Tác giả: Klaus Wedekind
Việt Hùng, dịch
07-10-2022
Rất lâu trước cuộc xâm lược của Nga vào ngày 24 tháng 2, quân đội Ukraine đã nhận ra mối đe dọa từ máy bay không người lái (drone) và đặt mua súng trường chống nhiễu đặc biệt từ Litva. Việc mua đó dường như không dễ dàng.
Drone, dưới nhiều hình thức khác nhau, đóng một vai trò quan trọng trong cuộc chiến Ukraine. Trong số những thứ khác, các loại máy có bán trên thị trường được sử dụng để do thám các vị trí của đối phương, điều chỉnh hỏa lực pháo binh hoặc ném bom. Quân đội Ukraine đã sớm nhận ra tầm quan trọng của UAV (Unmanned Aereal Vehicles, Máy bay không người lái) và đặt mua một loại vũ khí phòng thủ đặc biệt từ Lithuania sớm nhất là vào năm 2020, súng trường EMP EDM4S (Electronic Drone Mitigation 4 – System). Được gọi là “Sky Wiper/ Gạt nước trời”, trọng lượng nhẹ và dễ sử dụng.
Tất cả các bộ phận của vũ khí được gắn trên một khung nhôm, bao gồm bốn vỏ với ăng-ten định hướng và một ống ngắm phản xạ. “Sky Wiper” chỉ nặng 5,5 kg và chỉ dài khoảng một mét. Được trang bị một báng súng và cò súng, nó giống như một khẩu súng trường và được xử lý tương ứng.
Người ta chỉ cần chĩa súng vào mục tiêu và bóp cò. EDM4S không bắn đạn, về cơ bản nó là một thiết bị gây nhiễu cầm tay, làm gián đoạn liên lạc và điều hướng của máy bay không người lái. Tùy vào loại súng, nó sẽ dừng lại, quay trở lại điểm bắt đầu hoặc hạ xuống. Đây là các chức năng an toàn cho các sự cố liên quan đến máy bay không người lái được sử dụng cho mục đích dân sự.
Không có cơ hội chống lại máy bay không người lái loại lớn
Trong một video được Nexta chia sẻ, trong số những người khác, một “Sky Wiper” đưa một DJI Mavic Pro ra khỏi bầu trời, đang hạ xuống đất để được thu hồi. Tuy nhiên, trên trang web quân sự “Funker 530”, một cựu binh Mỹ nghi ngờ rằng đoạn ghi âm được dàn dựng và có thể đến từ quá trình huấn luyện. Nếu đó thực sự là một máy bay không người lái của Nga, những người lính sẽ nhanh chóng bỏ chạy, ông viết. Bởi vì đối thủ có thể biết được vị trí của họ thông qua hành động.
Trên thực tế, “Sky Wiper” có vẻ khá hiệu quả với tầm bắn từ ba đến năm km. Có những hình ảnh được cho là để chứng minh rằng một chiếc EDM4S cũng đã “bắn hạ” một máy bay không người lái do thám Eleron-3. Đây là một máy bay cánh tam giác của nhà sản xuất Nga ENICS. Tuy nhiên, một EDM4S khó có thể gây ra mối đe dọa đối với các máy bay không người lái cỡ lớn như Shahed-136 của Iran; theo mô tả, nó chỉ có thể chống lại các UAV cỡ nhỏ đến vừa.
Nhà báo tặng 110 “Sky Wipers”
Trong khi đó, quân đội Ukraine dường như cũng có một số lượng lớn hơn các loại súng trường chống máy bay không người lái, sau khi chỉ có 36 khẩu được đặt hàng ban đầu, theo trang web Defense Express của Ukraine. Vào tháng 10 năm 2021, đài truyền hình Ukraine TSN lần đầu tiên trình chiếu loại vũ khí này được sử dụng trên mặt trận Donbas. Nhà báo nổi tiếng người Lithuania Andrius Tapinas đã quyên góp 1,5 triệu Euro vào mùa hè để mua 110 chiếc “Sky Wipers” cho quân đội Ukraine. Anh ấy đặt tên cho chúng là “Orchists” (“những kẻ giết orc”).
Trong một cuộc phỏng vấn với trang web Obozrevatel vào tháng 12 năm 2020, Tổng tư lệnh Ukraine khi đó là Ruslan Borysovych Chomchak cho biết quân đội Nga đã sử dụng UAV từ đầu cuộc chiến năm 2014, trong khi quân đội của mình chưa có máy bay không người lái. Phòng thủ là một vấn đề, các UAV khó có thể triệt hạ bằng các loại súng thông thường. Thiết bị bản địa “không phù hợp cho chiến tranh”.
Theo Chomchak, Ukraine ban đầu cố gắng trang bị súng chống máy bay không người lái, do một công ty địa phương sản xuất vào cuối năm 2020. Nhưng các hệ thống được phát triển không phù hợp với chiến tranh, tiền bạc dành cho chúng đã bị lãng phí.
Sau khi mua sắm trong nước không thành công, Chomchak đã đặt hàng EDM4S từ công ty NT Service ở Lithuania. Quân đội Ukraine cho biết, khẩu súng trường này trước đây đã được thử nghiệm trong chiến trường, và được mua qua NATO.
Trên thực tế, hồi tháng 3 năm 2021, đích thân Tổng thống Lithuania Gitanas Nausėda đã bàn giao chiếc EDM4S đầu tiên cho đại diện của Ukraine. Nhưng ban đầu không được giao nhiều súng, Chomchak đã phàn nàn. Điều này là do vũ khí được mua trực tiếp bởi Bộ Quốc phòng mà không qua trung gian, được thông qua theo nền tảng chính thức của NATO. Điều đó có nghĩa là rất nhiều quan liêu, ông nói.
Theo Army Today, việc mua bán được thực hiện thông qua Cơ quan Cung cấp và Hỗ trợ NATO (NATO Support and Supply Agency / NSPA). Điều này rất đáng chú ý vì đây là một tổ chức mà thông qua đó các nước NATO thực hiện việc mua sắm chung, nhằm tiết kiệm chi phí và công sức.
Phải chăng là một máy bay không người lái của Israel?
Điều thú vị là Phòng Thương mại Pháp-Israel báo cáo hồi tháng 5, trích dẫn “Intelligence Online”. Theo đó, EDM4S hoàn toàn không phải là sự phát triển của Lithuania, mà đến từ công ty Skylock, thuộc tập đoàn vũ khí Avnon của Israel. NT Service chỉ là một đối tác xen kẽ để không làm cho Israel khó xử, vốn miễn cưỡng đứng về phía Ukraine.
Không có thêm bằng chứng nào về điều này và NT Service tự hào rằng EDM4S được liệt kê trong danh mục tài liệu tham khảo và thống kê của NATO. Nhưng một thỏa thuận như vậy sẽ phù hợp với quan điểm hiện tại của chính phủ Israel. Các hệ thống có khả năng đánh chặn và làm gián đoạn máy bay không người lái được coi là công nghệ quốc phòng tiên tiến ở Israel và không được phép bán ở Ukraine.
Trang web tiếng Do Thái của tờ Times of Israel, Zman Yisrael đưa tin hồi tháng 9 rằng, một nhà thầu quốc phòng Israel đang cung cấp hệ thống chống máy bay không người lái cho quân đội Ukraine thông qua Ba Lan. Công ty đã thông báo với Bộ Quốc phòng rằng họ không biết rằng Warsaw đang đóng vai trò trung gian trong việc chuyển giao.