- Phan Anh
Ngày 16/12/2020, Ủy ban Cạnh tranh và Người tiêu dùng Úc (ACCC) đã đệ trình các thủ tục lên Tòa án Liên bang Úc, trong đó cáo buộc Facebook có hành vi sai trái, gây hiểu lầm và lừa đảo đối với người tiêu dùng nhằm trục lợi khi quảng cáo ứng dụng di động Onavo Protect.
Cụ thể, gã khổng lồ công nghệ Facebook đang phải đối mặt với cáo buộc đánh lừa người tiêu dùng Úc thông qua một ứng dụng con của tập đoàn này, trong đó có chứa nội dung liên quan đến quyền riêng tư, nhưng đã được sử dụng nhằm theo dõi và khai thác hàng loạt dữ liệu của người dùng cho các mục đích thương mại riêng của Facebook.
Onavo Protect là một ứng dụng phần mềm mạng riêng ảo (VPN) được Facebook mua lại vào năm 2013, đổi tên thành Facebook Israel vào năm 2014. Vào năm 2018, Onavo bị chính Facebook gỡ bỏ khỏi thị trường cung cấp ứng dụng trực tuyến Apple Store do vi phạm chính sách liên quan đến việc thu thập dữ liệu từ một ứng dụng không phải là ứng dụng Facebook. Onavo Protect cũng bị xóa khỏi cửa hàng Google Play và ngừng hoạt động vào năm 2019.
Theo cáo trạng của ACCC, từ ngày 1/2/2016 đến tháng 10/2017, Facebook, Facebook Israel và Onavo Protect đã đánh lừa người tiêu dùng địa phương bằng cách quảng cáo rằng ứng dụng Onavo Protect sẽ giữ bí mật hoạt động cá nhân và dữ liệu của người dùng, đảm bảo không sử dụng cho bất kỳ sản phẩm nào khác ngoài sản phẩm của Onavo. Tuy nhiên, thông qua Onavo Protect, Facebook đã thu thập một lượng lớn và rất chi tiết dữ liệu có giá trị của người dùng, đồng thời sử dụng chúng cho các mục đích thương mại của riêng mạng xã hội này.
Chủ tịch ACCC Rod Sims cho biết có sự tương phản giữa những lời quảng cáo và sự thật. Hàng nghìn người tiêu dùng Úc đã tải và sử dụng ứng dụng Onavo Protect, đặc biệt là những người trẻ tuổi. ACCC tin rằng hành vi của Facebook và Onavo Protect đã tước đi cơ hội đưa ra lựa chọn sáng suốt của người tiêu dùng, nhờ nắm bắt được các thông tin và sở thích, cũng như hoạt động cá nhân của họ. Thông qua ứng dụng Onavo Protect, Facebook đã thu thập dữ liệu của hàng nghìn người tiêu dùng Úc và việc làm đó vi phạm các cam kết về bảo vệ, giữ bí mật và riêng tư mà Facebook đã đề cập khi quảng bá ứng dụng Onavo Protect. ACCC cho rằng Facebook nên bị phạt vì những vi phạm này.
Ông Sims chia sẻ các hình phạt dựa trên quy định và luật pháp của Úc đối với các hành vi vi phạm tương tự sẽ có mức phạt lên đến 1,5 triệu AUD (1,12 triệu USD) cho mỗi vi phạm. Tuy nhiên, kết quả cuối cùng sẽ phải chờ tới khi Tòa án Liên bang thụ lý và phán xử.
Một phát ngôn viên của Facebook cho biết công ty “luôn rõ ràng về thông tin chúng tôi thu thập và cách sử dụng thông tin đó”. Facebook sẽ xem xét vụ kiện gần đây của ACCC và tiếp tục bảo vệ lập trường của mình trước vụ kiện này.
Mạng xã hội Facebook đã nhiều lần bị các quốc gia khác nhau kiện về việc vi phạm quyền riêng tư, như thu thập dữ liệu cuộc gọi và tin nhắn trái phép, sử dụng tính năng tự nhận diện khuôn mặt để gắn thẻ tự động mà chưa có sự đồng ý của người dùng.
Thủ tục của ACCC là bước mới nhất được thực hiện sau cuộc điều tra năm 2019 về tác động của những nền tảng số trong bối cảnh truyền thông và quảng cáo của Úc. Nhìn chung, nền tảng kỹ thuật số đang tác động tiêu cực đến mọi thứ, từ cạnh tranh truyền thông, kiếm tiền và chất lượng tin tức, kiểm soát dữ liệu người tiêu dùng, quyền riêng tư và cạnh tranh trong ngành kỹ thuật số.
Tại Úc, Facebook đã công khai chống lại một vụ kiện khác của Tòa án Liên bang, do Ủy viên Thông tin Úc đệ trình, liên quan đến vi phạm quyền riêng tư trong vụ bê bối rò rỉ dữ liệu người dùng Cambridge Analytica vào năm 2018. Hiện ACCC cũng đang kiện Google với cáo buộc lừa dối người dùng về việc thu thập dữ liệu.
Vụ kiện trên đã gợi nhớ lại một hành động mang tính bước ngoặt của Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC), trong đó cáo buộc Facebook duy trì sự thống trị trên thị trường một cách phi pháp thông qua việc sử dụng dữ liệu khách hàng nhằm “thôn tính” các ứng dụng như Whatsapp và Instagram.
“Có một mối liên hệ giữa vụ kiện của ACCC với vụ kiện của FTC, tuy nhiên họ xem xét đến vấn đề cạnh tranh,” Chủ tịch ACCC Rod Sims cho biết. “Còn chúng tôi quan tâm đến người tiêu dùng.”
Không giống như vụ kiện của Mỹ, có thể buộc Facebook phải bán tài sản, vụ kiện của Úc có thể buộc hãng này phải thay đổi cách tiết lộ các hoạt động của mình với người dùng, theo ông Rob Nicholls, Phó giáo sư tại Đại học New South Wales chuyên về luật cạnh tranh.
“Nên áp dụng cách tiếp cận: ‘Chúng tôi sẽ thực hiện các hành động mà chúng tôi có thể theo quy định pháp luật hiện hành để thay đổi các hành vi sao cho người tiêu dùng Úc và các doanh nghiệp Úc có thể chấp nhận’ thay vì ‘Cách duy nhất để giải quyết vấn đề này là dừng lại không làm nữa’,” ông Nicholls cho biết.