Hôm 1/8, Mỹ cho biết nước này đã chính thức mời tân Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tới Washington sau khi ông Tần Cương bị ngã ngựa.
Ông Tần bị bãi nhiệm vào ngày 25/7, chỉ 7 tháng sau khi đảm nhận chức Ngoại trưởng và một tháng sau khi ông biến mất khỏi tầm nhìn của công chúng. Lần cuối cùng ông xuất hiện trên truyền thông nhà nước là vào hôm 25/6, khi ông tiếp đón các quan chức Nga, Sri Lanka và Việt Nam.
Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã tái bổ nhiệm ông Vương Nghị làm Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc, vị trí mà ông đã đảm đương trong 10 năm cho đến cuối năm 2022. ĐCSTQ không đưa ra lời giải thích nào về sự thay đổi nhân sự này.
Theo phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller, Washington đã gửi lời mời tới ông Vương trong cuộc gặp giữa Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương Daniel Kritenbrink và Vụ trưởng Vụ Bắc Mỹ và châu Đại Dương Dương Đào hôm 31/7 tại Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
Theo phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller: “Trong cuộc họp ngày hôm qua, chúng tôi đã mở rộng lời mời trước đó được gửi tới ông Tần Cương và nói rõ rằng lời mời đã được chuyển [đến ông Vương]”.
Hôm 18/6, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã mời ông Tần đến Washington trong chuyến thăm đầu tiên của nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ tới Trung Quốc sau 5 năm.
Cả hai bên đã nhất trí lên lịch “chuyến thăm lẫn nhau vào thời điểm thuận tiện cho cả hai bên”.
Khi được hỏi liệu ông Vương Nghị có chấp nhận lời mời hay không, ông Miller nói rằng vấn đề này do Bắc Kinh quyết định. Ông Miller cũng nói thêm rằng đây là dự định của Mỹ và nước này kỳ vọng chuyến thăm sớm diễn ra.
“Chúng tôi chắc chắn mong đợi rằng họ sẽ chấp nhận [lời mời] và kỳ vọng rằng chuyến thăm sẽ diễn ra, nhưng chúng tôi vẫn chưa ấn định ngày [cụ thể]”, ông nói.
Ông Kritenbrink đã gặp ông Vương Nghị ở Washington trong bối cảnh chính quyền ông Biden đang nỗ lực cải thiện quan hệ với Trung Quốc. Cuộc gặp còn có sự tham dự của bà Sarah Beran, Giám đốc cấp cao về các vấn đề Trung Quốc và Đài Loan thuộc Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ.
Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết: “Hai bên đã tổ chức một cuộc thảo luận thẳng thắn, thực chất và hiệu quả như một phần trong nỗ lực không ngừng nhằm duy trì các kênh liên lạc cởi mở”.
Tại cuộc gặp, quan chức ngoại giao hai nước cũng đề cập đến loạt “vấn đề song phương, khu vực và toàn cầu, bao gồm cả xung đột Nga – Ukraine và các vấn đề xuyên Eo biển Đài Loan”.
Ba nhà ngoại giao hàng đầu của Hoa Kỳ: Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen và đặc phái viên về khí hậu John Kerry, đã đến thăm Bắc Kinh trong những tháng gần đây để gặp gỡ các quan chức Trung Quốc nhằm cải thiện quan hệ với Trung Quốc.
Vụ mất tích bí ẩn của ông Tần Cương
Hiện vẫn chưa rõ lý do ông Tần Cương biến mất. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân trước đó nói rằng ông Tần gặp vấn đề về “sức khỏe”.
Tại Diễn đàn An ninh Aspen ở tiểu bang Colorado (Mỹ) hôm 22/7, Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan cũng được hỏi về nơi ở của ông Tần Cương, tuy nhiên ông trả lời rằng: “Chúng tôi không biết, chúng tôi thực sự không biết”.
Ông Sullivan đề cập rằng ông Blinken lẽ ra sẽ gặp ông Tần tại hội nghị thượng đỉnh ASEAN ở Indonesia, nhưng thay vào đó lại gặp ông Vương.
Theo nguồn tin từ giới truyền thông Hong Kong và Đài Loan, sự vắng mặt của ông Tần Cương có thể là do ông vướng phải lùm xùm ngoại tình với bà Phó Hiểu Điền – từng là người dẫn chương trình của đài truyền hình Phượng Hoàng (Phoenix) – một cơ quan truyền thông của ĐCSTQ đăng ký tại Hong Kong.
Tuy nhiên, giới quan sát đã bác bỏ giả định này. Họ cho rằng câu chuyện ngoại tình thường được các nhà lãnh đạo ĐCSTQ lấy làm cái cớ để loại bỏ đối thủ. Thay vào đó, họ nêu bật những sai lầm chính trị và tranh giành quyền lực, đặc biệt là việc ông Vương Nghị không hài lòng với những nỗ lực của ông Tần.
Học giả nổi tiếng Viên Hồng Băng (Yuan Hongbing) sống ở Úc lập luận rằng việc ông Tần Cương đột ngột bị miễn nhiệm là kết quả của cuộc đấu đá chính trị trong nội bộ Đảng. Ông Tần Cương đã cách chức một số nhân vật được ông Vương Nghị trọng dụng, trong đó nổi tiếng nhất là phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên.
Ông Viên Hồng Băng nói với The Epoch Times hôm 25/7: “Chính ông Vương Nghị là người muốn loại bỏ ông Tần Cương, vì ông Tần Cương đã loại bỏ [phát ngôn viên Bộ ngoại giao] Triệu Lập Kiên và các thân tín khác của ông Vương kể từ khi ông Tần nhậm chức”.
Ông Triệu Lập Kiên sau đó đã được chuyển đến Vụ Biên giới và Đại dương của Bộ Ngoại giao Trung Quốc vào tháng 1, một động thái được coi là giáng cấp.
Ngoài ra, ông Viên Hồng Băng nói thêm rằng ông Tần còn điều chỉnh chức vụ của một loạt quan chức cấp trung và cấp cao trong Bộ Ngoại giao Trung Quốc, điều này động chạm đến lợi ích của ông Vương Nghị. Do đó, cuộc đấu đá giữa hai người này đã đến mức như nước với lửa.
Lam Giang tổng hợp