Ít nhất 200.000 người Nga đã nhanh chóng rời khỏi đất nước sau khi Tổng thống Putin phát lệnh động viên, đợt di cư đã gây ra tình trạng bất ổn ở các vùng biên giới và làm dấy lên lo ngại ở các nước láng giềng liên quan.
Tuy nhà chức trách Nga không công bố số liệu nhưng số liệu thống kê từ Gruzia, Kazakhstan và Liên minh châu Âu (EU) cho thấy quy mô “cuộc tháo chạy” này của người Nga. Con số ít nhất 200.000 có thể là đánh giá còn thấp vì còn những nước khác được người Nga ưa chuộng như Armenia, Azerbaijan và Thổ Nhĩ Kỳ… chưa thấy công bố số lượng người Nga nhập cư.
Trên một con đường núi ở biên giới với Gruzia, hàng ngàn chiếc ô tô từ Nga xếp thành hàng dài nhiều cây số. Một lượng lớn đàn ông Nga đủ điều kiện tham gia quân dịch đã đổ xô đến vùng Caucasian bị quân đội của ông Putin xâm lược vào năm 2008 để bắt đầu cuộc trốn chạy.
Theo Bloomberg dẫn lời một người đàn ông Nga có tên Vladimir (30 tuổi) cho hay anh mang theo đứa con út đến Larsi – Georgia vì lo ngại biên giới đóng cửa để dụng binh, trong khi vợ và con lớn của anh vẫn bị mắc kẹt trong hàng dài xe trước cửa khẩu.
Ilya (46 tuổi) yêu cầu không tiết lộ họ của mình. Anh cho biết anh và bạn bè đã lái xe hơn 30 giờ từ Moscow đến biên giới giữa Nga và nước Trung Á Kazakhstan. Khi đến nơi chỉ có khoảng 150 xe phía trước. Nhưng vì mỗi giờ các nhân viên biên phòng chỉ xử lý cho được khoảng 8 xe khiến cuối cùng họ phải lựa chọn đi bộ để vượt qua biên giới nhanh nhất có thể.
Hàng triệu người Nga đã choáng váng trước lệnh điều động của ông Putin vào tuần trước. Trước lúc đó họ hầu như không biết gì nhiều về cuộc xâm lược Ukraine đã kéo dài 7 tháng của Điện Kremlin.
Mặc dù Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu cho biết chỉ có 300.000 trong số 25 triệu quân dự bị của Nga sẽ được triệu tập, nhưng có thông tin nhiều người đàn ông lẽ ra được miễn trừ vẫn bị buộc nhập ngũ liên tục lan truyền khiến làn sóng người bỏ trốn khỏi Nga ngày càng lớn.
Số liệu của cảnh sát và quan chức biên giới ở một số nước cho thấy kể từ khi ông Putin tuyên bố lệnh nhập ngũ vào ngày 21/9, có 98.000 người Nga đã nhập cảnh vào Kazakhstan, 53.000 người đã nhập cảnh vào Gruzia. Đồng thời, khoảng 100.000 người đã rời hai nước này để tới các điểm đến khác.
EU báo cáo hôm thứ Ba (27/9) rằng 66.000 người Nga đã gia nhập cảnh vào khối này trong tuần qua, tăng 30% so với một tuần trước đó. Hầu hết họ vào Phần Lan và Estonia thông qua biên giới đất liền.
Theo hãng thông tấn nhà nước Nga TASS, nhà chức trách ở vùng Bắc Ossetia (trước là lãnh thổ của Gruzia nhưng bị Nga chiếm đóng) đã ra lệnh đóng cửa các con đường dẫn đến biên giới Gruzia, chỉ những xe đăng ký là cư dân địa phương hoặc xe quay trở lại Gruzia mới được phép cho qua.
Theo tiết lộ trước đó, gần 5000 xe hơi từ Nga đã xếp hàng dài ở biên giới để chờ vào Gruzia, sau đó có sĩ quan tuyển quân của Nga đến và đợi ở trạm kiểm soát để đưa ra thông báo nhập ngũ cho họ.
Trên mạng xã hội, người ta đăng tải rất nhiều hình ảnh hàng dài nam giới Nga chờ đợi tại sân bay chính của Moscow. Nhu cầu đột biến của công dân Nga bay đến các nước mà có thể nhập cảnh miễn thị thực khiến giá vé máy bay liên quan đã tăng vọt.
Vào thứ Năm (29/9), trang web du lịch đưa ra giá vé máy bay hạng phổ thông từ Moscow đến thủ đô Yerevan của Armenia và thủ đô Tbilisi của Georgia là 3000 USD, trong khi giá của một chuyến bay từ Yerevan đến Moscow chỉ khoảng 240 USD.
Có tin đồn rằng sau cuộc trưng cầu dân ý giả hôm thứ Ba ở những khu vực thuộc Ukraine bị Nga chiếm đóng, nhà chức trách Nga có thể đóng cửa biên giới và tuyển dụng nam giới đủ tuổi thành niên nhập ngũ. Việc này làm gia tăng xu thế hoảng loạn.
Hôm thứ Tư, một cổng thông tin của Chính phủ Nga thông báo rằng chính quyền Moscow sẽ không cấp hộ chiếu cho những người đàn ông nhận được văn bản nhập ngũ.
Hôm thứ Ba, Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev của Kazakhstan cho biết ông có kế hoạch đàm phán với Nga về sự gia tăng người di cư nhằm “giải quyết vấn đề và bảo vệ lợi ích quốc gia của chúng ta”.
Những người theo chủ nghĩa dân tộc Nga ủng hộ Điện Kremlin từ lâu đã thèm muốn miền bắc Kazakhstan – khu vực có đông người Nga sinh sống. Cuộc chiến của ông Putin đã làm gia tăng cuộc chiến giành ảnh hưởng ở Trung Á.
Ông Tokayev cho biết trong bình luận do văn phòng báo chí của ông đăng tải rằng hầu hết những người Nga đến Kazakhstan đều “buộc phải rời đi do tình hình vô vọng hiện tại. Chúng ta phải quan tâm họ và đảm bảo an toàn cho họ”.
Nhưng đồng thời, các nhóm đối lập ở Kazakhstan và Gruzia phản đối mạnh mẽ dòng người Nga này, lên án họ lúc trước là những tên thực dân và bây giờ tiềm ẩn nhiều nguy cơ an ninh.
Tại Gruzia, nhiều người trên mạng xã hội đã so sánh làn sóng người Nga hiện tại đang tìm cách trốn tránh lệnh triệu tập với cảnh hàng loạt xe tăng Nga vượt qua biên giới trong cuộc chiến tranh Nga-Gruzia năm 2008. Cuộc chiến đó dẫn đến việc Moscow chiếm 2 vùng lãnh thổ của Gruzia. Giống như Ukraine, Gruzia cũng mong muốn gia nhập NATO nhưng bị Nga phản đối.
Nhu cầu lưu trú tăng đột biến đã đẩy giá khách sạn và căn hộ cho thuê tại địa phương tăng cao. Giá nhà trọ đã tăng gấp đôi ở một số nơi, làm gia tăng căng thẳng giữa dòng người Nga và người dân địa phương đột ngột thấy lợi ích bản thân bị ảnh hưởng. Dù vậy, cũng có nhiều người đã giúp đỡ những người Nga buộc phải rời khỏi đất nước.
Quản lý rạp chiếu phim Dilara Mukhambetova nhận xét rằng ở thành phố Uralsk, bà thấy hàng trăm người mới đến đi lang thang trên đường trong mưa mà không tìm được chỗ nghỉ qua đêm. “Vì vậy tôi quyết định dùng rạp chiếu phim để cho một số người có được nơi cư trú an toàn”, bà nói. “Trong đêm đầu tiên có hơn 200 người đã ngủ trong rạp”.
Bộ trưởng Nội vụ Vakhtang Gomelauri của Gruzia cho biết số người vượt biên ở Larsi hôm thứ Hai đã tăng hơn gấp đôi so với ngày hôm trước, lên đến 11.000 người. Ông cũng đã lên tiếng trấn an trên Mtavari TV, cho biết chưa thấy điều gì “gây sốc”.
Nhưng các nhà hoạt động đối lập ở Gruzia tỏ ra không lạc quan như vậy. ông Giorgi Vashadze, một thành viên đối lập của Quốc hội Gruzia, nói về việc người Nga đến đất nước 4 triệu dân của họ: “Đây chẳng qua là cuộc thôn tính mà không có xe tăng. Việc này không thể tiếp tục được nữa”.
Anh Victor (23 tuổi), một nhân viên công nghệ thông tin đến từ Moscow, tiết lộ rằng sau một thời gian dài xếp hàng dài ở biên giới thì mẹ của anh đã thúc giục anh nhanh chóng đi bộ nhập cảnh Georgia để tránh nguy cơ bị gọi lên xe nhập ngũ, trong khi bà tiếp tục đợi trong xe. Anh nói: “Khi bắt đầu chiến tranh thì tôi cũng từng rời khỏi nước Nga, nhưng rồi tôi đã quay lại. Bây giờ tôi hối hận vì đã trở lại và tôi sẽ không bao giờ tái phạm nữa”.
Theo Cao Sam, Epoch Times