Tác giả: John Boudreau – Bloomberg
Cù Tuấn, dịch
17-1-2023
Chủ tịch nước Việt Nam từ chức và bị rút khỏi các cơ quan hàng đầu của Đảng Cộng sản trong một cuộc cải tổ chưa từng có, khi cuộc thanh trừng chống tham nhũng của nhà lãnh đạo Nguyễn Phú Trọng giăng ra một mạng lưới ngày càng rộng.
Ủy ban Trung ương Đảng đã chấp thuận yêu cầu của Nguyễn Xuân Phúc từ chức tất cả các chức vụ của ông, kể cả ủy viên Bộ Chính trị và chủ tịch nước, theo một tuyên bố trên trang web của Đảng Cộng sản.
Ông Phúc, 68 tuổi, được Quốc hội bầu làm chủ tịch nước vào tháng 4 năm 2021 sau nhiệm kỳ 5 năm làm thủ tướng, một trong bốn vị trí quyền lực nhất của Việt Nam.
Việc ông bị cách chức diễn ra ngay sau khi hai Phó thủ tướng — cựu Ngoại trưởng hàng đầu Phạm Bình Minh và Vũ Đức Đam, người lãnh đạo công tác ứng phó với Covid-19 — từ chức để chịu trách nhiệm về các cuộc điều tra hối lộ liên quan đến các chuyến bay hồi hương và nhà sản xuất bộ dụng cụ xét nghiệm Covid-19.
Theo thông cáo, trên cương vị Thủ tướng, ông Phúc đã lãnh đạo thành công cuộc chiến chống dịch Covid-19 của cả nước. Tuy nhiên, ông nhận trách nhiệm chính trị với tư cách là người đứng đầu về những vi phạm, sai phạm của các cán bộ khác, trong đó có 2 Phó thủ tướng và 3 Bộ trưởng, và đã gửi đơn xin từ chức.
Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân sẽ trở thành quyền Chủ tịch nước cho đến khi Quốc hội bỏ phiếu bầu ra nhà lãnh đạo mới, theo hiến pháp quốc gia.
“Biến động chính trị trong hệ thống độc đảng được biết đến với sự ổn định chính trị xảy ra khi ông Trọng tăng cường nỗ lực loại bỏ tận gốc các quan chức bị coi là tham nhũng hoặc không ngăn chặn được tham nhũng vì quản lý lỏng lẻo hoặc không kiểm tra kỹ lưỡng các quan chức được thăng chức vào các vị trí có ảnh hưởng”, Carl Thayer, giáo sư danh dự tại Đại học New South Wales ở Úc, cho ý kiến.
Ông nói: “Cách nó được thực hiện từng phần – kiểu câu giờ – đặt ra câu hỏi: ‘Liệu sẽ có thêm ai nữa không?’.”
Mặc dù nhiệm kỳ Chủ tịch nước của Việt Nam chủ yếu mang tính nghi lễ, nhưng trong nhiều năm, ông Phúc đã là bộ mặt của Việt Nam trước các nhà đầu tư nước ngoài và các nhà ngoại giao trên khắp thế giới. Trong khi giám sát một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới và cải thiện quan hệ với Mỹ, ông Phúc thường xuyên gặp gỡ các giám đốc điều hành hàng đầu và ủng hộ thương mại tự do trong các bài phát biểu thường xuyên tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, Thụy Sĩ.
Ông Thayer cho biết, bất ổn chính trị chắc chắn sẽ gây khó chịu cho một số nhà đầu tư, những người đã giúp quốc gia Đông Nam Á này trở thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới. Nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của Việt Nam đã được hưởng lợi từ các công ty toàn cầu như các nhà cung cấp của Apple Inc. và Samsung Electronics Co. đang biến Việt Nam trở thành một trung tâm sản xuất hàng hóa.
Ông Thayer nói: “Nó đang tạo ra sự không chắc chắn ở Việt Nam. Vị Bộ trưởng mà bạn đang làm việc hôm nay có ở đó vào ngày mai không?”