Thanh Hải
Liên quan đến động thái quân đội Trung Quốc điều gần 150 chiến đấu cơ xâm phạm vùng nhận dạng phòng không Đài Loan gần đây, nhiều người lo ngại xung đột sẽ xảy ra ở eo biển Đài Loan. Tuy nhiên, chuyên gia Grant Newsham, một cựu sĩ quan Thủy quân lục chiến Mỹ trên thời báo Epoch Times cho rằng trong ngắn hạn chiến tranh khó có thể xảy ra.
Vậy mục đích của Bắc Kinh là gì.
Theo ông Newsham, lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình ấp ủ kế hoạch thống nhất Đài Loan. Trong hơn 15 năm qua, quân đội Trung Quốc (PLA) đã cải thiện đáng kể khả năng của mình để chuẩn bị cho một cuộc xâm lược hoặc tấn công vũ trang vào Đài Loan. Tuy nhiên các động thái mới nhất có lẽ giống một “cuộc thao diễn”.
Có một số điểm mà chuyên gia này lưu ý:
Thứ nhất: Các cuộc tập trận này của không quân PLA đang diễn ra trong khu vực mà họ dự định chiến đấu.
Thứ hai: Trung Quốc đang khủng bố Đài Loan và làm suy yếu khả năng phòng thủ của nước này, đồng thời khiến người dân Đài Loan (lẫn Washington) tê liệt trước viễn cảnh máy bay PLA thường xuyên bay gần Đài Loan. Điều này cũng giúp Bắc Kinh hiểu được phản ứng của người dân Đài Loan và gây bất ngờ vào ngày Bắc Kinh quyết định bóp cò.
Thứ ba: Ông Tập không chỉ thử phản ứng của Đài Loan mà còn của Mỹ, Nhật và các nước dân chủ khác — cả về mặt vận hành lẫn chính trị.
Thứ tư: Bắc Kinh thường cử Lực lượng Không quân và Hải quân PLA để đối phó với các động thái gây khó chịu như cuộc tập trận hải quân chung cấp cao giữa Mỹ, Nhật, Anh, Hà Lan, New Zealand và Canada gần đây ở Biển Philippines. Sự xuất hiện của các chính trị gia Pháp và cựu Thủ tướng Australia Tony Abbott tại Đài Bắc chắc chắn đã khiến Bắc Kinh phẫn nộ, cũng như thỏa thuận AUKUS giữa Mỹ, Australia và Anh. Điều này cho phép Bắc Kinh bất chấp tất cả đổ lỗi cho hành động của những người khác vì những hành động gây hấn mà họ sẽ thực hiện.
Chiến thuật dương Đông kích Tây
Theo ông Newsham, Trung Quốc đang gặp phải một số vấn đề thực sự đã tích tụ từ lâu khiến Bắc Kinh tỏ ra kém cỏi. Ví dụ, tình trạng mất điện trên diện rộng gần đây là một sự bẽ mặt rất lớn – đặc biệt là khi Trung Quốc đã phải nới lỏng lệnh cấm đối với than của Úc để giải quyết vấn đề này. Sự sụp đổ của công ty bất động sản Evergrande là một vấn đề đau đầu khác đối với Trung Nam Hải.
Ngoài ra đằng sau ánh hào quang của tất cả các tòa nhà chọc trời sáng bóng ở Thâm Quyến và Thượng Hải là khoảng 600 triệu người Trung Quốc vẫn sống với mức chi tiêu chỉ khoảng 5 đô-la Mỹ mỗi ngày. Tạo ra những phiền nhiễu từ bên ngoài và kích động đám đông theo chủ nghĩa dân tộc là đặc điểm điển hình của chế độ độc tài này. Nó rất giống việc chính quyền Argentina quyết định gây chiến với Anh trên quần đảo Falkland vào năm 1982 khi nền kinh tế của Argentina đang đi xuống.
Những hoạt động này giúp ông Tập thể hiện chủ nghĩa dân tộc “tín nhiệm thống nhất Đài Loan” ở trong nước và cũng giúp củng cố vị trí của ông trước Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc năm tới, nơi ông hy vọng sẽ tiếp tục nắm giữ toàn bộ quyền lực. Ngay cả khi đó là một đòn dương đông kích tây, việc đe dọa xâm lược Đài Loan đóng vai trò như một yếu tố cốt lõi giúp củng cố tính hợp pháp chính trị trong nước cho các nhà lãnh đạo ĐCSTQ.
Trung Quốc điều máy bay vào vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) của Đài Loan nhưng chưa xâm phạm không phận.
ADIZ là vùng bầu trời do một quốc gia hoặc vùng lãnh thổ tự ấn định ra và bắt buộc mọi máy bay dân sự xâm nhập vùng này phải nhận dạng, xác định vị trí, và chịu sự kiểm soát của quốc gia, vùng lãnh thổ đó. Vùng nhận dạng phòng không không đồng nghĩa với không phận mà là khu vực song hành với an ninh quốc phòng.
Các chuyến bay xâm nhập của PLA diễn ra ở phần cuối phía nam của ADIZ – giữa Formosa và Đảo Pratas – nhưng gần Pratas hơn. Một số máy bay cũng tiếp cận phía đông Đài Loan.
Việc bay xuống ở đầu chót phía nam của ADIZ là khác với bay đến gần Formosa — hoặc chính thức thâm nhập không phận hợp pháp của Đài Loan — hoặc qua chính bầu trời Đài Loan. Chuyên gia Newsham cho hay, đây là một quyết định có tính toán của Bắc Kinh – và nhiều nhà phân tích và bình luận cho rằng điều này chứng tỏ ông Tập không muốn đi quá xa.
Tuy nhiên, nhà phân tích Trung Quốc Richard Fisher, lưu ý mặc dù máy bay của PLA có thể không vi phạm không phận hợp pháp thực tế của Đài Loan, nhưng vũ khí mà họ mang theo có thể gây ra rất nhiều rắc rối ngay cả từ khoảng cách xa.
Một nhà phân tích khác chỉ ra rằng các chuyến bay được thực hiện ở phần phía nam của ADIZ Đài Loan và trên Biển Đông, đó có thể là do không có quốc gia nào gần đó có thể can thiệp. Bởi nếu Trung Quốc cố gắng quấy rối Đài Loan từ phía bắc hòn đảo thì sẽ phải đối đầu với các lực lượng Mỹ và Nhật.
Chuyên gia Newsham dự đoán, rốt cục máy bay Trung Quốc sẽ di chuyển ngày càng gần Đài Loan, và đến một ngày nào đó (có thể trong tương lai không xa) sẽ bay qua lãnh thổ Đài Loan — và dám bắn Đài Loan — khi đó Washington sẽ phải làm gì đó với điều này.
Đây sẽ là một vấn đề lớn. Như đã lưu ý, Bắc Kinh hiện đang thử phản ứng của Mỹ trước các cuộc xâm nhập ADIZ vào tuần trước. Nếu Washington phản ứng một cách yếu ớt – hoặc thậm chí nếu chỉ đơn giản là bày tỏ “quan ngại nghiêm trọng” như thông thường – thì trên thực tế, một ngày nào đó PLA sẽ tấn công Đài Loan.
Nguy cơ bùng nổ xung đột dẫn đến chiến tranh.
Có thể một vụ xung đột, chẳng hạn như một vụ va chạm giữa không trung hoặc phi công bị ngứa tay bóp nhầm cò súng, thì có thể dẫn đến xung đột lớn hơn. Nhưng vòng xoáy khủng hoảng này sẽ chỉ xảy ra nếu Bắc Kinh muốn.
Chuyên gia Newsham cho hay, thế giới nên biết lo lắng, không phải vì ngày mai một cuộc tấn công sẽ xảy ra, mà là vì Trung Quốc đang trên đà di chuyển và có ý định đạt được những gì họ muốn bằng vũ lực. Đã lâu rồi, không phải kể từ những năm 1940, thế giới tự do phải đối mặt với một cường quốc lớn đang tìm cách xâm chiếm lãnh thổ — và nền dân chủ của họ — và công khai kết hợp nó vào một chế độ độc tài phát xít.
Một số nhà quan sát cho rằng những lo ngại như vậy đã bị thổi phồng quá mức và PLA không đủ khả năng để chiếm Đài Loan. Họ cho rằng quân đội Trung Quốc đã chưa thực hiện các bài tập phức tạp cần thiết để tiến hành một cuộc xâm lược quy mô toàn diện và do đó không thể — và có lẽ là sẽ không — tấn công Đài Loan.
Điều đó có thể đúng hoặc không, nhưng có một lưu ý rằng Taliban cũng chỉ là những binh sĩ bộ lạc được trang bị AK-47, RPG và xe bán tải — cùng một hệ quan điểm cực đoan về xã hội loài người từ thế kỷ 12. Tuy nhiên, họ đã đối đầu khá tốt với quân đội mạnh nhất thế giới – một phần là do Washington chưa sẵn sàng nhận thức đủ và chống lại mối đe dọa. Do đó, PLA thực sự là vấn đề và chúng ta không nên đánh giá thấp họ.
Động thái mới nhất này của Trung Quốc chống lại Đài Loan có thể chỉ là một hành động làm giật gân, nhưng ngay cả như vậy, nó vẫn nguy hiểm.
Mở rộng tầm nhìn trong một vài năm tới, và có lý do chính đáng để lo lắng về những gì sắp xảy ra. Và hy vọng chính quyền Biden sẽ hiểu được điều này.
Eo biển Đài Loan chắc chắn vẫn là tâm điểm của chính trường thế giới trong thời gian tới, khi ông Tập vừa thề sẽ thống nhất Đài Loan, trong khi Đài Loan cũng phát đi tuyên bố sẽ không lùi bước trước chủ quyền.