Các cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) gần đây đã đăng các bài báo phân cực (có quan điểm không nhất quán) về cuộc chiến Nga-Ukraine: một mặt thì thực hiện cuộc phỏng vấn tích cực hiếm hoi với Ngoại trưởng Ukraine, mặt khác vẫn tiếp tục những luận điệu chỉ trích Hoa Kỳ của mình. Các chuyên gia cho biết, các bài báo mâu thuẫn trên các nền tảng [truyền thông] nhà nước được kiểm soát chặt chẽ này làm nổi bật sự chia rẽ về quan điểm trong nội bộ các lãnh đạo cao cấp nhất của ĐCSTQ.
Tờ Quang Minh Nhật báo, một kênh thông tấn chính thức có trụ sở tại Bắc Kinh, hôm 03/05 đã đăng một bài bình luận, cho rằng chiến tranh Nga-Ukraine có nhiều nguyên nhân phức tạp, nhưng “sự cố thủ với tư duy Chiến Tranh Lạnh của NATO do Hoa Kỳ dẫn đầu là nguyên nhân chính tạo ra xung đột,” nêu chi tiết “năm đại tội” của Hoa Kỳ và NATO trong cuộc chiến này.
Hai tác giả chấp bút cho bài báo là ông Từ Bộ (Xu Bu), chủ tịch Viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc và ông Trần Văn Binh (Chen Wenbing), một nhà nghiên cứu đóng góp tại Trung tâm Nghiên cứu Tư tưởng Ngoại giao Tập Cận Bình.
Vài ngày trước, Tân Hoa Xã, một cơ quan ngôn luận khác của nhà nước, đã đăng một cuộc phỏng vấn với Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba, trong đó có bốn lần đề cập đến từ “xâm lược” — một từ mà trước đây hiếm khi được sử dụng để mô tả các hành động của Nga, ba lần trong số đó là trích dẫn lời của ông Kuleba nói “Nga xâm lược Ukraine”. Cách diễn đạt khẳng định việc Nga xâm nhập lãnh thổ Ukraine là nguyên nhân gây ra chiến tranh này là điều mà ĐCSTQ và các cơ quan ngôn luận của đảng đã cố gắng kiểm duyệt kể từ khi chiến tranh bắt đầu.
Đáng chú ý, Tân Hoa Xã gần như đã đứng về phía Ukraine khi thậm chí còn đề cập đến tuyên bố của Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị về việc ủng hộ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine.
Bài báo này cũng dẫn lời ông Kuleba nói rằng cuộc chiến leo thang giữa Nga và Ukraine không phải là do Ukraine, mà nước này chỉ là đang thực hiện quyền tự vệ của mình.
Việc Nga xâm lược Ukraine đã gây ra cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu và các vấn đề kinh tế sẽ đe dọa đến nền kinh tế Trung Quốc, bài báo viết, nói thêm rằng việc Nga tiếp quản Crimea và một số khu vực trong vùng Donetsk và vùng Luhansk vào năm 2014 không chỉ phá đã hủy chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine mà còn đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với hệ thống an ninh toàn cầu, trích lời ông Kuleba.
Ông Kuleba cũng cho biết trong cuộc phỏng vấn rằng Ukraine là một quốc gia Âu Châu cả về mặt địa lý và lịch sử, và việc Nga tấn công Ukraine đã dẫn đến tình trạng bất ổn lớn nhất của Âu Châu ngày nay.
Ông Kuleba bày tỏ hy vọng rằng Trung Quốc sẽ kêu gọi ngừng bắn ở Nga và là một trong những nước bảo đảm an ninh cho Ukraine. Ông nói, theo bài báo: “Nếu ngay lúc này không cản Nga lại, họ sẽ gây ra nhiều cuộc khủng hoảng hơn trong vài năm tới.”
Cuộc phỏng vấn của Tân Hoa Xã với ông Kuleba khiến dư luận lo ngại vì bài báo này đã thay đổi hoàn toàn quan điểm được cho phép như là thái độ chính thức của ĐCSTQ đối với Nga, vốn là một đồng minh trong những tháng qua.
Kể từ khi Nga xâm lược Ukraine, ĐCSTQ đã đặt mình bên cạnh Nga, bao gồm cả việc ôm giữ cùng một giọng điệu tuyên truyền bằng cách nói với người dân Trung Quốc rằng vấn đề Ukraine là “phức tạp và đặc biệt” – phương tiện truyền thông Qstheory do ĐCSTQ kiểm soát cho biết.
Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Lạc Ngọc Thành (Le Yucheng) đã tuyên bố hôm 19/03 rằng việc Hoa Kỳ và NATO tham gia vào “một cuộc chiến tranh ủy nhiệm với Nga” thông qua Ukraine là “rất vô đạo đức”.
Ông Lý Yến Minh (Li Yanming), một chuyên gia kiêm nhà bình luận về các vấn đề thời sự của Trung Quốc sống tại Hoa Kỳ, cho biết hai quan điểm phân cực từ phương tiện truyền thông chính thức của ĐCSTQ này có thể phản ánh tình thế tiến thoái lưỡng nan của việc thay đổi thái độ miễn cưỡng trong các thế lực hàng đầu của ĐCSTQ khi đối mặt với những thất bại bất lợi trong hoạt động quân sự của Nga và áp lực phối hợp của phương Tây.
Nhưng đồng thời, các phương tiện truyền thông chính thức của Trung Quốc vẫn tiếp tục đường lối ngoại giao chiến lang tấn công Hoa Kỳ và NATO, điều này thể hiện lập trường mâu thuẫn của ĐCSTQ về cuộc chiến Nga-Ukraine, và cho thấy một sự chia rẽ trong giới lãnh đạo cao nhất của Đảng Cộng sản Trung Quốc, ông Lý nói với The Epoch Times.
Ông Lý cho biết tiến trình của cuộc chiến Nga-Ukraine đang ảnh hưởng đến cục diện cuộc đấu tranh chính trị [giữa các nhà lãnh đạo] cao cấp nhất đang diễn ra trước Đại hội Đại biểu Toàn quốc lần thứ 20 của ĐCSTQ, làm tăng thêm sự không chắc chắn cho triển vọng chính trị của Trung Quốc.
Ông Trần Phá Không (Chen Pokong), một nhà bình luận các vấn đề thời sự sống tại Hoa Kỳ, cho biết trên kênh YouTube của mình vào hôm 03/05 rằng việc Tân Hoa Xã đăng toàn văn cuộc phỏng vấn của họ với ông Kuleba là một hành động rất hiếm thấy và không hề đơn giản.
Ông nói rằng một mặt Trung Quốc nhận thức được rằng chính sách thân Nga của họ là không bền vững, vì Nga đã mất lợi thế quân sự so với Ukraine; mặt khác, các doanh nghiệp nhà nước và ngân hàng do Quốc Vụ Viện lãnh đạo của Trung Quốc sẽ không chấp nhận Nga là đối tác vì lo ngại các biện pháp trừng phạt thứ cấp có thể có từ các quốc gia phương Tây.
Do đó, các bài báo trái chiều của phương tiện truyền thông chính thức này cho thấy một thất bại lớn đối với đương kim lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình và các chính sách thân Nga của ông ấy.
Ông Trần nói, ông Tập bây giờ sẽ phải đối mặt một vấn đề: nên chọn Nga hay chọn Ukraine?
Cô Jessica Mao là một nhà văn của The Epoch Times, chuyên về các chủ đề liên quan đến Trung Quốc. Cô bắt đầu viết cho ấn bản Hoa ngữ của The Epoch Times từ năm 2009.
Hồng Ân biên dịch