Thủ tướng Canada Justin Trudeau hôm thứ Sáu (20/12) có vẻ sẽ mất quyền lực vào đầu năm tới sau khi một đồng minh chủ chốt tuyên bố sẽ hành động để lật đổ chính phủ Tự do thiểu số, và kích hoạt một cuộc bầu cử mới.
Lãnh đạo Đảng Dân chủ Mới (NDP) Jagmeet Singh, người đã giúp ông Trudeau giữ chức, tuyên bố sẽ đưa ra một đề nghị chính thức để bỏ phiếu bất tín nhiệm thủ tướng đương nhiệm sau khi các dân biểu được bầu của Hạ viện trở lại sau kỳ nghỉ đông vào ngày 27 tháng 1 năm 2025.
Nếu tất cả các đảng đối lập ủng hộ đề nghị này, thì ông Trudeau sẽ phải rời nhiệm sở sau hơn chín năm làm thủ tướng, và một cuộc bầu cử mới sẽ diễn ra.
Một loạt các cuộc thăm dò trong 18 tháng qua cho thấy Đảng Tự do, vốn đang phải chịu đựng sự mệt mỏi của cử tri và sự tức giận về giá cả cao và cuộc khủng hoảng nhà ở, sẽ bị đánh bại nặng nề bởi Đảng Bảo thủ đối lập chính thức.
Đảng Dân chủ Mới, những người giống như Đảng Tự do muốn thu hút sự ủng hộ của các cử tri trung tả, phàn nàn rằng ông Trudeau quá phụ thuộc vào các doanh nghiệp lớn.
Ông Singh tuyên bố: “Bất kể lãnh đạo Đảng Tự do là ai, thời của chính phủ này đã kết thúc. Chúng tôi sẽ đưa ra một đề nghị rõ ràng về việc bỏ phiếu bất tín nhiệm trong phiên họp tiếp theo của Hạ viện“.
Lãnh đạo của Bloc Quebecois, một đảng đối lập lớn hơn, hứa sẽ ủng hộ kiến nghị này và cho biết không có kịch bản nào mà ông Trudeau có thể tiếp tục tồn tại.
Đảng Bảo thủ cho biết họ sẽ yêu cầu Toàn quyền Mary Simon – đại diện cá nhân của Vua Charles, nguyên thủ quốc gia Canada – triệu tập Quốc hội để tổ chức một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm trước khi kết thúc năm. Các chuyên gia về hiến pháp cho rằng ông Simon sẽ từ chối một đề nghị như vậy.
“Chúng ta không thể để một tình trạng khôi hài vô lý và hỗn loạn, khiến người dân chán nản với chính phủ chúng ta. Điều rõ ràng là ông Justin Trudeau không có được sự tín nhiệm của Quốc hội“, lãnh đạo Đảng Bảo thủ Pierre Poilievre nói với các phóng viên.
Ngay sau khi ông Singh gửi thư của mình, ông Trudeau với vẻ mặt tươi cười đã chủ trì một cuộc họp cải tổ nội các. Ông hiện đang bị áp lực từ chức ngày càng tăng sau khi bộ trưởng tài chính Freeland bất ngờ rút lui vào đầu tuần này,
Văn phòng của ông Trudeau hiện chưa có bình luận nào.
Ông Trudeau vốn thường trả lời các phóng viên sau khi có sự thay đổi nội các, nhưng lần này đã rời cuộc họp mà không nói một lời. Các tổ chức truyền thông lớn trong nước Canada cho biết văn phòng của ông Trudeau đã hủy các cuộc phỏng vấn cuối năm theo truyền thống.
Trước khi ông Singh đưa ra thông báo của mình, một nguồn tin thân cận với ông Trudeau cho biết thủ tướng sẽ nghỉ lễ Giáng sinh để cân nhắc về tương lai của mình và không có khả năng đưa ra bất kỳ thông báo nào trước tháng Một.
Lời hứa hành động nhanh chóng của ông Singh có nghĩa là ngay cả khi ông Trudeau từ chức ngay bây giờ, Đảng Tự do cũng không thể tìm được một nhà lãnh đạo tiếp tục mới, kịp thời cho cuộc bầu cử tiếp theo. Khi đó, đảng sẽ phải tiến hành lựa chọn ra một nhà lãnh đạo lâm thời, một điều chưa từng xảy ra trước đây ở Canada.
Cho đến nay, khoảng 20 nhà lập pháp thuộc Đảng Tự do đang công khai kêu gọi ông Trudeau từ chức, nhưng nội các của ông vẫn kiên định nắm quyền.
Cuộc khủng hoảng chính trị tại Canada xảy ra vào thời điểm quan trọng, vì Tổng thống đắc cử của Hoa Kỳ Donald Trump sẽ nhậm chức vào ngày 20 tháng 1 năm 2025 và hứa sẽ áp thuế 25% đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Canada, điều này sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến nền kinh tế.
Các thủ hiến của 10 tỉnh, những người đang tìm cách tạo ra một cách tiếp cận thống nhất về thuế quan, đang phàn nàn về cái mà họ gọi là tình trạng hỗn loạn ở Ottawa.
Phạm Duy, theo Reuters