Triệu Hằng
Theo trang Nikkei, trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc ngày càng có dấu hiệu suy yếu, các chính sách của Chủ tịch Tập Cận Bình đang gặp phải những trở ngại khi ông theo đuổi mục tiêu “thịnh vượng chung”.
Một nguồn tin Trung Quốc quen thuộc với các chính sách kinh tế của nước này cho biết, một bài báo đăng ngày 24/10 của Tân Hoa xã ám chỉ về sự lo lắng đó. Tiêu đề của bài báo là: “10 câu hỏi về nền kinh tế Trung Quốc” và lưu ý rằng “các cơ quan chính phủ có thẩm quyền” và một “người có thẩm quyền” đã được phỏng vấn cho bài báo này.
Một trong 10 câu hỏi là: “Làm thế nào để xem xét ‘làm cho chiếc bánh lớn hơn’ và ‘chia một chiếc bánh ngon’, và chúng ta dựa vào điều gì để đạt được sự thịnh vượng chung?”.
“Người có thẩm quyền” bí ẩn này đã xuất hiện trước đây. Vào năm 2016, người này thu hút sự chú ý của quốc tế khi đăng một bài báo trên trang nhất của Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), chỉ trích trắng trợn các chính sách kinh tế của Quốc vụ viện, chính phủ Trung Quốc do Thủ tướng Lý Khắc Cường đứng đầu.
Tác giả ẩn danh đã thông báo rằng một sự phục hồi hình chữ L, chứ không phải hình chữ U hoặc hình chữ V, là hiện tượng bình thường mới. Người này viết rằng không thể phục hồi kinh tế thông qua một lượng lớn đầu tư vào cơ sở hạ tầng, nhấn mạnh tầm quan trọng của cải cách cơ cấu.
“Người có thẩm quyền” này được nhiều người cho là Phó Thủ tướng Lưu Hạc, phụ tá thân cận và cố vấn kinh tế của ông Tập.
Bài báo ngày 24/10 cho biết sự thịnh vượng chung không phải là mọi người đều “ăn từ một nồi cơm lớn”. Nó cũng là một sự hiểu lầm khi coi đây là “cướp của người giàu để giúp đỡ người nghèo”, bài báo nói thêm.
Bài báo nói về việc “từng bước hiện thực hóa sự thịnh vượng chung cho tất cả mọi người”. Đó là một thông điệp được thiết kế để mang lại cảm giác bảo đảm cho giới kinh doanh cũng như cho các thị trường đang lo sợ bởi sự sụt giảm kinh tế do chính sách gây ra.
Tổng sản phẩm quốc nội của Trung Quốc trong quý từ tháng 7 đến tháng 9 tăng trưởng với tốc độ chậm hơn dự kiến là 4,9%. Chỉ số quản trị mua hàng PMI của Trung Quốc đứng ở mức 49,2 điểm vào tháng 10, chính phủ công bố vào Chủ nhật. Đây là con số thấp nhất kể từ tháng 2/2020, khi nền kinh tế Trung Quốc bị ảnh hưởng trực tiếp bởi đại dịch viêm phổi Vũ Hán. Đây là những dấu hiệu suy yếu nghiêm trọng của nền kinh tế Trung Quốc.
Thông thường, các bộ dữ liệu kinh tế như thế này được báo cáo cho trung tâm thần kinh của chính phủ Trung Quốc khoảng 10 ngày trước khi chúng được công bố rộng rãi. Theo các nguồn tin được biết, lãnh đạo cao nhất bị sốc trước sự suy thoái nhanh chóng của nền kinh tế, và đã tổ chức một cuộc họp khẩn cấp bí mật để thảo luận về cách đối phó với tình hình.
Cuộc tranh luận về chiếc bánh đã gây tiếng vang lớn trước thềm Đại hội toàn quốc năm 2012 của đảng. Bánh ở đây có nghĩa là thành quả của sự tăng trưởng kinh tế. Cuộc tranh luận về cách phân chia nó có liên quan sâu sắc đến cuộc tranh giành quyền lực của Trung Quốc.
Nó diễn ra giữa Bạc Hy Lai, từng là quan chức cấp cao nhất của Trùng Khánh và Uông Dương, quan chức cấp cao nhất của Quảng Đông. Bạc hiện đang thụ án chung thân, trong khi Uông hiện đang giữ chức Chủ tịch Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc.
Trước sự bất bình của công chúng về một xã hội bất bình đẳng và việc tôn thờ đồng tiền, Bạc nhấn mạnh rằng chiếc bánh phải được chia ngay lập tức và công bằng. Uông không đồng ý và nhấn mạnh sự cần thiết phải làm ra chiếc bánh lớn hơn trước khi nâng cao thu nhập của người nghèo. Bạc bực tức phản bác lại rằng mục tiêu của chính sách “cải cách và mở cửa” không phải là làm giàu cho một số ít người và rằng nếu chiếc bánh không được chia cho đến khi nó lớn hơn, thì công chúng sẽ mất nhiệt tình làm việc chăm chỉ.
Thành ủy Trùng Khánh đã thông qua một nghị quyết về “thúc đẩy thịnh vượng chung” phù hợp với lập luận của Bạc. Thật trớ trêu khi thông điệp đó lại giống với thông điệp của ông Tập hôm nay.
Cuộc tranh luận về chiếc bánh diễn ra vào năm 2011 trước thềm đại hội toàn quốc lần thứ 18 của đảng, nơi ông Tập trở thành lãnh đạo cao nhất của đảng.
Trước thềm đại hội toàn quốc lần thứ 20 của đảng vào năm 2022, khi ông Tập sẽ nhắm đến nhiệm kỳ thứ ba bất thường với tư cách là nhà lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc, đất nước này nhận thấy mình đang ở trong một môi trường chính trị căng thẳng tương tự.
Những thỏa hiệp chính sách nào đã được thực hiện và thể hiện trong bài báo của Tân Hoa xã?
Bài báo viết: “Để đạt được sự thịnh vượng chung, ‘mở rộng chiếc bánh’ thông qua phát triển chất lượng cao là tiền đề, nền tảng và điều kiện cần thiết”. “Trong quá trình ‘chia bánh’, chúng ta nên mở rộng tỷ trọng của nhóm thu nhập trung bình, tăng thu nhập của nhóm thu nhập thấp và điều chỉnh hợp lý thu nhập cao”.
Những cách diễn đạt này rất mơ hồ và khó hiểu. Dường như họ cũng gợi ý rằng việc làm bánh lớn hơn và chia đều bánh sẽ tiến hành đồng thời. Khi nào thì phân chia thành quả của tăng trưởng kinh tế sẽ do ông Tập quyết định.
Không giống Bạc Hy Lai, Uông Dương tồn tại về mặt chính trị và đang giữ chức vụ Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị. Thực tế là lập luận “vỗ béo cái bánh” của Uông được nêu bật có thể có ý nghĩa chính trị.
Một số người trong giới chính trị Trung Quốc có suy đoán rằng bằng cách giữ Uông làm Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị vào năm tới và xa hơn nữa và đặt ông vào một vị trí thích hợp, ông Tập có thể gửi lời đảm bảo tới các công ty, thị trường và cộng đồng quốc tế. Suy đoán đang được thúc đẩy một phần bởi thực tế rằng mối quan hệ giữa Uông và Tập không xấu mặc dù họ đến từ phe đối địch.
Một lưu ý khác, chính quyền Tập gần đây đã gửi một tín hiệu khác tới giới kinh doanh. Người sáng lập Tập đoàn Alibaba, Jack Ma, vào nửa cuối tháng 10 đã đột ngột thực hiện chuyến thị sát ở Tây Ban Nha và Hà Lan. Trong một số quý, người ta cho rằng Jack Ma đã bị hạn chế ra nước ngoài sau khi Ant Group của ông, chi nhánh tài chính của Alibaba, buộc phải trì hoãn việc niêm yết kép tại Thượng Hải và Hồng Kông một năm trước.
Nếu quan điểm đó là đúng, thì các hạn chế đã được dỡ bỏ. Tuy nhiên, liệu Trung Quốc có tiếp tục gửi thông điệp ủng hộ doanh nghiệp? Hay nó sẽ trở lại siết chặt vòng tay của mình? Điều này chỉ ông Tập biết.