28-4-2023
Cũng cái tòa nhà lộng lẫy ở góc Võ Thị Sáu – Trần Quốc Thảo ấy, cũng cô nhân viên chi chi ấy, cũng liên quan đến giấy tờ tên ông – Thanh Nghị, tức Hoàng Trọng Quị – người biên soạn Việt Nam tân từ điển (năm 1954), tác giả cuốn “Tháng ngày tôi sống với những người Cộng sản”, ông là Phó chủ tịch Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Văn hóa Chính phủ cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam.
Đâu chừng 5 năm trước, con gái ông khi ấy đã gần 70 tuổi đi làm giấy xác nhận tên Thanh Nghị chính là Hoàng Trọng Quị trong thủ tục báo tử (hình như thế), phải tới lui trụ sở UBND quận cả chục lần, mỗi lần tới là phát sinh một yêu cầu, cho tới lần… mém cuối là yêu cầu phải có hình mộ phần của ông. Người con gái phải phóng xe lên Nghĩa trang Thành phố chụp, mang về nộp. Vẫn cứ hẹn. Đến hẹn, bà đến, vẫn chờ. Bà hết chịu nổi, làm dữ. Đâu 5 phút sau, cô nhân viên ấy lên lầu, trở xuống với mẫu giấy “vàng ngọc” trong tay.
Năm năm sau, có việc liên quan đến chứng thực giấy tờ gia đình thì lại phát hiện khai sinh của các anh chị em, phần họ tên cha, nhân viên hộ tịch có khi ghi khai sinh người này là Hoàng Trọng Quị, khai sinh của người kia là Hoàng Trọng Qui, có khi là Hoàng Trọng Quí. Tên đúng của ông là Hoàng Trọng Quy. Thế là lại lộn lèo lên xuống ủy ban. Được cái là hướng dẫn tường tận nhưng cứ mỗi lần đến là một lần phát sinh yêu cầu, kể cả đòi cho được tờ kết hôn của ông bà (bà mất hơn 60 năm, ông mất hơn 40 năm).
Con gái ông, giờ đã là “lão bà” 75 tuổi lặp lại chuyện cũ nhưng bà kiên nhẫn. Rồi cô nhân viên yêu cầu bà có gì chứng minh là người có công với cách mạng hay không (!?), bà lại quay về nhà tìm và mang đến huy hiệu 50 năm tuổi Đảng, huân chương kháng chiến hạng nhứt…; thì cô nhìn qua một lượt bảo, thôi được rồi.
Nhưng được là được cái gì. Ngay cả khi cô đã có được tờ giấy xác nhận Hoàng Trọng Quy đóng dấu mộc đỏ, Sở Tư pháp hẹn 5 ngày là đúng y, họ ghi nhầm năm sinh của bà, chỉnh sửa mất đúng 2 ngày như đã hẹn. Sao ở cấp quận lại đến thế kia. Bà hỏi thì được trả lời, còn chờ trên trển. Trển là đâu? Là trên lầu hay trên “đầu” – cấp trên?
Chả biết, cô ghi lên phiếu ngày nhận là 10/4, ngày trả là… chờ, bà lão 50 tuổi Đảng hỏi chờ đến bao giờ, cô nói qua lễ.
Sắp tới ngày 30-4, 48 năm trước, ngay giữa lòng thành phố là cuộc hội ngộ của ba cha con, ông Thanh Nghị từ trung ương cục về, hai đứa con gái thì một từ miền Bắc, một từ Côn Đảo. Nay, đi chứng thực một cái dấu sai để trả về tên đúng, cho ông, cũng trần ai…
Trưa, tôi đi từ hướng nhà ông Thanh Nghị về, ngang qua chùa Vĩnh Nghiêm, một chiếc xe biển số xanh, bị sự cố gì mà nó “chềnh ềnh” ngay giữa đường, ngạo nghễ! Ngay trên đầu nó là bảng điện tử chạy dòng chữ “Thượng tôn pháp luật để xây dựng văn hóa giao thông”.
Thế cả.