Tổng cục Hải quan của Trung Quốc gần đây đã ban hành một thông báo cho biết, việc cấp giấy chứng nhận GSP (Mẫu A) cho hàng xuất khẩu sang các nước thuộc Liên minh Âu Châu (27 nước), Vương quốc Anh, Canada, Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và Liechtenstein sẽ hoàn toàn bị đình chỉ từ ngày 01/12, gián tiếp xác nhận rằng 32 quốc gia này đã hủy bỏ đãi ngộ thương mại đối với Trung Quốc.
GSP là từ viết tắt của Hệ thống ưu đãi phổ cập (Generalized System of Preferences). Đây là một hệ thống mà theo đó các nước phát triển (được gọi là các nước cho hưởng) cho các nước đang phát triển (được gọi là các nước được hưởng) hưởng chế độ ưu đãi bằng cách giảm hoặc miễn thuế. Chế độ ưu đãi này được xây dựng trên cơ sở đãi ngộ Tối huệ quốc, không có sự phân biệt đối xử và không đòi hỏi bất kì nghĩa vụ nào từ phía các nước đang phát triển.
Đãi ngộ Tối huệ quốc (Most Favoured Nation, MFN) đề cập đến việc một quốc gia phải bảo đảm dành cho tất cả các quốc gia đối tác một chế độ ưu đãi thương mại thuận lợi như nhau (về thương mại, thuế quan, vận chuyển, địa vị pháp lý của công dân, v.v.).
Vào ngày 28/10, Tổng cục Hải quan của Trung Cộng (ĐCSTQ) đã ban hành “Thông báo về việc không cấp giấy chứng nhận GMP cho hàng hóa xuất khẩu sang các nước thành viên EU, Vương quốc Anh, Canada, Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và Liechtenstein”.
Thông báo này nói rằng kể từ ngày 01/12/2021, hàng hóa xuất khẩu sang các nước thành viên EU, Vương quốc Anh, Canada, Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và Liechtenstein sẽ không còn được ưu đãi thuế quan, Tổng cục Hải quan sẽ không cấp giấy chứng nhận GSP (Mẫu A).
Nói cách khác, hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc không còn được hưởng các ưu đãi thuế quan với Mẫu A nên việc ban hành giấy này sẽ bị dừng lại đối với các nước liên quan.
Ông Thẩm Vinh Khâm – Phó giáo sư tại Đại học York ở Canada – đã chia sẻ tin tức này trên Facebook và nói rằng, “32 quốc gia bao gồm EU, Vương quốc Anh, Canada, Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và Liechtenstein đã bãi bỏ GSP đối với hàng hóa thương mại từ Trung Quốc, và sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày 01/12. Trung Quốc đã trở thành một quốc gia có thu nhập trung bình”.
Tổng cục Hải quan cho biết kể từ năm 1978, đã có 40 quốc gia thực hiện GSP cho Trung Quốc, bao gồm 27 quốc gia EU, Vương quốc Anh, 3 quốc gia thuộc Liên minh Kinh tế Á-Âu (Nga, Kazakhstan và Belarus), Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine, Canada, Thụy Sĩ, Liechtenstein, Nhật Bản, Na Uy, New Zealand và Úc.
Theo khuôn khổ của Tổ chức Thương mại Thế giới, các nước đang phát triển có thể được hưởng sự đãi ngộ đặc biệt. Trung Quốc vốn là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, nhưng nước này vẫn khẳng định vị thế của mình là một “quốc gia đang phát triển” để có được những đãi ngộ. Nếu Trung Quốc được cho là một nước phát triển, hàng hóa xuất khẩu của nó có thể sẽ phải đối mặt với mức thuế cao hơn và các ưu đãi khác sẽ bị hủy bỏ.
Trong những năm gần đây, đã ngày càng có nhiều quốc gia tuyên bố hủy bỏ GSP đối với Trung Quốc. Vào ngày 12/10/2021, hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc đã không còn được hưởng các ưu đãi thuế quan của Nga, Kazakhstan và Belarus (các thành viên của Liên minh Kinh tế Á-Âu).
Bắt đầu từ ngày 1/4/2019, Nhật Bản cũng đã ngừng cấp GSP đối với hàng hóa Trung Quốc. Thụy Sĩ là ngày 1/7/2014. Cho đến hiện tại, chỉ còn Na Uy, New Zealand và Úc là những quốc gia vẫn thực hiện GSP đối với Trung Quốc.
Tại Hoa Kỳ, nhiều nhà lập pháp đã đề xuất Đạo luật Quan hệ Thương mại Trung Quốc (China Trade Relations Act), theo đó sẽ tước bỏ quy chế “quan hệ thương mại bình thường vĩnh viễn” (PNTR) mà Trung Quốc đang được hưởng, nghĩa là thu hồi quy chế MFN vĩnh viễn của Trung Quốc và quay trở lại tình trạng trước những năm 2001.
Do Tôn Vân thực hiện
Xuân Hoàng biên dịch