Tác giả: Niu Danqin, “乌克兰，对中国态度有变化”,映象网, 25/07/2024.
Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành
Ukraine đã thay đổi thái độ đối với Trung Quốc.
Sở dĩ có cảm giác như vậy là vì tôi đã xem tuyên bố mới nhất của ông Kuleba, Ngoại trưởng Ukraine, tuyên bố của ông tại Quảng Châu và tuyên bố của ông sau cuộc gặp Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị.
Đây là lần đầu tiên sau khi nổ ra cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine hồi tháng 3/2022, Ngoại trưởng Ukraine đến thăm Trung Quốc từ ngày 23 đến 26/7/2024.
Khách đến nhanh và đi chậm. Chính Kuleba nói: Đối thoại với Trung Quốc là rất quan trọng.
Theo thông cáo báo chí của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, trong cuộc gặp với Vương Nghị, ông Kuleba đã nói rõ Trung Quốc là một nước vĩ đại. Ukraine và Trung Quốc đã trở thành đối tác chiến lược, cũng là đối tác kinh tế, thương mại quan trọng.
Sau đó, ông còn phát biểu: Ukraine đánh giá cao tác dụng tích cực có tính xây dựng của Trung Quốc trong việc thúc đẩy hòa bình và giữ gìn trật tự quốc tế. Ukraine rất coi trọng ý kiến của Trung Quốc và đã nghiên cứu kỹ lưỡng “Sáu điểm đồng thuận” mà Trung Quốc và Brazil đạt được về giải pháp chính trị cho cuộc khủng hoảng Ukraine. Phía Ukraine mong muốn và sẵn sàng triển khai đối thoại đàm phán với phía Nga.
Sau đó, ông lại nói: Tất nhiên, đàm phán phải có lý trí và có ý nghĩa thực chất, nhằm đạt được một nền hòa bình công bằng và lâu dài.
Đây là thông báo của phía Trung Quốc. Trong thông báo của Ukraine phát đi từ Quảng Châu, Kuleba còn nói: “Tôi tin rằng việc đạt được một nền hòa bình công bằng ở Ukraine phù hợp với lợi ích chiến lược của Trung Quốc; với tư cách là một thành viên của lực lượng hòa bình toàn cầu, Trung Quốc có vai trò rất quan trọng.”
Ông cũng cho biết: trong điều kiện Nga chân thành đàm phán thì Ukraine sẵn sàng tham gia đàm phán, nhưng ông nhấn mạnh hiện nay phía Nga chưa thể hiện sự chân thành như vậy.
Một số báo đài nước ngoài còn phân tích, lần này cuộc gặp giữa Vương Nghị và Kuleba kéo dài hơn 3 tiếng đồng hồ, lâu hơn dự kiến. “Đó là một cuộc hội đàm rất sâu sắc và cụ thể”.
Tổng hợp thông tin do Trung Quốc và Ukraine đưa ra, có thể thấy phía Ukraine có một số thay đổi rất đáng được quan tâm.
1. Thái độ của Ukraine xuất hiện chuyển biến đáng kể. Trước đây có một thời nước này từng phàn nàn về vai trò của Trung Quốc, nhưng giờ đây rõ ràng Ukraine đánh giá cao vai trò tích cực có tính xây dựng của Trung Quốc trong việc thúc đẩy hòa bình và duy trì trật tự quốc tế.
Xin lưu ý: Đánh giá cao.
Thành thật mà nói, cách hòa giải và xúc tiến đàm phán của Trung Quốc hoàn toàn khác với cách của Anh, Pháp, Đức, lại càng khác Mỹ. Ukraine từng hiểu lầm điều đó, nhưng giờ đây cuối cùng họ đã nghĩ lại và khẳng định điều này.
Trung Quốc thực sự đang thúc đẩy hòa bình, phát huy tác dụng tích cực mang tính xây dựng.
2. Ukraine rất coi trọng ý kiến của Trung Quốc và đã nghiêm túc nghiên cứu “Sáu điểm đồng thuận” giữa Trung Quốc và Brazil về giải pháp chính trị cho cuộc khủng hoảng Ukraine.
Xin lưu ý: Nghiêm túc nghiên cứu.
Ở đây sẽ không trích dẫn cụ thể từng điều về “Sáu điểm đồng thuận”.
Nhưng trong đó có một điều nêu rõ: Đối thoại đàm phán là lối thoát khả thi duy nhất để giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine; các bên nên tạo điều kiện để nối lại đối thoại trực tiếp và thúc đẩy hạ nhiệt làm dịu tình hình cho đến khi đạt được ngừng bắn toàn diện.
Đối với “Sáu điểm đồng thuận” này, hiện nay Ukraine cũng đã chuyển từ một thời nghi ngờ sang “nghiêm túc nghiên cứu”. Cũng cần nhận thức đầy đủ rằng chủ trương của Trung Quốc và Brazil thực sự là quan điểm vững vàng, thực sự vì hòa bình lâu dài.
3. Ukraine biểu thị với Trung Quốc thái độ mong muốn đàm phán với Nga.
Đây cũng là một thay đổi quan trọng. Cần biết rằng, đã một thời gian Ukraine tỏ ra rất cứng rắn, từng công khai tuyên bố: trừ khi Putin bị hạ bệ, nếu không họ sẽ không bao giờ đàm phán.
Nhưng không đàm phán thì làm sao có thể thực hiện hòa bình?
Vì vậy, thái độ của Ukraine thời gian gần đây cũng đã thay đổi. Tổng thống Ukraine Zelensky cách đây không lâu từng nói bóng gió rằng ông không loại trừ khả năng tiến hành đàm phán hòa bình với Nga, ngay cả khi tổng thống Nga vẫn là Putin.
Lần này tại Quảng Châu, Kuleba cũng nói rõ rằng Ukraine đồng ý và sẵn sàng triển khai đối thoại đàm phán với Nga. Tất nhiên, ông vẫn lên án Nga không có thiện chí đàm phán hòa bình.
Tuy nhiên, đi từ dứt khoát từ chối đến sẵn sàng đàm phán bao giờ cũng là một bước tiến.
Cuối cùng, ta thấy thế nào?
Hãy chỉ nói ba điều đơn giản.
Thứ nhất, Ukraine không thể không thay đổi.
Cuộc gặp Vương Nghị – Kuleba tại Quảng Châu không thể bỏ qua ba bối cảnh sau đây.
Bối cảnh 1: Trên chiến trường Nga-Ukraine, gần đây Nga phát động tấn công mãnh liệt, Ukraine đang trong tình thế nguy cấp;
Bối cảnh 2: Không loại trừ khả năng Trump tái đắc cử, Zelensky sợ bị Mỹ hoàn toàn bỏ rơi;
Bối cảnh 3: Những nỗ lực hòa giải hòa bình của Trung Quốc rất ấn tượng; mới đây Trung Quốc vừa tạo điều kiện thuận lợi cho sự hòa giải lịch sử của 14 phe phái Palestine.
Thái độ của Ukraine không thể không thay đổi. Nếu cứ không thay đổi, đặc biệt là một mực từ chối đàm phán hòa bình, sẽ gây bất lợi cho lợi ích quốc gia của Ukraine.
Thứ hai, Trung Quốc đã giành được sự tôn trọng của Ukraine.
Lần này Kuleba đến Trung Quốc những 4 ngày, có thể thấy ông đặc biệt coi trọng Trung Quốc.
Thành thật mà nói, Ukraine từng có thời nghi ngờ Trung Quốc và vai trò của Trung Quốc, thậm chí từng công khai bày tỏ sự bất mãn, mong Trung Quốc sẽ giúp đỡ Ukraine đối phó với Nga như Mỹ và phương Tây.
Nhưng xét cho cùng, Trung Quốc không phải là Mỹ mà là bên thứ ba trung lập. Đối với Trung Quốc, việc gửi vũ khí tới Ukraine như Mỹ là điều không thể tưởng tượng được.
Đối với Ukraine là như thế, với Nga cũng vậy.
Thời gian trôi đi, Ukraine cũng nên thức tỉnh, Trung Quốc là Trung Quốc, nước này giữ vai trò trung lập là thành công của Ukraine; Trung Quốc hòa giải và thúc đẩy đàm phán thực ra là có lợi hơn cho Ukraine vốn đang ở thế bất lợi.
Vì vậy, cũng nên làm sáng tỏ những hiểu lầm trước đây; Kuleba đặc biệt nhấn mạnh ông đánh giá cao nỗ lực thúc đẩy hòa bình của Trung Quốc.
Thứ ba, con đường đàm phán hòa bình vẫn còn rất dài.
Rốt cuộc, tuy rằng hai bên đều tỏ thái độ có thể đàm phán hòa bình nhưng lập trường của Nga và Ukraine vẫn còn cách nhau khá xa; cho dù có triển khai đàm phán thì chắc chắn các cuộc đàm phán sẽ rất khó khăn.
Điều quan trọng hơn cần thấy là khi đàm phán thì không thể không thỏa hiệp. Những gì không thể giành được trên chiến trường chắc chắn sẽ không giành được trên bàn đàm phán.
Đối với Ukraine, ba năm qua là một cơn ác mộng; đối với Nga, làm sao đó không phải là một bi kịch?
Đã có biết bao trai tráng Ukraine và Nga bỏ mạng trên chiến trường.
Hãy nên có hòa bình càng sớm càng tốt!
Cả Nga và Ukraine đều không phải là kẻ thắng trên chiến trường. Kẻ thắng thực sự chỉ có thể là những quốc gia chọc giận.
Trung Quốc có thể cố gắng thuyết phục họ ngừng đánh nhau. Thế giới này thật ra đã đủ rối loạn rồi!