Liên Thành
Nghe có vẻ nghịch lý, nhưng Tổng thống Lula da Silva của Brazil đang tìm cách thắt chặt quan hệ với cả Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Chính quyền của ông Lula tuyên bố rằng ông sẽ giữ Brazil “vững chắc [trong] nền dân chủ”. Nhưng cùng lúc đó, ông Lula đã chọn gặp ông Vương Kỳ Sơn, một đồng minh thân cận của Tổng Bí thư Trung Quốc Tập Cận Bình, một ngày sau khi ông nhậm chức Tổng thống Brazil. Sau đó, ông công khai đề xuất rằng khối thương mại Mỹ Latinh Mercosur cần thiết lập một hiệp định thương mại tự do với “những người bạn Trung Quốc của chúng ta”.
Dựa trên thực tế ông Lula là người của phe cánh tả, một số nhà phân tích tin rằng thái độ nước đôi của ông là chiêu bài để tái liên kết với Bắc Kinh. Tuy nhiên, điểm mấu chốt để giải thích cho các hành động của ông Lula chính là cam kết của ông ấy trong việc tái định vị Brazil như là một cường quốc trên trường quốc tế, đặt nước này “trở lại vũ đài thế giới”. Trong chính sách đối ngoại, tổng thống Brazil sẽ hành động một cách thực dụng. Hiện tại, điều đó có nghĩa là ông Lula sẽ lấy những gì ông ấy có thể lấy từ cả Hoa Kỳ và Trung Quốc — miễn là nó có lợi cho kế hoạch của ông ấy.
Hầu hết các quốc gia trong khu vực vẫn lựa chọn Mỹ để hợp tác; Brazil không phải là ngoại lệ. Đó là lý do tại sao ông Lula chọn gặp chính quyền Biden trước khi đến thăm Bắc Kinh. Ông ấy biết rằng người dân của ông mong muốn các giá trị dân chủ giống như các giá trị tại Hoa Kỳ; người dân Brazil cũng biết rằng các nhà hoạch định chính sách ở Washington sẽ không đe dọa chủ quyền của họ như chính quyền Trung Quốc.
Nhưng nếu Mỹ là đối tác thường được lựa chọn của Brazil, thì Bắc Kinh được coi là đối tác không thể tránh được. Khi ông Lula cần một lượng lớn tiền mặt ông ấy sẽ đến gặp Trung Quốc.
Theo ông Marco Rubio – Thượng nghị sĩ thuộc Đảng Cộng hòa đại diện cho bang Florida, Hoa Kỳ, đó là tin xấu cho tất cả các nước trong khu vực. Bởi vì bất cứ nơi nào các công ty Trung Quốc đi đến, họ đều sẽ mang theo ảnh hưởng tiêu cực của phương pháp tư duy của chính quyền Trung Quốc – một tổ chức luôn hoạt động để mở rộng ảnh hưởng chính trị và quân sự của mình thông qua mọi phương tiện, từ cơ sở hạ tầng gắn phần mềm gián điệp đến hệ thống giám sát hàng loạt đến các đồn cảnh sát bí mật ở nước ngoài. Nhìn lại lịch sử các dự án kinh tế của Trung Quốc, chúng ta thấy Bắc Kinh thường bắt các chính phủ nước ngoài làm con tin thông qua chính sách ngoại giao bẫy nợ.
Trong khi sự cởi mở của ông Lula dành cho Bắc Kinh được đánh giá là một sai lầm, thì nó cũng cho thấy sự thất bại trong nỗ lực tài trợ quốc tế của Mỹ. Thay vì đưa ra các giải pháp khả thi để thay thế cho các khoản đầu tư đến từ Trung Quốc, chính quyền ông Biden đã sử dụng các cơ quan Hoa Kỳ để áp đặt các mục tiêu khí hậu viển vông và hệ tư tưởng thức tỉnh lên những người không muốn cũng như không cần chúng.
Ông Rubio nói, điều đó cần phải được thay đổi nếu chúng ta muốn ngăn các chế độ độc tài thống trị châu Mỹ, và bây giờ là lúc để làm điều đó. Tổng thống Joe Biden phải có quan điểm cứng rắn với Tổng thống mới của Brazil. Ông Biden phải buộc ông Lula chịu trách nhiệm về sự thân thiện của ông ấy dành cho chính phủ Trung Quốc, cũng như cho các chế độ độc tài đẫm máu khác, như Cuba, Nicaragua và Venezuela. Đồng thời, ông Biden phải làm việc với Quốc hội Mỹ để định hình lại các nỗ lực tài trợ quốc tế của Hoa Kỳ, để các quốc gia khác không bị đặt trong trường hợp buộc phải bám vào những lời hứa suông của Bắc Kinh.