Lam Giang
Lễ độc lập Ukraine rơi đúng vào ngày đánh dấu cuộc kháng chiến chống Nga xâm lược tròn nửa năm kể từ 24/2. Lễ kỷ niệm năm nay có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với những người Ukraine quyết tâm không lùi lại dưới ách thống trị của Moscow.
Thông thường Ukraine kỷ niệm Ngày Độc lập bằng diễn hành quân sự. Tuy nhiên do lo ngại lo ngại các cuộc tấn công, Kyiv đã cấm các sinh hoạt công cộng trong thành phố trong năm nay. Ukraine giữ bí mật kế hoạch kỷ niệm Ngày Độc lập năm nay.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy đã cảnh báo vào cuối ngày thứ Ba (23/8) về khả năng Moscow “đáp trả” và “các cuộc tấn công tàn bạo” nhằm gây ảnh hưởng đến những gì ông nói là một ngày quan trọng đối với tất cả người dân Ukraine.
Giới chức Ukraine đã cấm tụ tập công khai ở thủ đô Kyiv và áp đặt lệnh giới nghiêm ở thành phố phía đông Kharkiv, nơi đã trải qua nhiều tháng pháo kích vào tiền tuyến. Nhiều quan chức chính phủ đã được lệnh phải làm việc tại nhà.
Ông Zelenskiy chưa tiết lộ chi tiết về việc chính phủ sẽ đánh dấu ngày nghỉ lễ như thế nào, vì lý do an ninh. Tuy nhiên, ông nói sẽ trao thưởng cho những như nhân viên đường sắt, nhân viên dịch vụ khẩn cấp, thợ điện, tài xế, nghệ sĩ và những người trong giới truyền thông.
Các nhà chức trách kêu gọi mọi người thực hiện nghiêm túc các cảnh báo về cuộc không kích và tìm nơi trú ẩn khi còi báo động vang lên.
“Chúng tôi đang chiến đấu chống lại mối đe dọa khủng khiếp nhất đối với nhà nước của chúng tôi tại đúng thời điểm mà chúng tôi đã đạt được mức độ đoàn kết dân tộc cao nhất”, ông Zelenskiy nói trong một bài phát biểu vào buổi tối.
Chính quyền thành phố Kyiv đã cấm các cuộc tụ tập đông người cho đến thứ Năm (25/8), vì lo ngại rằng đám đông cư dân ăn mừng có thể trở thành mục tiêu cho một cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga.
Moscow gọi cuộc xâm lược là một “hoạt động quân sự đặc biệt” nhằm phi quân sự hóa nước láng giềng. Ukraine và các đồng minh phương Tây cáo buộc Tổng thống Nga Vladimir Putin tiến hành một cuộc chiến tranh vô cớ kiểu đế quốc.
Vấn đề hạt nhân
Một lĩnh vực được các bên tham chiến và các nước khác quan tâm sâu sắc là tình hình tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia do Nga chiếm đóng ở thành phố Enerhodar, miền nam Ukraine. Cả Nga và Ukraine đã nhiều lần cáo buộc đối phương nổ súng vào nhà máy này.
Cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc hôm thứ Ba cho biết họ sẽ đến khảo sát nhà máy hạt nhân trong vòng vài ngày nếu các cuộc đàm phán đạt được quyền tiếp cận thành công.
“Tôi đang tiếp tục tham vấn rất tích cực và sâu sắc với tất cả các bên”, Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế Rafael Grossi cho biết trong một tuyên bố. “Nhiệm vụ dự kiến sẽ diễn ra trong vài ngày tới nếu các cuộc đàm phán đang diễn ra thành công”.
Lực lượng ủng hộ Moscow đã tiếp quản nhà máy ngay sau khi cuộc xâm lược bắt đầu nhưng nó vẫn được vận hành bởi các kỹ thuật viên Ukraine. Liên Hợp Quốc đã kêu gọi khu vực này được phi quân sự hóa.
Hôm thứ Ba, tại cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc ở New York, đặc phái viên của họ đã cáo buộc Ukraine nã pháo vào nhà máy và tấn công nhà máy bằng đạn dẫn đường và máy bay không người lái. Tuy nhiên, Đại sứ Liên Hợp Quốc tại Ukraine Sergiy Kyslytsya phủ nhận.
Đại sứ Liên Hợp Quốc của Nga Vasily Nebenzya nói với hội đồng: “Chúng tôi kỳ vọng rằng chuyến đi của IAEA … sẽ diễn ra trong tương lai rất gần”, nhưng không cung cấp chi tiết về thời gian hoặc cách thức các trở ngại về hậu cần và ngoại giao có thể được giải quyết.
Gói vũ khí mới
Một quan chức Mỹ cho biết Mỹ, quốc gia đã gửi 10,6 tỷ USD hỗ trợ an ninh cho Ukraine, sẽ công bố gói hỗ trợ mới trị giá khoảng 3 tỷ USD sớm nhất là vào thứ Tư.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken, trong một hội nghị trực tuyến cho hay, “Chúng ta phải tiếp tục áp đặt chi phí và áp lực quốc tế đối với Tổng thống Putin và những người thân cận của ông ấy cho đến khi quyền của người dân Ukraine và đất nước có chủ quyền của họ được tôn trọng”.
Nga sáp nhập Bán đảo Crimea vào năm 2014 và đã sử dụng nó làm căn cứ cho các cuộc tấn công trong cuộc xâm lược.
Ông Zelenskiy phát biểu tại hội nghị và nói với các phóng viên sau đó: “Chúng tôi sẽ lấy lại Crimea – đó là lãnh thổ của chúng tôi. Chúng tôi sẽ làm điều này theo bất kỳ cách nào mà chúng tôi quyết định.”
Vẫn còn những lo ngại
Cuộc chiến ở Ukraine đã khiến hàng nghìn người thiệt mạng, hơn một phần ba trong số 41 triệu người dân Ukraine phải rời bỏ nhà cửa và phá hủy toàn bộ các thành phố.
Ngoài Crimea, các lực lượng Nga còn kiểm soát các khu vực ở phía nam, bao gồm dọc theo bờ biển Biển Đen và Biển Azov và một số khu vực phía đông Donbas, bao gồm các tỉnh Luhansk và Donetsk.
Các cuộc đàm phán vào tháng 3 đã đổ vỡ và không có dấu hiệu nào cho thấy các cuộc đàm phán hòa bình có thể sớm được triệu tập.
Lực lượng vũ trang Ukraine cho biết gần 9.000 quân nhân đã thiệt mạng. Nga không công khai thiệt hại nhưng tình báo Mỹ ước tính có 15.000 người thiệt mạng.
Tại một nghĩa trang quân sự ở Vladikavkaz, thủ đô của nước cộng hòa Bắc Ossetia thuộc Nga hôm thứ Ba, một phụ tá nghĩa trang kiêm người bán hoa, Olga Gryaznova, cho biết:
“Tôi thực sự không hiểu ai là người cần cuộc chiến này. Các bà mẹ cũng vậy, cứ đặt câu hỏi ‘Ai cần cuộc chiến này?’ Tôi không có câu trả lời cho họ. Có lẽ nó được diễn ra theo cách này. Có thể đó là ý muốn của Chúa. Tôi không biết nữa”.
Trả đũa
Nhưng tâm trạng lo lắng đã xuất hiện và nhiều người tại Ukraine dự đoán sự trả đũa dữ dội từ Nga trong những ngày tới vì một loạt các biến cố và những tiền đề chưa có lời giải.
Trong hai tuần qua, đã xảy ra hàng loạt vụ nổ ở Crimea, bán đảo Ukraine bị Nga sáp nhập vào năm 2014 gây thiệt hại đáng kể cho hạm đội Nga. Phía Ukraine phủ nhận mọi trách nhiệm.
Gần đây, cái chết của con gái của một trong những nhà tư tưởng dân tộc chủ nghĩa nổi bật nhất của Nga đã đẩy tình hình căng thẳng lên một mức cao hơn.
Cô Darya Dugina, một nhà báo ủng hộ cuộc xâm lược, đã bị sát hại trong một vụ đánh bom xe. Moscow đổ lỗi cái chết của cô là do Kyiv thực hiện, bất chấp sự phủ nhận của Ukraine.
Ngày Độc lập là một trong những ngày lễ có ý nghĩa vô cùng quan trọng ở Ukraine trong bối cảnh đang diễn ra một cuộc chiến tranh xâm lược kiểu đế quốc Nga.
Moscow coi cuộc xâm lược này là một chiến dịch quân sự đặc biệt nhằm phi quân sự hóa một quốc gia Ukraine theo định hướng phương Tây và xóa sổ nước này khỏi những người mà Nga mô tả là theo chủ nghĩa dân tộc, một cái cớ mà phương Tây và Kyiv đã bác bỏ là sai lầm.
Đa số người dân Ukraine đã bỏ phiếu ủng hộ nền độc lập khỏi Liên bang Xô viết do Nga thống trị trong một cuộc trưng cầu dân ý vào tháng 8/1991.
Nga tiến hành cuộc xâm lược vào ngày 24/2, nhanh chóng chiếm được một phần miền nam Ukraine, tiến về phía đông và hướng tới thủ đô Kyiv, dù đã bị đẩy lùi chung quanh thủ đô và rút lui.
Moscow tái tập trung cuộc xâm lược vào phía đông công nghiệp, nhưng cho đến nay mới chỉ chiếm được vùng Luhansk và không đạt được bước tiến lớn nào trong nhiều tuần, trong khi Ukraine đã nói về kế hoạch phản công ở phía nam.
Lam Giang