Huyền Anh
Sau hàng tháng trời tranh luận nội bộ, chính phủ Tổng thống Joe Biden đề nghị trao đổi ông Viktor Bout – người Nga bị kết án buôn bán vũ khí hiện đang thụ bản án 25 năm tù ở Mỹ – để đổi lấy tự do của hai người Mỹ đang bị Moscow giam giữ: Brittney Griner và Paul Whelan.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Blinken cho biết ông sẽ thảo luận về việc hoán đổi tù nhân với người đồng cấp Nga trong vài ngày tới nhằm cho phép ngôi sao bóng rổ Hoa Kỳ Britney Greener và cựu lính thủy đánh bộ Mỹ Paul Whelan về nước.
Washington đã đưa ra một đề xuất ‘đáng kể’
Ông Blinken nói trong một cuộc họp báo hôm thứ Tư (27/7) rằng Washington đã đưa ra một đề xuất “đáng kể” với Moscow để cho phép Griner và Whelan về nước. Ông từ chối đưa ra chi tiết về đề xuất này.
Ngoại trưởng Blinken cho biết: “Sau khi một đề nghị đáng kể được đưa ra cách đây vài tuần đã thúc đẩy việc trao đổi tù nhân (Whelan và Griner), Hoa Kỳ đã liên lạc trực tiếp về thỏa thuận này với ngoại trưởng Nga Lavrov”.
“Tôi hy vọng rằng khi tôi nói chuyện với Ngoại trưởng Sergey Lavrov, chúng tôi có thể tiến đến nỗ lực đưa họ về nước”, ông nói và nói thêm rằng Tổng thống Biden đã trực tiếp tham gia và chấp thuận đề xuất của Hoa Kỳ.
Ông Blinken không xác nhận các báo cáo truyền thông rằng một hoặc cả hai người Mỹ có thể đã được đổi lấy ông Viktor Bout, một tay buôn vũ khí nổi tiếng của Nga hiện đang bị giam giữ tại Mỹ.
Nhưng sau khi ông Blinken nói với các phóng viên rằng ông sẽ nói chuyện với ông Lavrov trong vòng vài ngày tới, hãng thông tấn nhà nước TASS của Nga hôm 27/7 cho biết Washington không chính thức can dự với Nga qua cuộc điện đàm giữa ông Blinken và ông Lavrov.
Ông Viktor Bout 55 tuổi là một cựu sĩ quan quân đội Xô-Viết và là trùm buôn bán vũ khí súng đạn trên toàn cầu. Giới chức Nga gây sức ép trường hợp của ông Bout trong nhiều năm, và trong những tuần gần đây, các cơ quan truyền thông Nga gắn trực tiếp trường hợp của ông với cô Griner.
Nga bắt giữ ngôi sao bóng rổ Mỹ Brittney Griner 31 tuổi từ giữa tháng 2 tại sân bay sau khi phát hiện ra tinh dầu cần sa trong hành lý của cô. Cô Griner vào đầu tháng 7 nhận tội nhưng nhấn mạnh không cố ý mang cần sa vào Nga. Ngôi sao bóng rổ hôm 27/7 đã khai trước tòa xét xử những cáo buộc ma túy.
Ông Whelan 52 tuổi là cựu quân nhân Thủy quân Lục chiến và là Giám đốc một công ty an ninh. Ông bị bắt giữ tại một khách sạn ở Moscow vào năm 2109 và bị cáo buộc tội gián điệp. Bộ Ngoại giao Hoa kỳ liệt cả hai trường hợp của Whelan và Griner vào những vụ bị bắt giữ sai trái, và chuyển hồ sơ sang cho văn phòng đàm phán con tin.
Trong thời gian bàn luận nội bộ giữa các cơ quan trong nước, Bộ Tư pháp phản đối việc trao đổi ông Bout. Tuy nhiên, các viên chức Bộ Tư pháp cuối cùng chấp nhận, phương án trao đổi tù nhân Nga nhận được sự ủng hộ từ các viên chức hàng đầu của Bộ Ngoại giao và Nhà Trắng, kể cả Tổng thống Joe Biden.
Thoả thuận xuất khẩu ngũ cốc qua các cảng biển Đen
Bên cạnh đó, Ngoại trưởng Blinken và Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov dự kiến sẽ thảo luận về việc thực hiện thỏa thuận nối lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc qua các cảng Biển Đen của Ukraine và việc Nga sáp nhập vùng Donbas ở miền đông Ukraine.
Hai ngoại trưởng nói chuyện lần cuối vào ngày 15/2, vài ngày sau khi Nga tiến hành cuộc xâm lược quân sự vào Ukraine.
Tuần trước, Ukraine, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc đã đạt được một thỏa thuận ban đầu về xuất khẩu ngũ cốc. Các quan chức Mỹ đã hối thúc Moscow duy trì các cam kết của mình sau khi tên lửa của Nga tấn công cảng Odessa của Ukraine hôm 23/7.
Ông Blinken cho biết Nga cần tôn trọng cam kết cho phép các tàu chở ngũ cốc đi qua Biển Đen.
Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ đã mở một trung tâm điều phối chung về xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine, cho biết họ dự kiến các chuyến hàng sẽ bắt đầu trong vài ngày tới. Ba cảng Biển Đen đã hoạt động trở lại và sẵn sàng vận chuyển ngũ cốc, Kyiv cho biết.
Người phát ngôn Liên Hợp Quốc Harker hoan nghênh việc mở cửa Trung tâm Điều phối chung. Ông cho biết trung tâm sẽ “tạo ra một hành lang biển nhân đạo cho phép các tàu xuất khẩu ngũ cốc và các sản phẩm thực phẩm liên quan từ Ukraine”.
Ông Lavrov, người đang kết thúc chuyến công du bốn nước tới châu Phi, hôm 27/7 đã bác bỏ cáo buộc của phương Tây rằng Nga phải chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu. Ông cho biết đại dịch COVID-19 và “các chính sách xanh” ở phương Tây là những lý do khiến giá lương thực tăng vọt.
Các quan chức Bộ Ngoại giao cảnh báo rằng cuộc gọi dự kiến giữa hai ngoại trưởng Blinken và Lavrov không biểu thị sự bình thường hoá giữa Hoa Kỳ và Nga, mà chỉ là một cơ hội để truyền đạt mối quan tâm của Washington một cách rõ ràng và trực tiếp.
Hai nhà lãnh đạo cũng không có kế hoạch gặp nhau bên lề Diễn đàn khu vực ASEAN tại Campuchia vào đầu tháng 8 tới đây.
Ông Blinken cho biết ông sẽ cảnh báo Ngoại trưởng Lavrov rằng Nga không thể thôn tính Ukraine khi cuộc chiến bước sang tháng thứ 6.
Lam Giang
Theo Visiontimes