- Hải Dương
Mới đây, Sở Di trú và Nhập tịch Hoa Kỳ (USCIS) vừa ban hành hướng dẫn mới về chính sách nhập cư, trong đó nêu rõ ràng rằng những ai là thành viên của đảng cộng sản hoặc đảng toàn trị sẽ không được nộp đơn xin nhập cư vào Mỹ. Cùng thời điểm đó, ông Dương Kiến Lợi – một nhà hoạt động và ủng hộ dân chủ, nhà sáng lập Lực lượng Công dân đã sống ở Mỹ gần 30 năm, nộp đơn xin nhập tịch và đã bị từ chối chỉ vì ông là đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ).
Ngày 5/10 vừa qua, ông Dương Kiến Lợi đã đăng một bài viết dài trên Twitter kể về câu chuyện của mình.
Ông Dương Kiến Lợi cho hay, ông đã vào đảng khi đang học thạc sĩ toán học tại Đại học Sư phạm Bắc Kinh vào năm 1983. Đến năm 1986, khi đăng ký du học tại Mỹ, nhân viên Bộ Ngoại giao đã cảnh báo ông nhất định phải che giấu thân phận đảng viên của mình: “Nếu như thừa nhận thân phận đảng viên của mình, anh sẽ không được cấp thị thực.” Cuối cùng, anh đã chọn ô “Không” ở phần câu hỏi: “Bạn có phải là Đảng viên Đảng Cộng sản hay không” trong mẫu đơn.
Năm 1989, ông Dương Kiến Lợi từ Mỹ trở về Bắc Kinh để tham gia Phong trào Dân chủ Thiên An Môn. Sau vụ thảm sát ngày 4 tháng 6, ông quay lại Mỹ và bị Đảng ủy Đại học Sư phạm Bắc Kinh khai trừ khỏi ĐCSTQ ngay sau đó. Đến năm 1991, ông Dương Kiến Lợi xin tị nạn chính trị tại Mỹ và sau đó, ông được hưởng quy chế thường trú nhân (tức thẻ xanh) tại Mỹ, nhưng ông vẫn không nhập quốc tịch Mỹ suốt 30 năm.
Về vấn đề này, ông Dương Kiến Lợi giải thích: “Tôi vẫn luôn không muốn nhập quốc tịch Mỹ bởi tôi cho rằng, nếu giữ tư cách công dân Trung Quốc, việc thúc đẩy dân chủ và tiến bộ nhân quyền tại Trung Quốc của mình sẽ càng mạnh mẽ và đáng tin cậy hơn. Ít nhất cũng có thể ngăn luận điệu của ĐCSTQ nói rằng tôi là một người ngoại quốc can thiệp vào nội chính của Trung Quốc.”
Ông Dương Kiến Lợi sinh ra ở huyện Lan Lăng, tỉnh Sơn Đông (trước đây là huyện Thương Sơn), tốt nghiệp Khoa Toán của trường Cao đẳng Sư phạm Liêu Thành, tỉnh Sơn Đông, từng tham gia phong trào dân chủ năm 1989. Sau này khi di cư đến Mỹ, ông đã giành được hai học vị Tiến sĩ Kinh tế học và Tiến sĩ Toán học của Đại học California, Berkeley.
Năm 2008, ông Dương Kiến Lợi thành lập tổ chức phi chính phủ Lực lượng Công dân (Citizen Power Initiatives for China) tại Washington D.C., tập trung vào các phong trào vận động về quyền lợi xã hội và quyền lợi chính trị cho người dân Trung Quốc; đồng thời cam kết giúp người dân Trung Quốc xây dựng và nâng cao ý thức công dân cũng như thúc đẩy chính quyền Trung Quốc phải thay đổi.
Vì thường xuyên chỉ trích nhà cầm quyền tại Đại Lục nên ông đã bị chính quyền Cộng sản Trung Quốc đưa vào danh sách đen 49 người bị từ chối cấp hộ chiếu mới và bị cấm nhập cảnh.
Những năm gần đây, ông tham gia ngày càng nhiều vào các vấn đề nhân quyền quốc tế, mà việc ông không có hộ chiếu Hoa Kỳ cũng như hộ chiếu Trung Quốc khiến ông Dương Kiến Lợi gặp không ít phiền phức. Năm ngoái, sau khi được bạn bè thuyết phục, ông Dương Kiến Lợi cuối cùng đã nộp đơn xin nhập quốc tịch Mỹ.
Khi được một nhân viên phụ trách nhập cư Mỹ phỏng vấn, ông Dương Kiến Lợi đã tự nguyện thú nhận rằng lần đầu tiên xin thị thực, ông đã giấu giếm thân phận đảng viên của mình và giải thích: “Lừa dối chính phủ Mỹ tuyệt đối không phải ý của tôi. Tại Mỹ, cho dù trong các bài phát biểu công khai trước công chúng hoặc trong bất cứ bài viết nào, tôi chưa từng né tránh nói về đoạn lịch sử đó của mình.”
Tuy nhiên, ông Dương Kiến Lợi cũng thẳng thắn thừa nhận ông đang gặp rắc rối. USCIS không chỉ từ chối đơn xin nhập tịch của ông mà còn phát hiện rằng khi ông nộp đơn xin thẻ xanh vào tháng 5/1991, ông vẫn không hề khai báo thành thật về thân phận đảng viên ĐCSTQ trong vòng 5 năm của mình (từ 1986 đến 1991).
Dương Kiến Lợi cho biết, ông lựa chọn chia sẻ kinh nghiệm cá nhân mình vào lúc này là vì USCIS đã ban hành hướng dẫn chính sách trước đó, và ông không được nộp đơn xin nhập quốc tịch Mỹ vì thân phận đảng viên ĐCSTQ của mình. Tuy nhiên, ông Dương Kiến Lợi nói rằng ông không lo lắng về tình huống của mình, ông cũng đã kháng cáo lại quyết định của USCIS. Kết quả cuối cùng có thể phải chờ đến vài năm, bởi các tòa án Mỹ thường xử lý rất chậm các thủ tục liên quan đến nhập cư.
Sau khi ông Dương Kiến Lợi đăng bài viết, nhiều cư dân mạng đã bình luận:
“Đừng cứ mãi ôm tâm lý may mắn và đừng đánh giá thấp năng lực của USCIS. Bất cứ ai trước khi đệ đơn xin nhập quốc tịch, FBI đều sẽ tiến hành điều tra lý lịch của người đó. Nếu không khai báo trung thực, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng. Trường hợp của ông có thể cần được điều tra thêm hoặc bổ sung một số bằng chứng, nhưng nhìn chung hẳn không phải là vấn đề lớn.”
“Hiện giờ cứ nói rõ sự thật, cho dù tạm thời bị từ chối nhập quốc tịch, nhưng nước Mỹ rất chú trọng sự trung thực và thành tín. Sau này, khi chính phủ Mỹ biết ông thực sự là một người phản đối cộng sản, tin rằng ông có thể thắng kiện khi kháng cáo.”
“Tình hình hiện nay có thể kháng cáo được không? Tốt nhất là cứ gửi một bản tuyên thệ nêu rõ toàn bộ quá trình, điều đó cũng có thể giúp chính phủ Mỹ hiểu được ĐCSTQ đã cưỡng ép người dân Trung Quốc như thế nào.”
Ông Dương Kiến Lợi còn nói với Đài Á Châu Tự do: “Tôi cho rằng hướng dẫn này phù hợp với khái niệm chính sách của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc, đó là tách biệt người dân Trung Quốc khỏi ĐCSTQ.”
Ông cũng nói rằng sự việc này không hề khiến ông căm thù chính phủ Mỹ, mà trái lại còn củng cố niềm tin của ông vào nền pháp quyền và dân chủ ở Mỹ.
Hải Dương