Chuyên gia cho rằng Trung Quốc đang áp dụng chính sách cây gậy và củ cà rốt với Việt Nam thông qua cuộc điện đàm giữa Bộ trưởng Ngoại giao hai nước vừa diễn ra hôm 14/4.
Điểm đáng chú ý là trong cuộc hội thoại với người đồng cấp bên phía Việt Nam, Ngoại trưởng Trung Quốc, Vương Nghị đã đem tình hình ở Ukraine ra để phác hoạ về hậu quả của việc mối quan hệ hai nước không được xử lý khéo léo.
Ông Vương Nghị cũng nêu đích danh Hoa Kỳ trong cuộc điện đàm và cáo buộc nước này là đang “xúi giục căng thẳng và đối đầu” ở khu vực.
Ngay sau lời nhắc nhở về tình hình Ukraine và sự can thiệp của Hoa Kỳ ở khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương, ông Vương Nghị cũng đã nhấn mạnh về sự tương đồng về thể chế chính trị giữa hai nước Việt Nam và Trung Quốc.
Trao đổi với đài Á châu Tự do, giáo sư Carlyle Thayer – chuyên gia trong lĩnh vực an ninh ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, lý giải việc ngoại trưởng Trung Quốc đem chuyện Ukraine ra để nói với người đồng cấp Việt Nam:
Ông nói: “Tôi đã phải suy nghĩ rất lâu và thấu đáo sau khi đọc bản ghi nhớ về cuộc điện đàm này, bởi vì kịch bản tương tự như Ukraine chỉ có thể xảy ra trong trường hợp Trung Quốc quyết định can thiệp vào Việt Nam.
Cách mà Trung Quốc xoáy vào đề tài Ukraine có hàm ý rằng trong trường hợp Việt Nam ngả về phía Mỹ và làm tổn hại tới những lợi ích cốt lõi của Trung Quốc, thì Trung Quốc sẽ có quyền đáp trả như cách mà Nga làm với Ukraine.”
Theo Giáo sư Thayer: “Đây là lý giải duy nhất mà tôi có thể nghĩ ra được.”
Giáo sư Thayer cũng cho rằng bản thân các lãnh đạo ở Việt Nam đã sẵn hiểu điều này, do đó, lời của ông Vương Nghị mang tính nhắc nhở hơn là đe doạ.
Thể chế chính trị có liên hệ thế nào với chính sách đối ngoại trong trường hợp của Việt Nam? Giáo sư Carlyle Thayer phân tích:
“Tôi cho rằng Trung Quốc đang vận dụng những giọng điệu cũ và quen thuộc theo một cách mới, đây là giọng điệu mà họ vẫn sử dụng mỗi khi họ cảm thấy lo sợ, quan ngại, hoặc bồn chồn về việc Việt Nam cải thiện quan hệ với Hoa Kỳ.”
Cuộc điện đàm lần này và lời lẽ được phía Trung Quốc sử dụng, theo Giáo sư Thayer, là nhằm cảnh báo và tạo ảnh hưởng lên Việt Nam, trong bối cảnh hội nghị thượng đỉnh giữa Hoa Kỳ và các nước ASEAN sẽ diễn ra vào ngày 12 và 13 tháng 5 tới đây tại thủ đô Washington.
Trước đó Bộ Ngoại giao Trung Quốc trong một thông cáo báo chí cho biết hôm 14/4 Ngoại trưởng Vương Nghị đã có cuộc điện đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn .
Theo thông cáo, khi đề cập về vấn đề Ukraine, ông Vương Nghị nói:
“Vấn đề Ukraine đã một lần nữa khiến các nước ở Châu Á nhận ra việc duy trì hoà bình và ổn định là quý giá và việc khiến khối các nước này chìm vào đối đầu sẽ dẫn tới những nguy cơ không dứt. Hoa Kỳ đang cố gắng tạo ra căng thẳng trong khu vực và khuấy động những phản kháng và đối đầu bằng cách thúc đẩy Chiến lược Ấn Độ – Thái Bình Dương.
Những động thái như vậy chỉ phá hoại nghiêm trọng hoà bình khó khăn mới giành được và sự phát triển trong khu vực, làm suy yếu cấu trúc hợp tác khu vực lấy ASEAN là trọng tâm.”
Thông cáo của Trung Quốc còn nói: “Chúng ta không để tư tưởng Chiến tranh lạnh trỗi dậy trong khu vực và thảm kịch ở Ukraine bị nhắc lại ở xung quanh chúng ta.”
Ngoài ra, Trung Quốc khẳng định cùng thắt chặt đoàn kết và hợp tác với Việt Nam nhằm “chống lại những mối nguy từ bên ngoài, đối phó với những ảnh hưởng lan tràn từ khủng hoảng Ukraine trong khu vực.”
RFA