Trần Phong
Theo quan sát của Đài RFI, trong bài ‘Putin trông cậy vào Tướng quân Mùa Đông’, nhật báo Pháp Les Echos nhận định đang gặp khó khăn trên chiến trường, điện Kremlin cố gắng câu giờ. Matxcơva nghĩ rằng mùa đông sẽ làm tê liệt các cuộc tấn công của Ukraina, và dư luận châu u sẽ bỏ rơi Kyiv. Liệu tính toán này có đúng?
“Tướng quân Mùa Đông” vốn là từ ngữ để chỉ thời tiết giá băng đã khiến đội quân của Napoléon phải thất bại tại Nga năm 1812. Một số nhà phân tích và những người ủng hộ Nga cho rằng vị tướng này sẽ cứu được Vladimir Putin khi đóng băng các chiến tuyến. Tuyết và thời tiết giá buốt có thể đến – 30 °C trong tháng 12 ngăn cản mọi cuộc tiến công.
Sự năng động của người Ukraina sẽ cạn kiệt trong khi Vladimir Putin có những tháng quý giá trước mùa xuân để tái tổ chức và bổ sung cho quân đội. Từ nay đến tháng Giêng, sẽ có thêm 300.000 lính nghĩa vụ được huấn luyện và trang bị. Ông ta có thể đàm phán trên thế mạnh, còn người dân phương Tây, run rẩy trong những căn nhà không có khí đốt Nga, sẽ làm áp lực lên các nhà lãnh đạo để bỏ rơi Ukraina. Tóm lại, thời gian đứng về phía Nga nên Kremlin cố “câu giờ” : quân Nga đào hào đắp lũy ở Kherson và mở chiến dịch oanh tạc mang tính hủy diệt.
Có điều mọi chuyện không đơn thuần như thế
Trước hết về quân sự. Đã đành bùn lầy do mưa thu, “raspoutitsa”, sẽ khiến xe bọc thép khó di chuyển trong tháng 11, nhưng sau đó mặt đất đóng băng thì vẫn chạy được. Thời tiết gây trở ngại cho máy bay, các vũ khí nhẹ có thể bị tuyết bám, nhưng người Nga cũng như Ukraina đều quen với cái lạnh. Hơn nữa, cựu đại tá nay là nhà sử học Michel Goya nhấn mạnh, vẫn có thể tấn công trong mùa đông.
Cuộc chiến Nga – Ukraina bắt đầu vào cuối tháng Hai, Đức và Liên Xô từng đụng độ nhiều trận trong các mùa đông 1941-1945 trong đó có trận Stalingrad. Liên Xô năm 1939 tiến hành “trận chiến mùa đông” với Phần Lan, những tay súng bắn tỉa vẫn rất cơ động. Trận hồ Trường Tân (Chosin) ở Triều Tiên năm 1950 còn diễn ra dưới cái lạnh kỷ lục – 36 °C. Xe tăng khó di chuyển cũng không ảnh hưởng nhiều cho Ukraina vì không cần tiến công sâu: tiền tuyến chỉ cách biên giới Nga khoảng 100 cây số đường chim bay ở Donbass, và 130 cây số ở Crimea, nơi có thời tiết Địa Trung Hải.
Chiến đấu ở – 30 °C thật vất vả, nhưng chỉ với những người lính kém trang bị, và rất nhiều bộ quân phục mùa đông của quân đội Nga chưa bao giờ được giao, hay đã bị đánh cắp. Matxcơva cũng khó thể đào tạo, cung cấp vũ khí, quân nhu cho 300.000 tân binh trong hai tháng tới, đội ngũ hạ sĩ quan thì đã thiệt hại khá nhiều.
Về dư luận châu u, 27 nước EU đã lấp đầy 90 % dự trữ khí đốt. Một số còn ước tính ngay cả nếu Gazprom cắt luôn ống dẫn khí cuối cùng là Turkstream, vẫn không ảnh hưởng mấy. Đặc biệt nhân tố chính trị quan trọng nhất kiêm nhà cung cấp vũ khí chính cho Ukraina lại là Washington, vốn không cần một giọt dầu nào của Nga nhờ có khí đá phiến. Khó có việc Kyiv bị Hoa Kỳ bỏ rơi vì đến 73 % người Mỹ cho biết quyết tâm ủng hộ Ukraina.
Cuối cùng, theo như nhận định của RFI, quân đội Nga vẫn chưa thể lấy lại được sức mạnh trong mùa đông này vì trừng phạt của phương Tây làm kỹ nghệ vũ khí khó hoạt động. Cấm vận là thứ thuốc độc ngấm từ từ vào chuỗi cung ứng, Matxcơva khó thể thay thế lượng xe tăng đã bị phá hủy đến phân nửa, và hỏa tiễn thì hai phần ba số bộ phận không được sản xuất tại Nga. Kremlin hiện có chưa đến 1.000 hỏa tiễn hành trình, phải dùng loại Tockha có cách đây nửa thế kỷ để tiết kiệm số Iskander hiện đại (theo Kyiv, Nga chỉ còn 210 quả) và Kalibr (còn 120 quả, có giá 6 triệu đô/quả).
Tóm lại, thời gian không mang lại lợi thế cho Putin như đã hy vọng. Có thể vì vậy mà Nga đột ngột đẩy nhanh nhịp độ oanh kích và khai triển quân ở Belarus trong những ngày gần đây. Theo RFI, mùa đông năm nay, đúng hơn là dành cho việc rút lui hay đầu hàng của quân Nga ở Kherson hay một phần Donbass, mà Vladimir Putin phải đối mặt. Người mà hồi năm 2008 đã từng nói với tổng thống George W. Bush: “Hình như ông không thấy rằng Ukraina gần như không phải là một quốc gia!”.