Hôm 16/03, chính quyền Trung Quốc đã đứng về phía Nga trong một cuộc bỏ phiếu khác của Liên Hiệp Quốc, khi hai quốc gia này đã phản đối lại quyết định của Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) về việc yêu cầu Moscow “chấm dứt ngay lập tức” các hoạt động quân sự của họ ở Ukraine.
Hôm 26/02, Ukraine đã đệ đơn kiện Nga tại ICJ, cơ quan pháp lý cao nhất của Liên Hiệp Quốc, lập luận rằng Moscow đã vi phạm Công ước về Diệt chủng năm 1948 khi biện minh một cách sai trái cho các hành động quân sự của mình là ngăn chặn nạn diệt chủng ở Luhansk và Donetsk.
Quyết định của tòa án (pdf) đã phán quyết rằng Ukraine “có quyền chính đáng để không phải hứng chịu các hoạt động quân sự của Liên bang Nga nhằm mục đích ngăn chặn và trừng phạt một hành vi bị cáo buộc là tội ác diệt chủng trên lãnh thổ Ukraine.”
“‘Chiến dịch quân sự đặc biệt’ do Liên bang Nga tiến hành đã khiến nhiều dân thường thiệt mạng và bị thương. Hành động đó cũng đã gây ra thiệt hại vật chất đáng kể, bao gồm cả việc phá hủy các tòa nhà và cơ sở hạ tầng,” theo phán quyết của tòa án.
Trong một cuộc bỏ phiếu 13-2, tòa án đã ra lệnh cho Nga “đình chỉ ngay lập tức các hoạt động quân sự mà nước này đã bắt đầu vào ngày 24/02/2022.” Ông Kirill Gevorgian của Nga và bà Tiết Hãn Cần (Xue Hanqin) của Trung Quốc đã bỏ phiếu chống lại quyết định này.
Các thẩm phán Nga và Trung Quốc cũng đã bỏ phiếu chống lại một quyết định khác: rằng Nga phải bảo đảm các đơn vị quân đội của họ “không được thực hiện bất kỳ bước nào” để tiếp tục các hoạt động quân sự của mình ở Ukraine. 13 thẩm phán khác đã bỏ phiếu ủng hộ.
Cuộc bỏ phiếu mới nhất này đã đánh dấu lần thứ ba Trung Quốc chọn ủng hộ hoặc không phản đối Nga trong các cuộc bỏ phiếu của Liên Hiệp Quốc. Hôm 25/02, Trung Quốc đã bỏ phiếu trắng đối với một nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc yêu cầu Moscow ngừng tấn công vào Ukraine và rút quân ngay lập tức.
Hôm 02/03, Trung Quốc một lần nữa bỏ phiếu trắng đối với một nghị quyết của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, lên án Nga về cuộc xâm lược Ukraine và kêu gọi Moscow rút quân ngay lập tức. Nghị quyết này đã được thông qua sau khi 141 trong số 193 quốc gia thành viên bỏ phiếu tán thành.
Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) cho đến nay vẫn từ chối gọi cuộc tấn công của Nga là một cuộc xâm lược hoặc lên án Moscow về hành vi xâm lược của họ. Vài tuần trước cuộc chiến, hai quốc gia láng giềng này đã nâng tầm mối bang giao song phương của họ lên thành quan hệ đối tác “không giới hạn.”
Khi đưa ra phán quyết trên, Chủ tịch ICJ Joan Donoghue đã giải thích về “điều kiện sống khó khăn” mà người dân Ukraine đang phải đối mặt.
Bà nói rằng, “Nhiều người không được tiếp cận với những thực phẩm căn bản nhất, nước uống, điện, thuốc thiết yếu hoặc hệ thống sưởi ấm. Một số lượng rất lớn người dân đang cố gắng chạy trốn khỏi các thành phố bị ảnh hưởng nặng nề nhất trong các điều kiện cực độ không an toàn.”
Hơn 3 triệu người tị nạn Ukraine đã chạy sang các nước láng giềng, theo dữ liệu từ cơ quan tị nạn của Liên Hiệp Quốc.
Phán quyết của ICJ có tác động hạn chế, vì tòa án này không thể thực thi các phán quyết của mình.
Tuy nhiên, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã gọi phán quyết của tòa án là một “chiến thắng hoàn toàn” cho đất nước ông.
“ICJ đã ra lệnh chấm dứt ngay lập tức cuộc xâm lược này. Lệnh này có giá trị ràng buộc theo luật pháp quốc tế. Nga phải tuân thủ ngay lập tức. Bỏ qua lệnh này sẽ khiến Nga bị cô lập hơn nữa,” ông Zelensky viết trên Twitter.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Ned Price cho biết trong một tuyên bố rằng phán quyết này “đã ra lệnh rõ ràng và dứt khoát cho Nga” chấm dứt ngay các hành động quân sự của họ ở Ukraine.
Ông Price tuyên bố, “Chúng tôi hoan nghênh lệnh của tòa án và kêu gọi Liên bang Nga tuân thủ lệnh này, đồng thời dừng ngay lập tức các hoạt động quân sự ở Ukraine, và thiết lập tiếp cận nhân đạo không bị cản trở ở Ukraine.”
Trước đó hôm thứ Tư (16/03), ông Zelensky đã có một bài diễn văn đầy nhiệt huyết qua liên kết video trước các thành viên Quốc hội, kêu gọi Hoa Thịnh Đốn cung cấp thêm hỗ trợ quân sự cho đất nước ông.
Dân biểu Mike Gallagher (Cộng Hòa-Wisconsin) cho biết bài diễn văn của ông Zelensky là một “lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng Mỹ phải dẫn đầu để ngăn chặn sự chết chóc, hỗn loạn, và tàn phá thêm nữa ở Ukraine,” theo một tuyên bố từ văn phòng của ông.
“Chúng ta cũng cần gửi một thông điệp rõ ràng tới Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) rằng chúng ta sẽ trừng phạt họ nếu họ can thiệp vào cuộc xung đột để giúp đỡ Nga,” ông khẳng định. “ĐCSTQ phải biết rằng chúng ta sẽ công khai mọi bằng chứng về sự hỗ trợ quân sự cho Nga.”
Trong những ngày gần đây, một số phương tiện truyền thông đã trích dẫn lời của các quan chức Hoa Kỳ ẩn danh tuyên bố rằng Nga đã yêu cầu hỗ trợ quân sự và viện trợ tài chính cho cuộc chiến của mình, và Bắc Kinh đã ra hiệu sẵn sàng trợ giúp. Hai quốc gia này đã phủ nhận các cáo buộc trên.
Ông Gallagher kết luận rằng, “ĐCSTQ và Nga đã tiến hành một cuộc Chiến Tranh Lạnh Mới chống lại Mỹ và các đồng minh của chúng ta trong hơn một thập niên. Đã đến lúc chúng ta thức dậy và bắt đầu làm những gì cần thiết để giành lấy chiến thắng.”
Anh Frank Fang là một ký giả tại Đài Loan. Anh đưa tin về Trung Quốc và Đài Loan. Anh có bằng Thạc sĩ về khoa học vật liệu tại Đại học Thanh Hoa ở Đài Loan.
Thanh Tâm biên dịch