Ukraine, Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ cho biết đã có nhiều tiến triển tốt tại các cuộc đàm phán ở Istanbul nhằm mục đích nối lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc ở Biển Đen bị Nga ngăn chặn. Tuy vậy, viễn cảnh kết thúc chiến tranh vẫn còn xa khi các cuộc pháo kích dữ dội tiếp tục diễn ra.
Trước khi tiến độ được công bố chính thức, các nhà ngoại giao nói rằng kế hoạch đang được thảo luận bao gồm các điều khoản: Các tàu Ukraine hướng dẫn các tàu chở ngũ cốc ra vào vùng nước đã bị đặt mìn; Nga đồng ý đình chiến trong khi các chuyến hàng chuyển đi; và Thổ Nhĩ Kỳ – nước được Liên hợp quốc hỗ trợ – sẽ kiểm tra các tàu để xoa dịu lo ngại của Nga về việc buôn lậu vũ khí.
Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar hôm thứ Tư cho biết thỏa thuận sẽ được ký vào tuần tới, trong đó Ankara sẽ đảm bảo an toàn cho các chuyến hàng đang vận chuyển và các bên sẽ cùng kiểm tra hàng ngũ cốc tại các cảng.
Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine cho biết một trung tâm điều phối chung với Nga và Liên Hợp Quốc sẽ được thành lập.
Người đứng đầu Liên hợp quốc Antonio Guterres cho biết cần phải làm nhiều hơn trước khi thỏa thuận được hoàn tất.
“Chúng tôi đã chứng kiến một bước tiến quan trọng”, ông Guterres nói với các phóng viên ở New York. “Nhưng chúng tôi vẫn cần nhiều thiện chí và cam kết của tất cả các bên.”
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tỏ ra lạc quan trong các bình luận đêm khuya: “Phái đoàn Ukraine đã báo cáo với tôi rằng có tiến triển. Trong những ngày tới, chúng tôi sẽ thống nhất các chi tiết với Tổng thư ký Liên Hợp Quốc.”
“Nhiệm vụ của trung tâm điều phối sẽ là thực hiện giám sát chung và điều phối an toàn hàng hải ở Biển Đen”, Tham mưu trưởng Andriy Yermak của ông Zelensky cho biết trên Twitter.
Ngoài là nhà cung cấp lúa mì lớn trên toàn cầu, Nga còn là nhà xuất khẩu phân bón lớn trong khi Ukraine cũng là nhà sản xuất ngô và dầu hướng dương quan trọng của thế giới.
Thỏa thuận trên được coi là quan trọng đối với an ninh lương thực, đặc biệt là giữa các quốc gia đang phát triển và để ổn định thị trường.
Nhưng ông Guterres cảnh báo vẫn còn “một chặng đường dài phía trước” trước khi có các cuộc đàm phán hòa bình để chấm dứt chiến tranh.
Một số thành phố của Ukraine đã báo cáo về các cuộc pháo kích dữ dội của Nga. Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Dmytro Kuleba trước đó tỏ ra thất vọng về triển vọng hòa bình.
Các quan chức Ukraine cho biết đã có liên tiếp các cuộc pháo kích của Nga trên khắp tỉnh Donetsk, nơi mà Moscow nhắm tới để hoàn tất việc chiếm giữ khu vực Donbass ở miền đông Ukraine.
Hôm thứ Tư, TASS dẫn lời một quan chức ly khai, Vitaly Kiselyov, cho biết các lực lượng Nga và ủy nhiệm đã tiến vào thị trấn Siversk ở tỉnh Donetsk và có thể tiến hành cuộc tấn công này trong vài ngày tới.
Cuộc xâm lược Ukraine ngày 24/2 của Nga là cuộc xung đột lớn nhất châu Âu kể từ năm 1945. Hàng triệu người đã phải đi sơ tán và hàng nghìn người thiệt mạng trong khi các thành phố trở thành đống đổ nát, cùng với lo ngại về một cuộc xung đột rộng lớn hơn ở phương Tây ngày càng gia tăng.
Ukraine và phương Tây đã cáo buộc Nga làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu và thúc đẩy lạm phát.
Moscow đã đổ lỗi cho Ukraine, nói rằng họ từ chối gỡ mìn rải xung quanh bờ biển của mình.
Điện Kremlin cũng cho biết các lệnh trừng phạt của phương Tây khiến Nga khó tài trợ và bảo hiểm cho các dịch vụ vận chuyển hàng hóa hàng hải của mình.
Hãng thông tấn Interfax của Nga dẫn lời Pyotr Ilyichev, người đứng đầu bộ phận tổ chức quốc tế của Bộ Ngoại giao Nga, cho biết Nga muốn kiểm soát và kiểm tra chính các tàu chở ngũ cốc để loại trừ buôn lậu vũ khí.
Một quan chức cấp cao của Liên hợp quốc, phát biểu với điều kiện giấu tên, cho biết hầu hết các điểm mấu chốt trong các cuộc đàm phán để nối lại xuất khẩu Biển Đen của Ukraine đã được khắc phục, mô tả các cuộc thảo luận ở Istanbul là một “bước đột phá.”
Ngân Hà (theo Reuters)