Phụng Minh
Minxin Pei, giáo sư tại Đại học Claremont McKenna College và là thành viên cao cấp của Quỹ Marshall Đức tại Hoa Kỳ mới đây đã có bài bình luận có tựa đề “Mặc dù bận rộn đánh bóng bản thân, ĐCSTQ vẫn chỉ là kẻ bắt nạt nhỏ nhen”. Sau đây là bài viết của ông được đăng trên trang Nikkei Asia.
Không có gì là bí mật khi Trung Quốc khao khát được công nhận là một cường quốc nhân từ và hào phóng.
Mặc dù vẫn là một quốc gia có thu nhập trung bình, nơi người dân nông thôn không được tiếp cận với nước uống an toàn và dịch vụ chăm sóc sức khỏe tử tế, nhưng Bắc Kinh đã tăng đáng kể khoản hỗ trợ phát triển cho các nước nghèo trong những năm gần đây. Theo một ước tính, chỉ riêng trong năm 2019, số tiền viện trợ củaTrung Quốc cho các nước nghèo đã lên đến gần 6 tỷ đô-la Mỹ.
Một số món quà mà Trung Quốc trao tặng đã tài trợ cho các dự án có giá trị đáng ngờ ở các nước nghèo, chẳng hạn như một sân vận động Olympic sang trọng ở Bờ Biển Ngà trị giá 240 triệu USD. Dinh tổng thống mới của Burundi có giá 22 triệu USD cũng là một món quà từ Bắc Kinh.
Trong đại dịch COVID, Trung Quốc đã không tiếc nỗ lực đánh bóng bản thân. Chính quyền Bắc Kinh đã tặng thiết bị bảo vệ cá nhân và vắc-xin cho các nước nghèo, Bắc Kinh tuyên bố rằng họ đã gửi hơn 450 triệu liều vắc-xin COVID-19 đến gần 100 quốc gia.
Nhưng ngay cả khi Bắc Kinh bận rộn trao quà tặng và đánh bóng hình ảnh của mình, họ cũng đã tự khẳng định mình là một kẻ bắt nạt nhỏ nhen.
Ví dụ, Tổng giám đốc đội bóng rổ Houston Rocket, ông Daryl Morey đăng tweet ủng hộ những người biểu tình ủng hộ dân chủ ở Hồng Kông vào tháng 10 năm 2019, các quan chức Trung Quốc không chỉ gây áp lực buộc Hiệp hội Bóng rổ Quốc gia sa thải ông mà còn đình chỉ việc phát sóng các trận đấu của Houston Rockets ở Trung Quốc.
Na Uy đã hứng chịu sự phẫn nộ của Trung Quốc khi giải Nobel Hòa bình được trao cho nhà bất đồng chính kiến Trung Quốc Lưu Hiểu Ba vào năm 2010. Mặc dù chính phủ Na Uy không liên quan gì đến quyết định này, Bắc Kinh lại muốn lên mặt dạy cho Na Uy một “bài học” bằng cách cấm nhập khẩu cá hồi Na Uy.
Các hãng hàng không quốc tế đã biết đến sự nhỏ nhen của Trung Quốc vào tháng 7 năm 2018 khi Trung Quốc yêu cầu họ xóa mọi đề cập đến Đài Loan với tư cách là một quốc gia trên trang web của họ. Đối mặt với viễn cảnh làm ăn bất lợi với Trung Quốc, họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tuân thủ.
Biểu hiện mới nhất của sự nhỏ nhen của Trung Quốc là yêu cầu các quan chức trong văn phòng đại diện của Đài Loan tại Hồng Kông ký một văn bản cam kết ủng hộ cái gọi là nguyên tắc Một Trung Quốc.
Nếu các đại diện của Đài Loan tại Hồng Kông tuân thủ lệnh này, họ sẽ thừa nhận rõ ràng chủ quyền của Trung Quốc đối với Đài Loan, điều mà chính phủ Đài Loan không bao giờ chấp nhận. Vì Đài Loan từ chối yêu cầu của Bắc Kinh, văn phòng đại diện của Đài Loan tại Hồng Kông đã buộc phải đóng cửa.
Giống như hầu hết tất cả các trường hợp bắt nạt khác của Trung Quốc, không rõ liệu Trung Quốc có nhận lại được gì từ việc thể hiện sự ích kỷ của họ hay không – ngoại trừ bị truyền thông bêu xấu. Đáng kinh ngạc hơn nữa là Bắc Kinh dường như không quan tâm lắm đến những thiệt hại to lớn mà sự nhỏ nhen của họ đã gây ra cho vị thế của một cường quốc có vẻ nhân từ đã bỏ ra hàng tỷ đô la để vun đắp.
Chúng ta có thể đánh giá tốt hơn sự nghịch lý trong hành vi của Trung Quốc – Hành động như một nhà hảo tâm quốc tế nhưng lại là một kẻ bắt nạt nhỏ nhen – bằng cách thăm dò mối liên hệ giữa bản chất của chế độ ĐCS Trung Quốc và hành vi bên ngoài của nó.
Những quyền lực nhỏ bé, giống như những con người nhỏ bé, là nạn nhân của một sự bất an phức tạp. Họ bị sự lo lắng chế ngự để rồi luôn tỏ ra cứng rắn để thuyết phục bản thân rằng người khác coi trọng họ.
Đối với những quyền lực như vậy, sức mạnh bề ngoài quan trọng hơn bất cứ thứ gì khác. Trong trường hợp của Trung Quốc, lịch sử đau thương của nước này với tư cách là một quốc gia yếu bị các cường quốc khác bắt nạt có thể giải thích tại sao các nhà lãnh đạo của nước này lại có hành vi xúc phạm một cách mau chóng. Nhưng cơ bản hơn là các nhà cầm quyền Trung Quốc cảm thấy không an toàn về quyền lực và địa vị của họ đến mức họ cần phải bù đắp quá mức bằng hình ảnh một người cứng rắn.
Một cách hiểu khác về hành vi bắt nạt nhỏ nhặt của người Trung Quốc ở nước ngoài là, họ coi đó là sự mở rộng hợp lý của thực hành chuyên quyền trong nước. ĐCSTQ đã quen với việc thống trị trong nước và không dung thứ cho sự chống đối hay thách thức. Tại sao chúng ta phải mong đợi Bắc Kinh hành xử khác ở nước ngoài, trừ khi chính quyền này phải đối mặt với một thế lực mạnh hơn mà nó không thể đá xung quanh?
Là một chế độ nắm và giữ quyền lực bằng bạo lực, đảng này tin tưởng vững chắc vào tư duy luật rừng. Vì vậy, các quốc gia yếu kém phải phục tùng ĐCSTQ hoặc nếu không sẽ bị chính quyền này trừng phạt.
Đáng buồn thay, những vụ bắt nạt nhỏ nhen đôi khi lại có tác dụng, minh chứng cho những tính toán của Bắc Kinh. Mặc dù thường xuyên không thể ép buộc các quốc gia yếu kém phục tùng, nhưng hành vi bắt nạt của Trung Quốc hoạt động như một sức hút đối với các công ty nước ngoài cúm rúm, chẳng hạn như hãng hàng không, chuỗi khách sạn và thương hiệu tiêu dùng, sợ mất quyền tiếp cận thị trường nội địa khổng lồ của Trung Quốc.
Vì sự nhỏ nhen dường như đã được đưa vào hành vi đối ngoại của Trung Quốc, nên ngay cả khi các nhà lãnh đạo của họ tìm kiếm sự tôn trọng và địa vị, chúng ta nên nghĩ rằng hành vi này của ĐCSTQ vẫn sẽ tiếp tục.
Các nạn nhân – các quốc gia cũng như các công ty – đã phải trả giá. Nhưng cuối cùng, Trung Quốc cũng sẽ phải trả giá. Ở mức tối thiểu, những hành vi nhỏ nhen có thể dập tắt bất kỳ tác động tích cực nào mà sự hào phóng của Trung Quốc có thể tạo ra. Mọi người sẽ nhớ những tiêu đề tồi tệ hơn là những câu chuyện có vẻ như tốt đẹp.
Quan trọng hơn, sự bắt nạt nhỏ nhen của Bắc Kinh sẽ làm họ mất bạn bè và bị mọi người trên thế giới xa lánh, đồng thời giúp Mỹ xây dựng một hoàn cảnh thuyết phục để đối đầu và kiềm chế Trung Quốc. Nếu Trung Quốc thấy mình bị cô lập, thì họ chỉ có thể đổ lỗi cho sự nhỏ nhen khó hiểu của mình.