Ông Vladimir Putin ngày càng ủng hộ và phụ thuộc nhiều hơn vào Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ).
Hôm 15/05, Điện Kremlin đăng bài phỏng vấn giữa ông Putin và Tân Hoa Xã, một cơ quan báo chí nhà nước của Trung Quốc. Trong cuộc thảo luận, ông Putin đã ca ngợi “tình hữu nghị” lâu đời giữa Nga với Trung Quốc và các tổ chức quốc tế của Nga. Ông đổ lỗi cho “những người bảo trợ phương Tây” của Ukraine đã gây ra cuộc chiến tranh tại nước này hơn là do cuộc xâm lược Crimea và Donbass của chính ông vào năm 2014 cũng như nỗ lực liên tục của ông nhằm đánh phá Kyiv kể từ năm 2022. Và ông đổ lỗi cho “golden billion” đã gây ra những tai ương của thế giới.
Trong cuộc phỏng vấn, ông Putin đã chia thế giới thành các quốc gia giàu và nghèo, đồng thời cho rằng các nước nghèo, dẫn đầu là Trung Quốc, “coi BRICS là một nền tảng để tiếng nói của họ chắc chắn sẽ được lắng nghe”.
Quan điểm về địa chính trị của ông Putin hoàn toàn trái ngược với sự phân chia thế giới thành các nền dân chủ và các chế độ chuyên chế của Tổng thống Joe Biden. Ông Putin tuyên bố rằng “giới tinh anh phương Tây do Hoa Kỳ dẫn đầu từ chối tôn trọng sự đa dạng văn minh và văn hóa cũng như bác bỏ các giá trị truyền thống hàng thế kỷ”. Tuy nhiên, ông ta cũng làm như vậy ở Ukraine, và chính quyền Trung Quốc cũng làm như vậy với các nhóm người Duy Ngô Nhĩ, Tây Tạng, Pháp Luân Công, và Cơ Đốc Giáo.
Hơn nữa, trên thực tế, Hoa Kỳ ủng hộ sự đa dạng miễn là thuật ngữ này không bị bóp méo thành việc những kẻ độc tài tràn ngập biên giới của họ, bắt người dân ngoại quốc phục tùng sự cai trị đơn phương của họ, từ chối để người dân bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử thực sự, và lấy tài sản từ công dân và nhà đầu tư một cách phi lý.
Ông Putin nói về niềm tin của mình, được một số người gọi là “thuyết âm mưu”, rằng các quốc gia “Golden Billion”(*) đang cố gắng làm giàu bản thân trong khi làm tổn hại của phần còn lại của thế giới. Đây được cho là thuật ngữ đối lập của “Nam Bán cầu” của không chỉ ông Putin mà còn của nhiều học giả cánh tả ở phương Tây.
Cả ông Putin và những người cánh tả phương Tây đều sử dụng ý tưởng về “chủ nghĩa thực dân mới” của “phương Tây” để bôi nhọ các nền dân chủ giàu có đang lợi dụng các quốc gia tương đối nghèo hơn (tính theo GDP bình quân đầu người) vốn bị các nhà lãnh đạo độc tài, sự thiếu giáo dục, và tham nhũng bóp nghẹt.
Thuyết chủ nghĩa thực dân mới của ông Putin là một phiên bản được hâm nóng của thuyết chủ nghĩa đế quốc của Lenin, đồng thời là hành động tự biện minh cho sự bành trướng của quân đội Nga và Trung Quốc thông qua các cuộc xâm lược bạo lực, cách mạng, và lũng đoạn giới tinh anh.
Ông Putin dường như tin rằng các nước BRICS — do Trung Quốc dẫn đầu và bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ và Nam Phi — đang dẫn đầu “Phía Nam và Đông Bán cầu” đối đầu với Golden Billion, vốn đề cập đến các quốc gia, trong đó có các thành viên G7 với tổng dân số là 779 triệu người. Nhóm này từng là G8, trong đó có Nga, cho đến khi quân đội của ông Putin xâm chiếm Ukraine và ông bị loại ra khỏi nhóm.
Điều mà ông Putin không đề cập trong cuộc phỏng vấn của mình là Hoa Kỳ đã xây dựng nền kinh tế của nhiều nước G7 sau Đệ nhị Thế chiến thông qua Kế hoạch Marshall. Đổi lại, G7 đã cung cấp nhiều viện trợ phát triển quốc tế cho các quốc gia khác nhau, như Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil và Nam Phi, vốn cùng nhau đối đầu với G7 và giờ đây dường như không hề đánh giá cao số tiền miễn phí đó nữa.
Cả Trung Quốc và Nga đều tìm cách phi dollar hóa thương mại hai nước và thế giới để chống lại các biện pháp trừng phạt nền kinh tế của họ. Ông Putin đã nhấn mạnh trong cuộc phỏng vấn rằng “hơn 90% giao dịch thanh toán giữa các công ty [Nga và Trung Quốc] của chúng tôi được thực hiện bằng tiền tệ quốc gia”. Hầu hết giao dịch đó được thực hiện bằng đồng nhân dân tệ chứ không phải đồng rúp, cho thấy sự thống trị ngày càng tăng của ĐCSTQ đối với đất nước đã tạo ra chế độ này.
Mục đích của Liên Xô cũ khi thành lập ĐCSTQ là nhằm lật đổ chủ nghĩa đế quốc ở Trung Quốc, điều này sẽ khiến việc lật đổ chủ nghĩa tư bản ở châu Âu trở nên dễ dàng hơn. Quốc tế các Đảng Cộng sản (Comintern) của Lenin, được thành lập năm 1919, “có nhiệm vụ kích động các cuộc cách mạng chống chủ nghĩa tư bản ở châu Âu; trong thế giới thuộc địa, tổ chức này có mục đích kích động các cuộc nổi dậy chống chủ nghĩa đế quốc, nhằm lật đổ chủ nghĩa đế quốc và do đó góp phần vào các cuộc cách mạng chống chủ nghĩa tư bản ở châu Âu,” theo nhà sử học Lorenz M. Lüthi. “Vì mục đích đó, Quốc tế Cộng sản đã bảo trợ cho việc thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vào năm 1921.”
Mặc dù quan hệ Trung-Xô vấp phải giai đoạn khó khăn bắt đầu từ năm 1956, nhưng mối quan hệ này đã được cải thiện sau khi Liên Xô sụp đổ vào năm 1989 ー sự kiện khiến Hoa Kỳ trở thành siêu cường cuối cùng còn tồn tại. Thỏa thuận Thượng Hải Năm năm 1996 đã gắn kết Nga, Trung Quốc, và một số quốc gia khác trong một thỏa thuận an ninh biên giới. Ông Putin lên nắm quyền vào năm 1999. 4 năm sau, Hoa Kỳ đánh chiếm Baghdad chỉ trong 21 ngày. Điều này khiến Bắc Kinh và Moscow lo ngại, và kết quả là hai bên càng xích lại gần nhau hơn.
Tổ chức Hợp tác Thượng Hải của Trung Quốc, vốn được phát triển từ Thượng Hải Năm, cũng được ông Putin nhắc đến một cách tích cực. SCO bao gồm Trung Quốc, Nga, Pakistan, Ấn Độ, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, và Uzbekistan. Điều này quan trọng vì có một mối tương quan chặt chẽ giữa các quốc gia vốn đe dọa hoặc thực hiện bạo lực nhằm phá vỡ trật tự quốc tế do Hoa Kỳ dẫn đầu, hoặc đồng lõa với các mối đe dọa đó, và các quốc gia thuộc các tổ chức quốc tế do Bắc Kinh dẫn đầu này. Bốn quốc gia SCO có tư cách quan sát viên: Afghanistan, Belarus, Iran, và Mông Cổ. Ba trong số đó và hai thành viên chính thức phản đối gay gắt “quyền lãnh đạo của Hoa Kỳ”.
Việc phá vỡ hệ thống liên minh Trung-Nga đang nhen nhóm này, vốn bao gồm cả SCO và BRICS, sẽ không chỉ đòi hỏi những sáng kiến tích cực để tưởng thưởng những quốc gia trung lập đạt được tiến bộ về dân chủ và thị trường mà còn cần có cả những hậu quả tiêu cực đối với những quốc gia tỏ ra thân thiết với Nga và Trung Quốc. Các tổ chức quốc tế do ĐCSTQ lãnh đạo đã bình thường hóa và tạo thuận tiện cho sự hiếu chiến của Moscow và Bắc Kinh, do đó các thành viên của họ không nên được miễn trừ khỏi các lệnh trừng phạt.
Chú thích của dịch giả:
(*) Golden Billion: Thuyết Golden Billion là một thuyết âm mưu cho rằng một nhóm giới tinh anh toàn cầu đang thao túng quyền lực để tích lũy của cải cho những người giàu có nhất trong khi làm tổn hại phần còn lại của thế giới. Đây là một thuật ngữ phổ biến trong thế giới nói tiếng Nga. Vân Du biên dịch