- Xuân Lan
Chính phủ Nhật Bản đã chứng kiến sự quan tâm mạnh mẽ đến các khoản trợ cấp để dịch chuyển ngành sản xuất trở lại nội địa khi đại dịch virus corona đã làm nổi rõ nguy cơ tập trung chuỗi cung ứng tại một khu vực, đặc biệt là Trung Quốc.
Theo tờ Nikkei, chương trình hỗ trợ của chính phủ Nhật Bản nhằm thúc đẩy sản xuất trong nước đã dành 220 tỷ yên (2,07 tỷ USD) trong ngân sách bổ sung cho năm tài chính 2020. Trong giai đoạn đầu tiên tính đến tháng 6, chính phủ đã phê duyệt 57 dự án với tổng trị giá 57,4 tỷ yên, chiếm hơn một nửa trong số 90 đơn đăng ký.
Giai đoạn hai kết thúc vào tháng 7 đã nhận được lượng đơn đăng ký kỷ lục: 1.670 đơn với tổng trị giá khoảng 1,76 nghìn tỷ yên – gấp 11 lần số tiền còn lại trong ngân sách. Những công ty đủ tiêu chuẩn sẽ được lựa chọn và công bố vào tháng 10.
Mặc dù chính phủ Nhật Bản hiện không có kế hoạch dành thêm quỹ cho chương trình này, nhưng một số ứng viên đang chạy đua cho vị trí Thủ tướng kế nhiệm ông Shinzo Abe đã đề cập đến các biện pháp hỗ trợ đa dạng hóa chuỗi cung ứng. 30 công ty khác đã được chấp thuận để nhận hỗ trợ theo một chương trình 23,5 tỷ yên riêng biệt tập trung vào việc di dời từ Trung Quốc đến Đông Nam Á, theo Nikkei.
Các khoản trợ cấp nói trên áp dụng cho việc sản xuất hàng hóa quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng hoặc được sản xuất phần lớn ở một số quốc gia cụ thể. Nhiều dự án đã được phê duyệt trước đây liên quan đến khẩu trang và các sản phẩm y tế. Trợ cấp bao gồm một phần chi phí nhất định, giới hạn ở mức 15 tỷ yên cho mỗi dự án.
Ace Japan nằm trong số các công ty đã giành được trợ cấp trong giai đoạn đầu tiên. Là nhà sản xuất các thành phần thuốc, công ty sẽ bắt đầu xây dựng một nhà máy vào đầu mùa hè năm sau ở tỉnh Yamagata.
Iris Ohyama, một trong những công ty đầu tiên được chấp thuận trợ cấp, đã bắt đầu tiến hành sản xuất khẩu trang trong nước bên cạnh các cơ sở khác của công ty ở Tô Châu và Đại Liên của Trung Quốc. Công ty này trước đây vốn chỉ tập trung sản xuất tại Đại lục, nay đã có kế hoạch mở rộng sản xuất sang Mỹ, Pháp và Hàn Quốc.
Còn công ty Showa Glove có kế hoạch bắt đầu sản xuất găng tay cao su trong nước sớm nhất là vào mùa xuân năm 2023, thay thế khoảng 10% hàng nhập khẩu.
Chính phủ Nhật đã sử dụng trợ cấp để thu hút sản xuất về nước nhằm tránh rơi vào tình huống bị động nếu tương lai có các cuộc khủng hoảng khác xảy ra.
Trước đó, một chương trình thúc đẩy thành lập doanh nghiệp sau trận động đất và sóng thần tháng 3 năm 2011 đã nhận được khoảng 750 đơn đăng ký, trong đó khoảng 250 đơn được chấp thuận với tổng trị giá khoảng 200 tỷ yên. Nhưng nó chỉ tồn tại trong thời gian ngắn do chi phí sản xuất ở Nhật Bản tăng lên, một phần do đồng yên mạnh vào thời điểm đó.
Sự khác biệt lần này là tình thế không chắc chắn trên thế giới, đặc biệt là cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung đã khiến an ninh kinh tế trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Yasuyuki Todo, giáo sư kinh tế tại Đại học Waseda ở Tokyo, cho biết: “Các chính sách bảo hộ đã phổ biến ngay cả trước khi có virus corona, nhưng cú sốc từ đại dịch đã làm trầm trọng thêm xu hướng này”.
Đại diện của một trong những công ty nhận trợ cấp thừa nhận rằng họ đã quyết định đưa sản xuất trở về nước ngay cả khi không được trợ cấp.
Các dự án được trợ cấp có xu hướng liên quan đến việc các công ty đa dạng hóa mạng lưới sản xuất của họ nhằm đảm bảo an ninh trong trường hợp khẩn cấp, thay vì chỉ đơn giản là đóng cửa các hoạt động ở nước ngoài và chuyển về nước.
Đáng chú ý, Trung Quốc đã mất dần sức hấp dẫn khi chi phí lao động tại nước này tăng lên. Trong một cuộc khảo sát năm 2019 của Tổ chức Ngoại thương Nhật Bản, nếu chi phí sản xuất ở Nhật Bản được lấy làm cơ sở ở mức 100, thì chi phí ở Trung Quốc là 80, còn Việt Nam là 74.
Xuân Lan (theo Nikkei)