Phụng Minh
Ngoại trưởng Mike Pompeo hôm thứ Bảy đã đưa ra quy tắc ứng xử với Đài Loan.
Ông Pompeo thông báo rằng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã chấm dứt các quy tắc nhằm ngăn cấm các cuộc tiếp xúc chính thức với các quan chức Đài Loan, theo một tuyên bố trên trang web của Bộ.
Trung Quốc tuyên bố rằng Đài Loan, hòn đảo mà chính phủ Trung Hoa dân quốc đã trú ẩn vào năm 1949 khi Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) lên nắm quyền ở đại lục, là một phần chính đáng của đất nước Trung Quốc. Họ phản đối bất kỳ sự công nhận nào đối với chính phủ Đài Loan. Hoa Kỳ dù không duy trì quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan, nhưng cung cấp vũ khí và hỗ trợ chính phủ này.
“Đài Loan là một nền dân chủ sôi nổi và là đối tác đáng tin cậy của Hoa Kỳ, tuy nhiên trong vài thập kỷ, Bộ Ngoại giao đã tạo ra những hạn chế nội bộ phức tạp để điều chỉnh các mối quan hệ ngoại giao, quân nhân và các quan chức khác của chúng tôi với các đối tác Đài Loan. Chính phủ Hoa Kỳ đã đơn phương thực hiện những hành động này, trong một nỗ lực nhằm xoa dịu ĐCSTQ. Sẽ không như vậy nữa”, ông Pompeo nói.
“Hôm nay tôi thông báo rằng tôi đang dỡ bỏ tất cả những hạn chế tự áp đặt này. Các cơ quan hành pháp nên coi tất cả ‘hướng dẫn liên lạc’ liên quan đến quan hệ với Đài Loan do Bộ Ngoại giao ủy quyền cho Ngoại trưởng ban hành trước đây là vô hiệu”, ông nói.
“Chính phủ Hoa Kỳ duy trì các mối quan hệ với các đối tác không chính thức trên khắp thế giới, và Đài Loan không phải là ngoại lệ. Hai nền dân chủ của chúng ta chia sẻ các giá trị chung về tự do cá nhân, pháp quyền và tôn trọng nhân phẩm. Tuyên bố hôm nay thừa nhận rằng mối quan hệ Mỹ-Đài Loan không cần và không nên bị trói buộc bởi những hạn chế tự áp đặt của bộ máy quan liêu thường trực của chúng ta”, ông nói.
Bà Tiêu Mỹ Cầm, đại diện của Đài Loan tại Washington, viết trong một bài đăng trên Twitter: “Nhiều thập kỷ phân biệt đối xử, bị xóa bỏ. Một ngày quan trọng trong mối quan hệ song phương của chúng ta. Tôi sẽ trân trọng mọi cơ hội”.
Tất nhiên ĐCSTQ không hài lòng vì điều này. Hồ Tích Tiến, Tổng biên tập tờ Thời báo Hoàn Cầu (Global Times) viết trên Twitter: “Nếu đây là điểm khởi đầu mới của chính sách Đài Loan của Hoa Kỳ, thì nó cũng sẽ bắt đầu đếm ngược về sự tồn vong của chính quyền Đài Loan”, theo The Thời báo New York, hiện giờ bài đăng đã không còn nữa.
Ông nói thêm: “Lựa chọn sử dụng các phương tiện quân sự để giải quyết vấn đề Đài Loan cũng sẽ được đưa ra bàn bạc, đồng thời lưu ý rằng các máy bay chiến đấu có thể bay qua hòn đảo này bất cứ lúc nào”.
Evan Medeiros, giáo sư tại Đại học Georgetown và là cựu thành viên Hội đồng An ninh Quốc gia Hóa Kỳ, nói với Times rằng vấn đề không phải là các quy tắc mới có thể có ý nghĩa gì, mà là những gì họ thực sự sẽ đạt được trong những ngày cuối cùng của chính quyền TT Trump.
Động thái này có thể khiến chính quyền Biden rơi vào tình thế không thoải mái khi từ bỏ chính sách của Pompeo, điều này sẽ khiến quan hệ với Bắc Kinh có một khởi đầu khó khăn. Hoặc nếu từ bỏ nó, có thể tạo ra vẻ ngoài rằng tổng thống mới đang thân thiết với Trung Quốc với cái giá là Đài Loan.
Ông Pompeo cũng đã cùng các đồng minh của Mỹ lên án vụ bắt giữ các nhà lãnh đạo Hồng Kông vào tuần trước.
“Chúng tôi, các Bộ trưởng Ngoại giao của Úc, Canada và Vương quốc Anh, và Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ, nhấn mạnh mối quan ngại nghiêm trọng của chúng tôi trước các vụ bắt giữ hàng loạt 55 chính trị gia và nhà hoạt động ở Hồng Kông vì tội lật đổ theo Luật An ninh Quốc gia,” tuyên bố trên trang web của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết.
“Luật An ninh Quốc gia (phiên bản Hồng Kông) là sự vi phạm rõ ràng Tuyên bố chung Trung-Anh và phá hoại khuôn khổ ‘Một quốc gia, hai hệ thống’. Nó đã hạn chế các quyền và tự do của người dân Hồng Kông. Rõ ràng là Luật An ninh Quốc gia đang được sử dụng để loại bỏ các quan điểm chính trị bất đồng và chống đối”, tuyên bố viết.
Hôm thứ Năm (7/1), ông Pompeo thông báo rằng Kelly Craft, đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc sẽ tới thăm Đài Loan, theo Reuters.
Reuters đưa tin đây sẽ là chuyến thăm đầu tiên đến hòn đảo này của một đại sứ Mỹ tại LHQ.
“Đài Loan cho thấy một Trung Quốc tự do có thể đạt được những gì”, Pompeo nói, theo Reuters.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cho biết bình luận của ông Pompeo đang can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc.
“Trung Quốc sẽ thực hiện tất cả các bước cần thiết để kiên quyết bảo vệ chủ quyền và lợi ích an ninh của mình”, bà Hoa nói với các phóng viên, theo Reuters. “Hoa Kỳ phải trả giá đắt cho những sai lầm của mình”.