Sir Arthur Conan Doyle (22/5/1859 – 7/7/1930) là một nhà văn người Scotland nổi tiếng với tiểu thuyết trinh thám Sherlock Holmes. Đây là cuốn tiểu thuyết trinh thám lừng lẫy nhất mọi thời đại. Sherlock Holmes không chỉ xuất hiện trong bộ truyện của Conan Doyle, mà còn được chuyển thể thành các bộ phim điện ảnh từ nhiều quốc gia trên thế giới.
Conan Doyle có một tuổi thơ khốn khó vì người bố nát rượu. Mẹ là chỗ dựa về cả vật chất và tinh thần cho đến lúc ông trưởng thành.
Theo học ngành y tại Trường Đại học Edinburgh từ năm 1876 đến năm 1881, sau khi ra trường, Conan Doyle trở thành bác sĩ trên một con tàu biển tới Tây Phi. Một năm sau, ông mở phòng khám tư tại Plymouth. Trong những lúc chờ bệnh nhân, ông bắt đầu viết truyện.
Năm 1890, Conan Doyle tới London mở phòng khám mắt. Lúc này, ông quyết định viết truyện ngắn và nhân vật chính là Sherlock Holmes.
Thám tử Holmes trở nên cực kỳ nổi tiếng khi loạt truyện ngắn của ông được xuất bản trên tạp chí The Strand Magazine năm 1891. Các tác phẩm được viết xoay quanh thời gian từ năm 1878 đến năm 1903 với vụ án cuối cùng vào năm 1914.
Sherlock Holmes là một thám tử tư ở Luân Đôn nổi tiếng nhờ trí thông minh, khả năng suy luận logic và quan sát tinh tường trong khi phá những vụ án mà cảnh sát phải bó tay. Nhiều người cho rằng Sherlock Holmes là nhân vật thám tử hư cấu nổi tiếng nhất trong lịch sử văn học và là một trong những nhân vật văn học được biết đến nhiều nhất trên toàn thế giới.
Nổi tiếng là thế nhưng “cha đẻ” của Sherlock Holmes không ngần ngại “đẩy” con mình xuống vách núi vào năm 1893 bởi Conan Doyle cảm thấy quá chán nản với nhân vật thám tử này và không còn thiết tha gì để viết tiếp các câu chuyện mới. Tầm ảnh hướng quá lớn của Sherlock Holmes đã khiến 20.000 độc giả của tạp chí Strand hủy đặt báo dài hạn do quá thất vọng trước sự ra đi quá sớm của ông. Các nhân viên tòa báo đã gọi cái chết của Sherlock Holmes là một thảm họa khủng khiếp vì cả một tòa soạn phải chao đảo theo.
Tác giả Conan vẫn bình thản, không hề có ý định để Sherlock Holmes sống lại cho đến 8 năm sau, 1901, ông viết truyện ‘The Hound of the Baskervilles’ (Con chó săn của dòng họ Baskerville) vì sức ép dư luận quá lớn. Câu chuyện kể về vụ án xảy ra trước khi Sherlock Holmes bị rơi xuống vách đá, đã gây nên tiếng vang lớn. Cho đến năm 1903, trong truyện ‘The Adventure of the Empty House’ (Cái bẫy trong căn nhà trắng), ông chính thức cho Sherlock Holmes sống lại với lời giải thích rằng chỉ có Moriarty đã chết trong cú ngã đó trong khi Sherlock Holmes giả chết. Người hâm mộ đã thật sự vui mừng và trở nên ám ảnh với nhân vật thám tử tư này.
Sherlock Holmes đã xuất hiện trong 4 tiểu thuyết và 56 truyện ngắn của nhà văn Conan Doyle. Hầu như tất cả các tác phẩm đều được viết dưới dạng ghi chép của bác sĩ John H. Watson, người bạn thân thiết và người ghi chép tiểu sử của Sherlock Holmes.
Tạp chí The Strand Magazine từng mời tác giả Conan Doyle đến tòa soạn để phỏng vấn ông về 10 mẩu truyện Sherlock Holmes mà ông hài lòng nhất. Đây cũng là những cái tên nổi tiếng nhất, chỉ cần là người có quan tâm đến truyện trinh thám nói chung, bạn sẽ biết những câu chuyện này.
The Adventure of the Speckled Band (1892) – Dải băng lốm đốm: Một người phụ nữ mang tên Helen Stoner thuê Sherlock Holmes và bác sĩ Watson lật tẩy âm mưu xấu xa của bố dượng cô.
The Red-Headed League (1891) – Hội tóc hung: Năm 1890, một chủ hiệu cầm đồ mang tên Jabez Wilson nhờ Sherlock Holmes và bác sĩ Watson tìm hiểu cho anh về một nhóm người tóc đỏ bí ẩn mang tên “Ngôn ngữ Tóc đỏ”.
The Adventure of the Dancing Men (1903) – Những hình nhân nhảy múa: Sherlock giúp đỡ một người đàn ông giải câu đố về việc nhà họ bị dán đầy những tờ giấy viết tay kỳ bí.
The Final Problem (1893) – Vụ án cuối cùng: The Final Problem là truyện ngắn cuối cùng trong cuốn ‘The Memoirs of Sherlock Holmes’ của Conan Doyle. Đây chính là phần truyện Sherlock chạm trán kẻ thù không đội trời chung – Giáo sư James Moriarty.
A Scandal in Bohemia (1891) – Vụ tai tiếng xứ Bohemia: Vua xứ Bohemia, người được đính hôn với công chúa Scandinavia, nhờ vị thám tử tài ba tìm lại những bức ảnh của người yêu cũ của ông – Irene Adler.
The Adventure of the Empty House (1903) – Cái bẫy trong căn nhà trắng: Đánh dấu sự trở lại của Holmes sau cái chết bất đắc kỳ tử. Nội dung truyện về cuộc đối đầu chết chóc với Moriarty và cuộc đào thoát ngoạn mục của Sherlock Holmes.
The Five Orange Pips (1891) – Năm hạt cam: Sherlock Holmes cùng Watson được John Openshaw nhờ giải quyết bí ẩn về hàng loạt lời đe dọa từ tổ chức Ku Klux Klan.
The Adventure of the Second Stain (1904) – Vết máu thứ hai: Câu chuyện về một lá thư quyền lực có thể châm ngòi cho chiến tranh và một vụ án mạng bí ẩn liên quan đến nó.
The Adventure of the Devil’s Foot (1910) – Bàn chân của quỷ: Câu chuyện về Sherlock Holmes dù đang đi nghỉ ở Cornwall cũng không trốn được việc phá án. Lại một vụ án tưởng như không có lời giải được vị thám tử đại tài tìm ra.
The Adventure of the Priory School (1903) – Câu chuyện tại Ký túc xá: Tiến sĩ Thorneycroft Huxtable – hiệu trưởng trường Priory School ở Northern England – tìm đến Sherlock Holmes và xin anh điều tra giúp khi một học sinh mất tích.
Tác giả Conan Doyle miêu tả nhân vật Sherlock Holmes và bác sĩ Watson tài tình đến nỗi khán giả có thể tưởng tượng ra cuộc sống của họ giữa lòng London. Ngôi nhà ông ở, bà chủ nhà tốt bụng, đám trẻ trong khu phố… tất cả đều sống động trong thế giới Sherlock Holmes. Khán giả yêu thích tới mức đã có rất nhiều hội những người hâm mộ ông được thành lập, hội đầu tiên được thành lập năm 1934 ở Mỹ, sau đó là ở Anh và Đan Mạch.
Năm 1990 người ta đã mở Bảo tàng Sherlock Holmes ở phố Baker, đây là bảo tàng cho một nhân vật hư cấu đầu tiên được mở trên thế giới. Thám tử Sherlock Holmes sống ở số nhà 221B phố Baker (Westminster, London), đây là địa chỉ hư cấu. Bảo tàng dành cho nhân vật Sherlock Holmes đã được dựng lên trên con phố này, nằm giữa số nhà 241 và 237.
Bảo tàng được bày biện, trang trí các đồ vật sinh hoạt hàng ngày quen thuộc của Sherlock Holmes và Watson. Nếu muốn nhìn lại cả quá trình phát triển của Sherlock Holmes, bảo tàng Portsmouth, Hampshire sẽ không làm bạn thất vọng. Đây là nơi lưu giữ nhiều cuốn sách, hình ảnh và sự kiện đáng nhớ về cuộc đời Arthur Conan Doyle và những tác phẩm do ông viết. Một trong những hiện vật nổi tiếng nhất là cuốn tiểu thuyết về Sherlock Holmes đầu tiên (A Study in Scarlet) xuất bản năm 1887 và một tấm bưu thiếp cũ về khoảnh khắc Sherlock Holmes và nhân vật giáo sư Moriarty rơi xuống thác Reichenbach.
Đã 130 năm kể từ ngày lần đầu tiên cái tên Sherlock Holmes xuất hiện và bắt đầu hành trình chinh phục hàng triệu độc giả trên toàn thế giới. Cho đến hôm nay, đây vẫn là một trong những nhân vật trinh thám hư cấu thành công nhất trong lịch sử và cũng là nguồn cảm hứng vô hạn cho nền văn học thế giới.
Minh Minh