14-2-2024
Từ 1/7/2024, Bộ Công an sẽ cấp mẫu CĂN CƯỚC mới khiến dư luận xôn xao. Nhà báo Nguyễn Thông viết: với tên của nó là CĂN CƯỚC, đặt vậy là hết sức bậy. Đó chỉ là tính từ, không thể thành tên được. Nó phải có chữ thẻ”, tên đầy đủ của nó phải là “Thẻ căn cước”, như tên tiếng Anh là “Identity card”, phải có chữ “card”.
Nhà báo Cù Mai Công viết bài “ĐI ĐÂU LOANH QUANH CHO ĐỜI MỎI MỆT”, trong đó có “mạn phép liệt kê”: Từ thời Pháp thuộc trước năm 1945 đến 01/7/2024 có 10 lần thay đổi tên từ THẺ CĂN CƯỚC, Thẻ Công dân, Giấy Chứng minh, Giấy chứng nhận Căn cước, Giấy CMND, CMND 9 số, CMND 12 số, Thẻ Căn cước Công dân mã vạch, Thẻ Căn cước gắn chip, CĂN CƯỚC; kèm theo Sơ đồ “kiếp luân hồi của một chiếc Thẻ”.
Dư luận cho rằng thay đổi tên thẻ vòng vèo chỉ làm tốn kém thời gian và ngân sách. Riêng tôi, tôi thấy việc thay đổi thủ tục hành chánh nào cũng làm mất thời gian tiền bạc của dân. Nhiều từ ngữ chính trị và hành chánh có sai văn phạm và ngữ pháp chứ không riêng gì chữ CĂN CƯỚC.
Thí dụ, câu “Đồng chí có vấn đề” tuy vô nghĩa, nhưng ám chỉ “đồng chí có hành vi hoặc tư tưởng trái với lập trường”. Phần cuối báo cáo tổng kết bao giờ cũng có hai mục “những mặt tích cực” và “những mặt tồn tại”. Tồn tại là cái hiện hữu (không mất đi) như “cái quần què” vậy sao đưa vào báo cáo làm gì? Chẳng qua do không dám viết “những mặt tiêu cực”.
Mất thời gian, tiền bạc, sai ngữ pháp là thường tình, tôi chỉ lo ngại, mất gần 80 năm mà sao Công an không chọn được cái tên chính danh cho cái thẻ nhận dạng hay định danh cho công dân mình? Tôi ngại vì trong quá khứ xa xưa mỗi danh tánh (tên gọi) của chính quyền và công an gọi cho ai thường ẩn chứa quan điểm, lập trường của thời kỳ đó.
Thí dụ, dùng từ “địa chủ”, “phú nông” thể hiện “lập trường đào tận gốc” thời cải cách ruộng đất, hoàn khác “quan điểm cởi mở” với từ “chủ trang trại” ngày nay. Từ “tư sản”, “gian thương” thời cải tạo Công – Thương – Nghiệp trái nghĩa với “doanh nhân thành đạt” ngày nay. Từ “người trốn đi nước ngoài, phản bội tổ quốc” hồi 1975-1989 tương phản với “Việt Kiều yêu nước, khúc ruột ngàn dặm”.
Tên gọi hay kèm định kiến, thời bao cấp có một số tên gọi là xú danh hay hỗn danh dành cho một số thành phần trong xã hội. Nhưng đến thời mở cửa, hội nhập các xú danh, hỗn danh được điều chỉnh thành chính danh.
Định danh bằng thẻ căn cước có gắn chip hay nhận dạng bằng thẻ CMND có dấu vân tay và đặc điểm nhận dạng trong tiếng Anh họ đều dùng một từ là IDENTIFICATION. Mong rằng, Bộ Công an sớm đặt “chính danh cho một thẻ định dạng (hay nhận dạng) cho công dân mình.