản ứng nước nhẹ, ít nguy hiểm hơn. Đồng thời áp dụng cho việc xuất khẩu Uranium và nước nặng bên ngoài lãnh thổ Iran. Sự miễn trừ cũng sẽ cho phép vận chuyển nhiên liệu đến hai lò phản ứng hạt nhân được sử dụng cho mục đích dân sự.
Động thái này diễn ra khi chính quyền ông Biden hy vọng sẽ lôi kéo Iran trở lại thỏa thuận hạt nhân năm 2015, với tên gọi là Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA), được ký kết bởi Iran và 5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc cùng với Đức và EU vào năm 2015.
Thoả thuận áp đặt các hạn chế đối với chương trình hạt nhân của Iran để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế đã siết chặt xuất khẩu dầu của nước này.
Tuy nhiên vào năm 2018, cựu Tổng thống Donald Trump đã đơn phương rút khỏi thỏa thuận vì cho rằng JCPOA còn nhiều điều khoản chưa chặt chẽ, đồng thời áp đặt trở lại các biện pháp trừng phạt Iran.
Ông Trump đã chỉ trích nặng nề thỏa thuận này ngay trước khi bắt đầu chiến dịch tranh cử tổng thống và gọi đó là “một thỏa thuận kinh khủng, một chiều đáng lẽ không bao giờ được thực hiện”.
Về phần mình, Tehran cũng thu hẹp dần các cam kết đối với thỏa thuận này sau khi các nỗ lực trung gian của châu Âu không thu được kết quả.
Các cuộc đàm phán nhằm cứu vãn thỏa thuận này đã được khởi động trong nhiệm kỳ của Tổng thống Mỹ Joe Biden, song Washington chỉ tham gia gián tiếp vào các cuộc đàm phán vì Tehran từ chối tiếp xúc trực tiếp.
Mới đây, Iran lần đầu tiên tuyên bố sẵn sàng đàm phán trực tiếp với Mỹ. Trong khi đó, Washington cũng ngỏ ý sẵn sàng đối thoại với Tehran.
Khi nhậm chức vào tháng 1/2021, Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết ông sẵn sàng quay trở lại JCPOA nếu Iran trở lại tuân thủ. Tehran đáp lại rằng Washington cần tuân thủ trước, bắt đầu bằng việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt.
Quyết định hôm thứ Sáu được đưa ra sau vòng đàm phán gián tiếp thứ tám vào tháng trước giữa Hoa Kỳ và Iran với sự tham dự của đại diện Trung Quốc, Pháp, Đức, Nga, Anh và Iran, tại thủ đô Vienna của Áo, liên quan đến thỏa thuận hạt nhân.
Kể từ tháng 4/2021, Iran và các bên còn lại khác đã tiến hành 8 vòng đàm phán tại thủ đô Vienna của Áo nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015.
Iran: Động thái này là ‘chưa đủ’
Thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao của Iran trong một bài đăng trên Twitter hôm thứ Bảy cho biết, không có thỏa thuận nào có thể hạn chế “quyền hợp pháp của Iran để tiếp tục nghiên cứu và phát triển” và “duy trì năng lực và các thành tựu hạt nhân hòa bình cùng với an ninh chống lại các tệ nạn được hỗ trợ”.
Ông Amir-Abdollahian nói với truyền thông nhà nước Iran: “Việc dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt tự nó có thể chuyển thành thiện chí, nhưng cần biết rằng những gì diễn ra trên giấy tờ là tốt nhưng chưa đủ”. Bộ trưởng Ngoại giao Iran Hossein Amir-Abdollahian phát biểu trong cuộc họp báo với người đồng cấp Syria tại thủ đô Tehran của Iran, vào ngày 6/12/2021. (Ảnh Getty Images)
“Theo quan điểm của chúng tôi, thiện chí có nghĩa là có điều gì đó hữu hình xảy ra trên mặt đất”, ông Amir-Abdollahian tiếp tục giải thích rằng Tehran muốn “đảm bảo yêu cầu trong các lĩnh vực chính trị, luật pháp và kinh tế” rằng Mỹ sẽ không đơn giản rút khỏi thỏa thuận lần nữa.
Tổng thống Iran Ebrahim Raisi nói với tờ RT trong một cuộc phỏng vấn độc quyền vào tháng trước: “Nếu các bên sẵn sàng dỡ bỏ các lệnh trừng phạt, thì cơ sở để đạt được thỏa thuận về các vấn đề hạt nhân là hoàn toàn sẵn sàng”.
Các cuộc thảo luận nhằm khôi phục JCPOA hiện đang được tiến hành tại Vienna. Các nhà đàm phán của Hoa Kỳ và Iran, cùng với các phái đoàn từ Anh, Trung Quốc, Pháp, Đức và Nga, cho đến nay đã tổ chức tám vòng đàm phán tại thủ đô của Áo.
Thoả thuận hạt nhân vấp phải chỉ trích
Những người chỉ trích thỏa thuận hạt nhân đã lập luận rằng, ngay cả khi chính quyền ông Biden muốn quay trở lại thỏa thuận năm 2015 thì ít nhất cũng nên yêu cầu Iran nhượng bộ trước khi đưa ra biện pháp giảm nhẹ các lệnh trừng phạt.
“Từ góc độ đàm phán, họ trông có vẻ tuyệt vọng: chúng ta sẽ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt trước khi đạt được một thỏa thuận, chỉ cần nói có với bất cứ điều gì!” Rich Goldberg, một đối thủ có tiếng nói là cố vấn cấp cao của Tổ chức bảo vệ các nền dân chủ diều hâu cho biết.
Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Bob Menendez nói rằng ngay cả khi Iran quay trở lại tuân thủ các hạn chế hạt nhân trong thỏa thuận năm 2015, thì “chương trình hạt nhân leo thang nguy hiểm và nhanh chóng” của Iran đã “đặt nó trên bờ vực đủ nguyên liệu cho một vũ khí hạt nhân”.
“Mặc dù thỏa thuận mà Hoa Kỳ và các đối tác của chúng ta đang theo đuổi ở Vienna bề ngoài sẽ tìm cách đảo ngược những tiến bộ công nghệ, nhưng việc thu nhận kiến thức không bao giờ đảo ngược được”, ông nói trong bài phát biểu hôm thứ Tư. “Tại thời điểm này, chúng ta cần thực sự đặt câu hỏi, ‘Chính xác thì chúng ta đang cố gắng cứu vãn điều gì?'”
Hiện Iran rõ ràng đã làm giàu Uranium đến độ tinh khiết 60%, thấp hơn 20 đến 30% độ tinh khiết cần thiết để chế tạo vũ khí, nhưng phủ nhận rằng họ đang tìm kiếm vũ khí hạt nhân.
Các cuộc đàm phán ở Vienna đang diễn ra như một phần trong nỗ lực đưa cả Hoa Kỳ và Iran trở lại thỏa thuận năm 2015 và động thái mới nhất được cho là sẽ giúp thúc đẩy các cuộc đàm phán về phía trước.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ned Price hôm thứ Sáu đã nhanh chóng bảo vệ việc miễn trừ trừng phạt đối với chương trình hạt nhân của Iran, nói rằng động thái này không nhằm mục đích cứu trợ.
Ông Price cũng nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ sẽ không áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Tehran trước khi nước này quay trở lại các cam kết theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015.
“Chúng tôi KHÔNG cung cấp biện pháp giảm nhẹ trừng phạt đối với Iran và SẼ KHÔNG cho đến khi/trừ khi Tehran quay trở lại các cam kết của mình theo JCPOA”, ông Price viết trên Twitter.
Ông Price nói: “Chúng tôi đã làm chính xác những gì mà Chính quyền cuối cùng đã làm: cho phép các đối tác quốc tế của chúng tôi giải quyết các rủi ro về an toàn và không phổ biến hạt nhân đang ngày càng gia tăng ở Iran.”.
Huyền Anh
Theo The Epoch Times