Vương Trùng Dương
Nữ danh ca Thái Thanh qua đời vào 11 giờ 50 phút ngày 17/3/2020 tại Orange County, California, hưởng thọ 86 tuổi.
Nữ danh ca Thái Thanh (Phạm Thị Băng Thanh), sinh ra và trưởng thành trong đại gia đình gắn liền với âm nhạc Việt Nam trong nhiều thập niên (Phạm Duy, Phạm Đình Chương, Thái Hằng Hoài Trung… và thế hệ thứ hai. Với giọng ca thiên phú và được tập luyện cùng người thân trong gia đình, năm 14 tuổi đã khởi nghiệp tiếng hát (Băng Thanh) và năm 17 tuổi đổi lại Thái Thanh khi vào Sài Gòn trong ban Thăng Long. Từ đó tên tuổi Thái Thanh đã được nổi tiếng trên Đài phát thanh Pháp-Á (Radio France Asie).
Những ca khúc của người anh rể là nhạc sĩ Phạm Duy (chồng ca sĩ Thái Hằng) và người anh ruột là nhạc sĩ Phạm Đình Chương (ca sĩ Hoài Bắc) và nhiều ca khúc nổi tiếng với tiếng hát Thái Thanh được mọi người ngưỡng mộ “đệ nhất danh ca” giữa hai thập niên 50, 70’.
Trước năm 1975 ở Sài Gòn, nhà văn Mai Thảo gọi danh ca Thái Thanh “Tiếng Hát Vượt Thời Gian” và năm 1971 xuất hiện đĩa nhạc Tơ Vàng 4: Thái Thanh – Tiếng Hát Vượt Thời Gian (1971). Hương Xưa 10, Thái Thanh Tiếng Hát Vượt Thời Gian…
Năm 1985, Thái Thanh định cư ở Hoa Kỳ. Với tên tuổi được ái mộ, danh ca được mời đi lưu diễn nhiều nơi và sau đó Thái Thanh mở lớp dạy hát tại cùng địa điểm dạy nhạc của nhạc sĩ Nghiêm Phú Phi ở Orange County.
Năm 2000 Thái Thanh bị tai biến mạch máu não, năm 2002 tuyên bố giải nghệ, nhưng sau đó vẫn tham gia một số chương trình.
Trải qua nửa thế kỷ, danh ca Thái Thanh gắn liền với lời nhận định đó. Chương trình nhạc thính phòng tại Montréal vào Chủ Nhật 13 tháng 11 năm 2005 “Vinh Danh Thái Thanh: Tiếng Hát Vượt Thời Gian”.
Tiếng hát Thái Thanh được đánh giá là giọng ca tiêu biểu đã ngự trị trên hệ thống truyền thanh, truyền hình, đĩa than 78 vòng, đĩa nhựa 45 vòng, băng reel của các hãng đĩa, băng nhạc một thời ở miền Nam VN và hiện nay nhờ hệ thống internet còn phổ biến để thưởng thức.
Với nhạc sĩ Phạm Duy qua những tình khú tiêu biểu: Tình Ca – Tìm Nhau – Tình Hoài Hương – Kiếp Nào Có Yêu Nhau – Nghìn Trùng Xa Cách – Kỷ Vật Cho Em – Ngày Xưa Hoàng Thị – Áo Anh Sứt Chỉ Đường Tà – Đưa Em Tìm Động Hoa Vàng – Dòng Sông Xanh (Le Beau Danuble Blue, nhạc J. Strauss) – Dạ Khúc (Serenade) – Mối Tình Xa Xưa (Serenade) – Chiều Tà (Serenata) lời Việt của Phạm Duy…
Với nhạc sĩ Phạm Đình Chương: Đôi Mắt Người Sơn Tây – Ô Mê Ly – Đêm Màu Hồng – Nửa Hồn Thương Đau – Người Đi Qua Đời Tôi – Đêm Cuối Cùng – Đêm Nhớ Trăng Sài Gòn…
Ngoài ra, những ca khúc của nhiều nhạc với còn lưu lại với tiếng hát Thái Thanh:
Hòn Vọng Phu 1-2-3 (Lê Thương)
Thiên Thai – Buồn Tàn Thu – Đàn Chim Việt (Văn Cao)
Tình Nghệ Sĩ – Gửi Gió Cho Mây Ngàn Bay (Đoàn Chuẩn)
Đêm Thu – Giọt Mưa Thu – Con Thuyền Không Bến (Đặng Thế Phong)
Ave Maria (nhạc Franz Schubert, lời Việt Nguyễn Văn Đông) – Mấy Dăm Sơn Khê (Nguyễn Văn Đông)
Trở Về Dĩ Vãng (Lâm Tuyền)
Thuở Ấy Yêu Nhau (Hoàng Nguyên)
Bóng Người Đi – Các Anh Đi – Tiếng Dương Cầm (Văn Phụng)
Ngàn Thu Áo Tím (Hoàng Trọng)
Gởi Về Anh (Đỗ Thu)
Chiều Biên Khu (Tuấn Khanh)
Ngọc Lan – Tiếng Xưa (Dương Thiệu Tước)
Hoài Cảm (Cung Tiến)
Đường Xưa Lối Cũ (Hoàng Thi Thơ)
Em Gắng Chờ (Huỳnh Anh)
Mùa Thu Không Trở Lại (Phạm Trọng Cầu)
Paris Có Gì Lạ Không Em – Tuổi Mười Ba (Ngô Thụy Miên)…
*
Về cuộc tình, trên đài danh vọng của danh ca nhưng cuộc tình cũng lận đận. Với mối tình cùng tài tử Lê Quỳnh chung sống với nhau được 9 năm (1956 – 1965) thì gãy gánh, sau khi đã có với nhau 5 mặt con, trong đó có ca sĩ Ý Lan và Quỳnh Hương. Thuở đó báo chí Sài Gòn xôn xao với “đệ tam nhân” là nhà văn nên Lê Quỳnh nổi giận đánh ghen Mai Thảo. Sau đó Lê Quỳnh muốn nối lại tình xưa nhưng bị khước từ, tuy nhiên vẫn giữ nghĩa với nhau “tình bạn” chăm sóc con cái.
Thái Thanh thành hôn với nghị viên hội đồng Đô Thành Sài Gòn Trần Quý Phong, chủ khách sạn Catinat. Phòng trà Đêm Màu Hồng của ban hợp ca Thăng Long, độc quyền vào đầu thập niên 1970. (Sau tháng Tư năm 1975 ông Trần Quý Phong bị đi tù và khách sạn Catinat bị tịch thu). Những người năm cũ đã ra người thiên cổ!
Về nhân cách sống, danh ca Thái Thanh được mọi người quý mến từ những người cùng sinh hoạt trong làng ca nhạc và độc giả bốn phương với ca sĩ thành danh nhưng tế nhị, hiền hòa, cởi mở, vui vẻ…
Danh ca Thái Thanh đã vĩnh viễn ra đi nhưng tiếng hát vẫn vượt thời gian và không gian. Tiếng hát vẫn còn đó với những bản tình ca bất hủ.
Điều đáng tiếc vì tình trạng nguy hiểm Covid-19, ban bố cấm tụ tập nên mọi người ái mộ nữ danh ca quá cố không đến nghĩa trang tiễn biệt lần cuối! (trong phần Cáo Phó có đề cập – gửi lới cầu nguyện được an nghỉ trong yên lành).
Little Saigon, March 17, 2020
Vương Trùng Dương
—