Phụng Minh
Chuyên gia các vấn đề thời sự Dương Uy có bài phân tích về mối quan hệ Trung-Nga, cho thấy nó không thật sự mặn nồng như truyền thông chính thống Trung Quốc vẫn rao giảng.
Dưới đây là nội dung bài viết của ông:
Vào ngày 24/5, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov đã nhận lời phỏng vấn độc quyền với tờ báo Nga AIF. Cuộc phỏng vấn chủ yếu tập trung vào quan hệ Nga-Mỹ và Nga-Ukraine, cuối cùng khi nói về quan hệ Nga-Trung, Ngoại trưởng Lavrov nói rằng Nga sẽ không thành lập liên minh với ĐCSTQ và cũng ám chỉ rằng ông không có ý định tham gia Chiến tranh Lạnh Trung-Mỹ. Vậy nên, ĐCSTQ có lẽ phải cố gắng tự mình xoay sở.
Đầu tiên phóng viên chú ý đến quan hệ Nga – Mỹ và đề cập đến tình thế tiến thoái lưỡng nan của việc Nga-Mỹ rút đại sứ. Ngoại trưởng Lavrov thừa nhận quan hệ Nga – Mỹ đang khó khăn và cho rằng việc triệu hồi đại sứ là hành động ngoại giao bình thường, ông mong hai nguyên thủ gặp nhau để cải thiện quan hệ. So với thái độ của Bộ trưởng Ngoại giao ĐCSTQ Vương Nghị đối với Mỹ, phản ứng của Bộ trưởng Ngoại giao Nga khá kiềm chế và ông đã giải tỏa đáng kể mong muốn cải thiện quan hệ Nga-Mỹ.
Phần lớn nội dung cuộc phỏng vấn xoay quanh quan hệ của Nga với Mỹ và Ukraine, cuối cùng đề cập đến quan hệ Nga – Trung. Phóng viên hỏi thẳng: Trung Quốc và Nga đang ở cùng một phía chống lại Hoa Kỳ. Liệu Matxcơva và Bắc Kinh có thể thành lập một liên minh trong hoàn cảnh như vậy, và thậm chí có thể là một liên minh quân sự – chính trị?
Ngoại trưởng Lavrov lặp lại thái độ trước đây, gọi quan hệ Nga-Trung là “ở thời điểm cao nhất trong lịch sử”, và nói thêm rằng “mô hình quan hệ song phương hiện có ở một mức độ nào đó vượt trội hơn so với liên minh hình thành trong Chiến tranh Lạnh”.
Phóng viên không đề cập đến Chiến tranh Lạnh, nhưng Bộ trưởng Ngoại giao Nga đã chủ động sử dụng cụm từ Chiến tranh Lạnh. Theo ý kiến của Bộ trưởng Ngoại giao Nga, Trung Quốc và Hoa Kỳ thực sự đang ở trong tình trạng chiến tranh lạnh, hoặc gần rơi vào tình trạng chiến tranh lạnh. Ông Lavrov đã sử dụng phép loại suy này để phủ nhận một cách khéo léo khả năng có liên minh giữa Nga và Trung Quốc, và chỉ thừa nhận mối quan hệ song phương tốt đẹp giữa Nga và Trung Quốc; đồng thời, ông cũng tiết lộ đánh giá và lập trường của Nga về tình hình đối đầu Trung-Mỹ, đó là Nga sẽ không tham gia vào cuộc đối đầu Trung-Mỹ hay chiến tranh lạnh Trung-Mỹ.
Ngoại trưởng Lavrov tuyên bố thêm, “Tất cả chúng tôi đều hài lòng với các hình thức hợp tác hiện có. Nó cho phép chúng tôi giải quyết mọi vấn đề dù là khó khăn nhất trong các cuộc đối thoại song phương”; mặc dù ông cũng nói rằng ông đồng ý với tuyên bố của Vương Nghị rằng hợp tác Nga-Trung “không có hồi kết”, ông thực sự nhắc lại rằng ông sẽ không tiến xa hơn theo hướng liên minh.
Tại cuộc họp báo của Bộ Ngoại giao ĐCSTQ ngày 25/5, người phát ngôn Triệu Lập Kiên một lần nữa cố gắng cải thiện quan hệ Nga-Trung, nói rằng “quan hệ hợp tác chiến lược toàn diện Trung-Nga trong thời đại mới được luyện thành vàng, vững như đá”; nhưng ông cũng đáp lại rằng: “Hai bên luôn kiên định không liên kết, không đối đầu”, và thực hành “chủ nghĩa đa phương”.
Nga đã hơn một lần khẳng định sẽ không thành lập liên minh với ĐCSTQ, Ngoại trưởng Nga lần này nhắc lại và cũng cố ý đề cập đến Chiến tranh Lạnh, lẽ ra liên quan trực tiếp đến hội nghị thượng đỉnh Nga-Mỹ sắp tới. Chủ đề của cuộc phỏng vấn này thực sự là quan hệ Nga-Mỹ. Ngoại trưởng Nga lần đầu tiên bày tỏ sự ủng hộ của mình với Hoa Kỳ, và cuối cùng nói về mối quan hệ với ĐCSTQ, nhiều hơn nữa là nói với chính phủ Hoa Kỳ, ngụ ý rằng họ sẽ không chống lại Mỹ với ĐCSTQ. Rõ ràng, quan hệ Nga-Mỹ quan trọng hơn quan hệ Nga-Trung, và quan hệ Nga-Mỹ cũng sẽ ảnh hưởng đến quan hệ của Nga với châu Âu và các nước phương Tây khác.
Tuyên bố của Nga đương nhiên gây khó chịu cho các nhà lãnh đạo cao nhất của ĐCSTQ. Ngày 19/5, các phương tiện truyền thông của ĐCSTQ đã đưa tin rầm rộ rằng ông Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tham gia lễ khởi công dự án hợp tác năng lượng hạt nhân Trung-Nga.
Mối quan hệ Mỹ-Trung rất khó cải thiện và EU đã đóng băng Thỏa thuận đầu tư Trung Quốc-EU. Các nhà lãnh đạo cấp cao của ĐCSTQ cần gấp rút giữ Nga để thể hiện rằng họ không bị cô lập. Vào thời điểm này, thái độ của Nga đã làm tổn thương các nhà lãnh đạo hàng đầu của ĐCSTQ. Nga nhìn thấy cơ hội tốt để cải thiện quan hệ với Hoa Kỳ, ĐCSTQ rất muốn lôi kéo Nga chống lại Hoa Kỳ, nhưng nó đã bị Nga sử dụng như một con bài để thương lượng với Hoa Kỳ.
ĐCSTQ biết điều đó rất xấu hổ, nên đã nhanh chóng hành động. Tân Hoa xã ngay lập tức trích dẫn báo cáo của Triệu Lập Kiên có tiêu đề “Bộ Ngoại giao: Đánh giá cao những biểu hiện tích cực gần đây của Ngoại trưởng Nga Lavrov đối với quan hệ Trung-Nga”, cho rằng “Luôn tôn trọng lợi ích cốt lõi của nhau và quan tâm đến những mối quan tâm hợp lý của nhau”.
Các phương tiện truyền thông của ĐCSTQ đã mạnh mẽ biến những tin tức tiêu cực thành một bài thánh ca, nhưng rõ ràng Nga đã không làm theo mong muốn của ĐCSTQ, Nga quan tâm đến lợi ích của chính mình, chứ không quan tâm đến “lợi ích cốt lõi” hoặc “mối quan tâm” của các nhà lãnh đạo cao nhất của ĐCSTQ, ĐCSTQ chỉ có thể tự giễu cợt chính mình.
Vào ngày 25/5, Toà Bạch Ốc đã kịp thời thông báo rằng ông Biden và ông Putin sẽ gặp nhau tại Geneva vào ngày 16/6. Chính phủ Mỹ nhanh chóng hiểu được tín hiệu do Bộ trưởng Ngoại giao Nga đưa ra và cuộc gặp thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo ngay lập tức được ấn định. Cuộc đàm phán ngoại giao Mỹ-Trung tại Alaska đã đi vào bế tắc, hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Trung trở thành ẩn số. Sự xuất hiện sớm của hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Nga có nghĩa là Hoa Kỳ đã đưa ra lựa chọn chiến lược giữa ĐCSTQ và Nga. Mỹ và Nga vốn là đối thủ lâu năm, khó có thể gắn kết quan hệ giữa hai bên với nhau, nhưng trong hoàn cảnh này bắt buộc phải xoa dịu mối quan hệ.
Sau cuộc gặp thượng đỉnh 4 bên giữa Hoa Kỳ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia, hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Nhật, và sau đó là hội đàm ngoại trưởng G7+4. Hai nhà lãnh đạo Mỹ và Hàn Quốc cũng vừa gặp nhau. Cuộc đàm phán với Nga sắp diễn ra, và các nhà lãnh đạo hàng đầu của ĐCSTQ hoàn toàn bị gạt sang một bên. Ngày càng thấy rõ rằng chính phủ Hoa Kỳ đang xây dựng một liên minh chống ĐCSTQ rộng rãi, ngay cả những quốc gia không thể tham gia một liên minh chặt chẽ ít nhất cũng phải tuyên bố rằng họ sẽ không tham gia cùng ĐCSTQ chống lại Hoa Kỳ. Các nước lớn trên thế giới về cơ bản đã lần lượt lựa chọn phe cho mình.
ĐCSTQ đang cố gắng sử dụng cuộc xung đột Palestine-Israel để làm hỏng tình hình và tất cả các quốc gia nên thấy điều đó. Hành động xấu xa của ĐCSTQ trong cuộc xung đột này có thể thúc đẩy hơn nữa quá trình đoàn kết chống lại ĐCSTQ. Tình hình đang trở nên rõ ràng hơn, các nhà lãnh đạo hàng đầu của ĐCSTQ đang mù quáng đối đầu và tranh giành quyền bá chủ, nhưng bây giờ rất khó để nhận được sự giúp đỡ, mối quan hệ ngoại giao của nguyên thủ ĐCSTQ ngày càng thu hẹp.
Với xu hướng chung của quốc tế, các nhà lãnh đạo cấp cao của ĐCSTQ đang phải đối mặt với những cuộc đấu tranh nội bộ gay gắt về việc chuyển giao quyền lực cho Đại hội 20 và có thể phải tiếp tục đấu tranh.