Liên Thành
“Các khách hàng của Ngân hàng Thung lũng Silicon của Mỹ đã nhận lại tiền sau ba ngày. Nhưng khách hàng của các ngân hàng ở tỉnh Hà Nam của Trung Quốc đã không được trả một xu nào trong một năm”, họ viết trên các biểu ngữ và áp phích màu trắng được giương cao trong cuộc biểu tình.
Đầu tháng này, hàng chục người đã biểu tình bên ngoài một văn phòng chi nhánh của ngân hàng trung ương Trung Quốc ở tỉnh Hà Nam để đòi lại tiền tiết kiệm của mình.
Họ nằm trong số hàng nghìn người gửi tiền ở Trung Quốc đang vận động đòi bồi thường sau vụ bê bối của các ngân hàng nông thôn hồi năm ngoái khiến tài khoản của họ bị đóng băng.
“Các khách hàng của Ngân hàng Thung lũng Silicon của Mỹ đã nhận lại tiền sau ba ngày. Nhưng khách hàng của các ngân hàng ở tỉnh Hà Nam của Trung Quốc đã không được trả một xu nào trong một năm”, họ viết trên các biểu ngữ và áp phích màu trắng được giương cao trong cuộc biểu tình.
Vụ bê bối ngân hàng mới nhất của Trung Quốc bắt đầu vào tháng 4 năm ngoái, khi 4 ngân hàng ở tỉnh Hà Nam và 1 ở tỉnh An Huy đã đóng băng tài khoản của người gửi. Ước tính có 400.000 khách hàng đã bị ảnh hưởng.
Một người biểu tình họ Du cho biết anh đã gửi toàn bộ tiền tiết kiệm của gia đình mình, trị giá khoảng 5 triệu nhân dân tệ, tương đương 726.000 USD, vào một trong các ngân hàng nói trên.
CNN không tiết lộ danh tính của các nạn nhân để bảo vệ sự an toàn của họ. Họ nói rằng tất cả những gì họ muốn là lấy lại tiền nhưng yêu cầu của họ đã bị phớt lờ. Một số người cho biết họ đang bị các quan chức địa phương theo dõi, quấy rối hoặc tấn công.
Mùa hè năm ngoái, hàng trăm người gửi tiền đã xuống đường trong hàng loạt cuộc biểu tình để yêu cầu câu trả lời từ các cơ quan chức năng. Du nói rằng anh và những người biểu tình khác đã bị đánh đập thậm tệ trước khi họ được phép rời đi.
Nhiều tuần sau khi các cuộc biểu tình ôn hòa bị các quan chức địa phương đàn áp bằng bạo lực, chính quyền tỉnh Hà Nam đổ lỗi vụ bê bối này là do gian lận tài chính, bắt giữ hơn 200 nghi phạm và hứa sẽ trả lại tiền cho người gửi tiền.
Theo những người biểu tình, trong khi phần lớn những người gửi tiền đã nhận lại được tiền của họ trong năm qua, thì còn khoảng vài nghìn người vẫn chưa nhận được gì.
Du nói: “Những người như chúng tôi đã bị cướp tiền, nhưng chúng tôi bị đối xử như tội phạm”.
Frank Xie, giáo sư tại Đại học Nam Carolina Aiken, cho biết: “Đó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm và có những tình huống tương tự ở các tỉnh khác. Tôi muốn nói rằng ít nhất một phần ba hoặc một phần tư số ngân hàng nhỏ ở Trung Quốc đang gặp khó khăn”.
Các chuyên gia cho biết, khoảng 1/4 tổng tài sản của ngành ngân hàng Trung Quốc được nắm giữ bởi khoảng 4.000 công ty cho vay nhỏ, thường có cơ cấu sở hữu và quản trị không rõ ràng và dễ bị tham nhũng hơn, cũng như sự suy thoái kinh tế nghiêm trọng mà đất nước phải đối mặt trong đại dịch.
Nhiều ngân hàng nhỏ cũng dựa vào các sản phẩm tài chính gắn liền với lĩnh vực bất động sản để thu được lợi nhuận cao hơn, vì vậy khi bong bóng bất động sản vỡ và nền kinh tế chậm lại, nguồn vốn cũng cạn kiệt theo.
Những người gửi tiền nói với CNN rằng hầu hết các nạn nhân không được bồi thường sống bên ngoài tỉnh Hà Nam. Các chuyên gia cho rằng chính quyền có thể sẵn sàng trả lại tiền cho những người gửi tiền sống tại địa phương vì họ có thể dễ dàng tập hợp và tổ chức các cuộc biểu tình hơn.
Các nạn nhân không được bồi thường cho biết họ thậm chí còn chưa nhận được khoản thanh toán cơ bản, trị giá tới 500.000 nhân dân tệ (73.000 USD), mà chính phủ bảo đảm trong trường hợp ngân hàng đổ vỡ.
Các chuyên gia cho rằng điều này là do chính phủ không muốn tạo tiền lệ vì họ không đủ khả năng cứu tất cả các ngân hàng nhỏ nếu họ phá sản.
Andrew Collier, giám đốc điều hành của Orient có trụ sở tại Hồng Kông, cho biết chính quyền trung ương không muốn “gửi đi thông điệp rằng nếu một ngân hàng cấp tỉnh gặp vấn đề, Bắc Kinh sẽ đơn giản đưa tiền mặt ra. Vì vậy, đó là lý do tại sao họ sẵn sàng đàn áp người dân bằng cách sử dụng cảnh sát…”.
Theo Logan Wright, giám đốc nghiên cứu thị trường Trung Quốc tại Rhodium Group, điều đó có nghĩa là những người gửi tiền tại các ngân hàng khác có thể mất trắng nếu họ phá sản, khi chính quyền địa phương phải vật lộn dưới sức nặng của cuộc khủng hoảng bất động sản và các chi phí bổ sung liên quan đến các biện pháp phòng chống đại dịch.
Wright cho biết cuộc khủng hoảng ngân hàng nông thôn ở Trung Quốc phản ánh một hệ thống tài chính phát triển bên ngoài lĩnh vực quy định và sự thất bại của quy định trong việc bắt kịp và bảo vệ người gửi tiền một cách hiệu quả.
Wright nói: “Không thể giải cứu tất cả các hoạt động rủi ro này, nhưng khi cố gắng thực thi kỷ luật thị trường, nó sẽ ảnh hưởng đến những người gửi tiền cá nhân”