Tác giả Jeff Louderback
Trong một diễn biến nghe có vẻ giống như một buổi diễn tập cho thông báo tranh cử nhiệm kỳ thứ hai vào năm 2024 được mong đợi của mình, Tổng thống (TT) Joe Biden đã có bài diễn văn về Thông điệp Liên bang hôm 07/02.
Trong bài diễn văn dài 72 phút này, ông khuyến khích tinh thần hợp tác và hiệp lực lưỡng đảng, khoe rằng những số liệu hiện tại cho thấy kế hoạch kinh tế của ông đang hoạt động hiệu quả, đồng thời tranh biện với các thành viên Đảng Cộng Hòa, những người bày tỏ sự thất vọng trước một số tuyên bố của ông.
“Hoàn thành công việc” là phương châm của TT Biden khi ông nhắc đến cụm từ này 12 lần trong bài diễn văn.
Ở tuổi 80, TT Biden là tổng thống cao niên nhất đọc Thông điệp Liên bang.
Những quan điểm khác nhau về kinh tế
Tòa Bạch Ốc đã báo cáo trước khi có Thông điệp Liên bang rằng TT Biden sẽ nói về những đạo luật mà ông đã ủng hộ trong hai năm đầu tiên tại vị của mình để cho thấy ông đã thực hiện “lời hứa xây dựng nền kinh tế theo phương pháp đầu tư từ giai tầng thấp lên giai tầng cao và từ giai tầng trung lưu trở ra,” bao gồm Kế hoạch Giải cứu Hoa Kỳ, Đạo luật Việc làm và Đầu tư Cơ sở Hạ tầng lưỡng đảng, Đạo luật CHIPS và Khoa học, và Đạo luật Giảm Lạm phát.
“Tổng thống Biden sẽ nêu bật tiến bộ lịch sử mà chúng ta đã đạt được để đưa nền kinh tế trở lại sau đại dịch và tạo ra nhiều việc làm hơn trong thời gian hai năm so với bất kỳ tổng thống nào khác được ghi nhận,” một tuyên bố bình luận trước về bài diễn văn của Tòa Bạch Ốc cho biết.
“Hai năm trước, nền kinh tế của chúng ta bị lao đao. Khi tôi đứng ở đây tối nay, chúng tôi đã tạo ra con số kỷ lục 12 triệu việc làm mới — nhiều việc làm được tạo ra trong hai năm hơn bất kỳ tổng thống nào từng tạo ra trong bốn năm,” TT Biden nói. “Hai năm trước, COVID đã khiến các doanh nghiệp của chúng ta phải đóng cửa, các trường học của chúng ta phải đóng cửa, và đoạt đi rất nhiều thứ của chúng ta.”
“Trong bối cảnh kinh tế biến động lần đầu tiên trong bốn thập niên qua, có quá nhiều người đã bị bỏ lại phía sau hoặc bị đối xử như thể họ vô hình. Đó là lý do tại sao chúng tôi đang xây dựng một nền kinh tế mà không ai bị bỏ lại phía sau,” TT Biden nói thêm.
“Việc làm đang quay trở lại, niềm tự hào đang quay trở lại vì những lựa chọn mà chúng tôi đã đưa ra trong hai năm qua. Đây là kế hoạch chi tiết cho nhóm lao động cổ cồn xanh để xây dựng lại nước Mỹ và tạo ra một sự khác biệt thực sự trong cuộc sống của quý vị.”
TT Biden đã ca ngợi tỷ lệ thất nghiệp 3.4% — một “mức thấp nhất trong 50 năm,” mức thất nghiệp gần như kỷ lục đối với người Mỹ gốc Phi Châu và người Mỹ gốc Tây Ban Nha, tạo ra “800,000 công việc sản xuất trả lương cao”, cùng “giá xăng giảm 1.5 USD so với mức đỉnh điểm.”
Tổng thống cho biết lạm phát, vốn ở mức 1.4% khi ông nhậm chức và hiện ở mức 6.5%, “đã giảm hàng tháng trong sáu tháng qua, trong khi thu nhập ròng tăng lên.”
Đánh giá của TT Biden và tình trạng thực của liên bang, bao gồm cả nền kinh tế, là “hai thái cực khác nhau một trời một vực,” theo ông Joe Mobley, đại sứ dự án của Dự án 21 thuộc Mạng lưới Lãnh đạo Người Mỹ gốc Phi Châu, một tổ chức tư vấn chính sách theo tư tưởng bảo tồn truyền thống của người Mỹ gốc Phi Châu.
“Thành thật mà nói, thực sự không có bất cứ điều gì mà Tổng thống Biden có thể nói để có tác động tích cực đến người dân Mỹ. Tại sao? Bởi vì người dân Mỹ đã bị ảnh hưởng sâu sắc bởi nhiều thực tế khó khăn do sự lãnh đạo yếu kém của Tòa Bạch Ốc mang lại,” ông Mobley nói.
“Những thực tế này bao gồm bất ổn kinh tế trên toàn quốc và chi phí hàng hóa cũng như giá khí đốt tăng cao, chỉ để nêu ra một vài vấn đề trong số đó.”
“Chính phủ khó có thể thốt ra những từ như ‘suy thoái’ hay ‘suy thoái kinh tế’, bất chấp thực tế hiển nhiên mà chúng ta đang sống trong đó. Chúng ta cũng không được xem trọng trên trường quốc tế, như đã được nhấn mạnh gần đây trong vụ việc thất bại thảm hại về khinh khí cầu do thám Trung Quốc,” ông Mobley nói thêm.
“Đất nước của chúng ta đang đi không đúng hướng, và người Mỹ đã quá mệt mỏi với điều đó.”
Ông Mobley tin rằng hiệu quả công việc của TT Biden trong hai năm đầu tiên tại vị của ông đang nhận được những đánh giá tiêu cực từ các cử tri người Mỹ gốc Phi Châu.
“Với mỗi ngày và dường như trong mỗi một quyết định, Tổng thống Biden lại mất đi nhiều sự ủng hộ hơn từ một cơ sở cử tri vốn không dễ dàng suy suyển trong lịch sử,” ông Mobley nói. “Thông điệp Liên bang của ông ấy đã làm được rất ít để củng cố cơ sở cử tri đang bị thu hẹp đó.”
Lưỡng đảng có thể làm việc cùng nhau
Kể từ khi lịch chuyển sang năm 2023, sự hợp tác và hiệp lực của lưỡng đảng đã trở thành chủ đề nhất quán trong mọi bài diễn văn của TT Biden. Hôm 07/02, xu hướng này vẫn tiếp tục.
Đối mặt với một Quốc hội bị chia rẽ sau khi Đảng Cộng Hòa giành quyền kiểm soát Hạ viện vào tháng Một, tổng thống đã nói với “những đồng sự Đảng Cộng Hòa” của mình rằng “nếu chúng ta có thể làm việc cùng nhau trong Quốc hội nhiệm kỳ trước, thì không có lý do gì chúng ta không thể làm việc cùng nhau và tìm thấy sự đồng thuận về những điều quan trọng trong Quốc hội nhiệm kỳ này.”
“Tôi nghĩ người dân đã gửi cho chúng ta một thông điệp rõ ràng,” TT Biden tiếp tục. “Tranh đấu chỉ vì mục đích tranh đấu, quyền lực chỉ vì mục đích quyền lực, xung đột chỉ vì mục đích xung đột chẳng đưa chúng ta đến đâu cả.”
Ông nói rằng “chúng ta thường nghe nói rằng Đảng Dân Chủ và Đảng Cộng Hòa không thể làm việc cùng nhau, nhưng trong hai năm qua, chúng ta đã chứng minh rằng những người hoài nghi và phản đối này đã sai.”
TT Biden lưu ý rằng ông đã ký “hơn 300 đạo luật lưỡng đảng kể từ khi trở thành Tổng thống, từ việc tái ban hành Đạo luật Chống Bạo hành Phụ nữ đến Đạo luật Cải cách Kiểm phiếu Đại cử tri, Đạo luật Tôn trọng Hôn nhân để bảo vệ quyền kết hôn với người mình yêu.”
Dân biểu Ami Bera (Dân Chủ-California) nói với The Epoch Times sau bài diễn văn rằng ông đánh giá cao việc TT Biden thúc đẩy hợp tác lưỡng đảng.
“Tôi nghĩ Tổng thống đã nói về tất cả những điểm cần nói,” ông Bera nói. “Quý vị biết đấy, chắc chắn ông ấy đang nói về sự thống nhất. Và chúng tôi đã nói về việc khôi phục lại sức mạnh của nước Mỹ, và không loại trừ nước Mỹ, và nói về đạo luật mà chúng tôi đã thông qua. Nhưng mà, quý vị biết đấy, tôi nghĩ đó là một bài diễn văn rất tích cực và lạc quan.”
Thống đốc Arkansas Sarah Huckabee Sanders, người ở tuổi 40 đã trở thành thống đốc trẻ nhất quốc gia khi bà nhậm chức vào tháng Một, đã được chọn để đưa ra lời phản biện của Đảng Cộng Hòa đối với bài diễn văn của TT Biden.
Bà cho biết, tầm nhìn mà một “thế hệ tân lãnh đạo của Đảng Cộng Hòa” ôm giữ cho nước Mỹ hôm nay và ngày mai là khác xa so với tầm nhìn mà TT Biden và Đảng Dân Chủ đề cập.
Những cuộc trao đổi thách thức
Trong những giây phút mở đầu bài diễn văn của mình, TT Biden đã chúc mừng Dân biểu Kevin McCarthy (Cộng Hòa-California) trở thành Chủ tịch Hạ viện và nói đùa rằng: “Thưa Chủ tịch, tôi không muốn hủy hoại danh tiếng của ông, nhưng tôi mong được làm việc với ông.”
Sau một loạt bình luận khi ca ngợi sự hợp tác của lưỡng đảng trong hai năm đầu tiên của ông và khuyến khích hiệp lực vào năm 2023 và hơn thế nữa, TT Biden đã khiến một số thành viên Đảng Cộng Hòa trong Hạ viện khó chịu khi ông chuyển sang vấn đề thâm hụt liên bang và trần nợ.
TT Biden nói rằng chính phủ của ông đã “cắt giảm thâm hụt hơn 1.7 ngàn tỷ USD — mức giảm thâm hụt lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ” và dưới thời “người tiền nhiệm” của ông, thâm hụt của quốc gia đã tăng trong bốn năm liên tiếp.
TT Biden giải thích: “Vì những khoản thâm hụt kỷ lục đó, không có tổng thống nào làm tăng thêm nợ quốc gia trong bốn năm hơn người tiền nhiệm của tôi.”
“Gần 25% của toàn bộ khoản nợ quốc gia mà mất hơn 200 năm mới tích lũy được đã được thêm vào chỉ bởi một chính phủ — chính phủ vừa qua,” ông tiếp tục trước khi các thành viên Đảng Cộng Hòa tại Hạ viện lớn tiếng không bằng lòng đáp lại.
Mạo hiểm đi lệch khỏi kịch bản diễn văn đã được công bố từ trước cho giới truyền thông trước khi có bài diễn văn này, TT Biden đã xen vào bằng cách nói: “Những số liệu đó là sự thật, hãy kiểm tra xem. Xem thử xem. Quốc hội đã phản ứng với số nợ đó như thế nào? Họ đã làm điều đúng đắn.”
“Họ đã ba lần nâng mức trần nợ mà không có điều kiện tiên quyết hay khủng hoảng. Họ đã thanh toán các hóa đơn của Mỹ để ngăn chặn thảm họa kinh tế đối với đất nước của chúng ta.”
“Vì vậy, tối nay, tôi yêu cầu Quốc hội nhiệm kỳ này làm theo như vậy. Chúng ta hãy cam kết ở đây tối nay rằng niềm tin và sự tín nhiệm hoàn toàn vào Hợp chủng quốc Hoa Kỳ sẽ không bao giờ bị nghi ngờ,” ông nói thêm.
Ngay sau đó, TT Biden đã chuyển sang nói về một số thành viên Đảng Cộng Hòa, những người đã nói rằng họ sẽ không chấp thuận việc tăng mức trần nợ trừ khi tổng thống đồng ý cắt giảm chi tiêu.
“Một số đồng sự Đảng Cộng Hòa của tôi muốn giữ nền kinh tế làm con tin trừ khi tôi đồng ý với các kế hoạch kinh tế của họ. Tất cả các quý vị ở quê nhà nên biết kế hoạch của họ là gì,” ông giải thích.
“Thay vì bắt những người giàu có trả phần công bằng của họ, một số thành viên Đảng Cộng Hòa muốn Medicare và An sinh Xã hội ngừng hoạt động sau mỗi năm năm.”
Tuyên bố này đã thu hút nhiều tiếng la ó và chế nhạo hơn từ các thành viên Đảng Cộng Hòa.
“Dối trá!” Dân biểu Marjorie Taylor Greene (Cộng Hòa-Georgia) hét lên.
“Chúng tôi chưa bao giờ nói thế!” Dân biểu Byron Donalds (Cộng Hòa-Florida) hòa theo.
“Tôi không nói đó là đa số,” TT Biden nói.
“Bất cứ ai nghi ngờ điều đó, hãy liên lạc với văn phòng của tôi. Tôi sẽ cung cấp cho quý vị một bản sao của đề xướng này,” ông nói thêm.
Một lúc sau, căng thẳng dịu xuống khi TT Biden nói: “Vì vậy, thưa quý vị, như tất cả chúng ta dường như đều đồng tình, An sinh xã hội và Medicare hiện không còn trong luật định nữa. Phải vậy không? Được rồi. Chúng ta đã có sự đồng thuận!
Bắn hạ khinh khí cầu Trung Quốc
TT Biden đang thu hút sự theo dõi sát sao về cách giải quyết khinh khí cầu do thám Trung Quốc đi ngang qua không phận Hoa Kỳ vào cuối tuần trước (04-05/02), trước khi khí cầu này bị bắn hạ trên Đại Tây Dương ngoài khơi bờ biển South Carolina.
Ông tuyên bố hành động đó là bằng chứng cho thấy ông cam kết bảo vệ nước Mỹ và đối đầu với chế độ cộng sản Trung Quốc khi cần.
“Tôi cam kết hợp tác với Trung Quốc khi quốc gia này có thể thúc đẩy các lợi ích của Hoa Kỳ và mang lại lợi ích cho thế giới,” TT Biden nói trong bài diễn văn của mình.
“Nhưng đừng nhầm lẫn về điều đó: như chúng tôi đã nói rõ hồi tuần trước, nếu Trung Quốc đe dọa chủ quyền của chúng ta, thì chúng ta sẽ hành động để bảo vệ đất nước của mình. Và chúng ta đã làm được.”
Tổng thống giải thích rằng ông đã nói rõ với nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình rằng ông thích cạnh tranh hơn là xung đột.
“Và hãy để chúng tôi nói rõ: giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh này sẽ khiến tất cả chúng ta hiệp lực,” TT Biden nói.
TT Biden lại một lần nữa đi lệch khỏi kịch bản của mình khi hỏi phiên họp chung liệu họ có thể nêu tên một người sẽ thay thế vị trí của ông Tập hay không.
Ông nói, trước khi TT Biden nhậm chức, “câu chuyện kể về cách Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đang gia tăng sức mạnh của mình và nước Mỹ đang sa sút trên thế giới.”
Ông nói thêm rằng tình hình này đã thay đổi trong hai năm đầu tiên của ông.
Thượng nghị sĩ Ted Cruz (Cộng Hòa-Texas) là một trong số những thành viên Đảng Cộng Hòa không đồng ý với điều này.
“Tôi nghĩ thật không đáng tiếc khi ông ấy nói rằng kẻ thù của nước Mỹ ngày nay yếu hơn, rằng ông ấy đang đứng lên chống lại Trung Quốc,” ông Cruz nói với The Epoch Times sau bài diễn văn.
“Đáng buồn thay, cả thế giới đã cười nhạo tổng thống trong khi khinh khí cầu do thám Trung Quốc lượn lờ trên bầu trời nước Mỹ trong hơn một tuần,” ông Cruz tiếp tục. “Lẽ ra chúng ta nên bắn hạ khinh khí cầu này ngay khi nó bay vào không phận Hoa Kỳ.”
Chủ tịch Ủy ban Ngoại giao Hạ viện, Dân biểu Michael McCaul (Cộng Hòa-Texas) đã mô tả hành trình của khinh khí cầu do thám này là “rất nguy hiểm” và cho rằng vụ việc là một thất bại của chính phủ TT Biden.
“Họ đang thực sự đang kiểm nghiệm chính phủ này, theo đánh giá của tôi, đó là sự yếu nhược hay là sức mạnh,” ông McCaul nói. “Mỗi khi chúng ta thể hiện sức mạnh với tư cách là một quốc gia … quý vị sẽ có hòa bình. Khi quý vị thể hiện sự yếu nhược, quý vị mời gọi sự xâm lấn.”
Đánh thuế tỷ phú
Khuyến khích các tỷ phú và tập đoàn “trả phần công bằng của họ” và lặp lại quan điểm của chính phủ về việc “hãy tưởng thưởng cho sức lao động, chứ không phải cho người giàu,” TT Biden đã đề nghị thiết lập mức thuế tối thiểu đối với các tỷ phú và tăng gấp bốn lần thuế đối với việc mua lại cổ phiếu.
“Hãy hoàn thành công việc. Hãy tưởng thưởng cho sức lao động, chứ không phải cho người giàu. Hãy thông qua đề nghị của tôi về mức thuế tối thiểu dành cho tỷ phú,” TT Biden nói. “Bởi vì không có tỷ phú nào nên trả mức thuế thấp hơn một giáo viên hoặc một lính cứu hỏa.”
Tháng 09/2021, Văn phòng Quản lý và Ngân sách cùng Hội đồng Cố vấn Kinh tế đã phát hiện ra rằng các tỷ phú đã trả mức thuế thu nhập cá nhân liên bang trung bình là 8.2% từ năm 2010 đến năm 2018.
Thông tin chi tiết về đề nghị thuế tối thiểu của TT Biden chưa được công bố, nhưng tổng thống trước đó đã đề xướng mức thuế ít nhất 20% đối với các gia đình sở hữu tài sản có giá trị ròng hơn 100 triệu USD.
“Tôi là một nhà tư bản. Nhưng hãy trả phần công bằng của quý vị,” TT Biden nói.
TT Biden chuyển sự chú ý của mình sang các công ty dầu khí, nói rằng việc họ kiếm được 200 tỷ USD tiền lãi là điều “đáng phẫn nộ.”
“Họ đã đầu tư quá ít lợi nhuận đó để tăng sản lượng trong nước và giữ giá xăng ở mức thấp,” TT Biden nói. “Thay vào đó, họ sử dụng khoản lợi nhuận kỷ lục đó để mua lại cổ phiếu của chính họ, thưởng cho các CEO và cổ đông của họ.”
TT Biden khuyến nghị thuế đối với việc mua lại cổ phiếu của công ty nên tăng gấp bốn lần lên 4%, “để thay vào đó khuyến khích các khoản đầu tư dài hạn.”
“Họ vẫn sẽ kiếm được lợi nhuận đáng kể,” ông nói thêm. “Hãy hoàn thành công việc và đóng những khe hở cho phép những người rất giàu tránh nộp các khoản thuế của họ.”
Nhiều chuyên gia tin rằng thuế tài sản của tỷ phú và các sáng kiến thuế mua lại cổ phần của công ty khó có thể nhận được đủ sự ủng hộ trong Hạ viện do Đảng Cộng Hòa kiểm soát.
TT Biden giải thích rằng các tập đoàn lớn đang lợi dụng mã số thuế, đó là lý do tại sao “hệ thống thuế hiện tại của chúng ta chỉ đơn giản là không công bằng.”
Ông nói thêm, những công ty này đang “lợi dụng quý vị, người tiêu dùng Mỹ.”
Đại dịch đã qua
Đầu bài diễn văn, TT Biden nói “đại dịch đã qua.”
Ông kêu gọi điều tra việc sử dụng gian lận quỹ cứu trợ kinh tế COVID-19.
Các ước tính cho thấy khoảng 500 tỷ USD đã bị thất thoát do lãng phí, gian lận, và lạm dụng trong chi tiêu cứu trợ đại dịch.
TT Biden nói: “Trong quá trình chúng ta thoát khỏi cuộc khủng hoảng này khi ngày càng trở nên mạnh mẽ hơn, chúng ta cũng phải nỗ lực gấp đôi trong việc truy tố những tên tội phạm biển thủ tiền cứu trợ dùng để giữ cho người lao động và doanh nghiệp nhỏ tồn tại.”
Các nghị sĩ Đảng Cộng Hòa và Tổng Chưởng lý Merrick Garland đã vỗ tay hoan hô. Ông Garland sẽ thực hiện các vụ truy tố.
Các nghị sĩ Đảng Cộng Hòa cũng vỗ tay khi TT Biden nói, “Chúng ta sẽ sớm chấm dứt tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng.”
Tuần trước (30/01-05/02), khối đa số Đảng Cộng Hòa tại Hạ viện đã thông qua dự luật chấm dứt tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng do COVID-19.
“Tổng thống Biden và tôi đồng ý: đại dịch COVID-19 đã kết thúc,” Dân biểu Brett Guthrie (Cộng Hòa-Kentucky), người đề xướng chấm dứt tuyên bố tình trạng khẩn cấp này, cho biết tại Hạ viện.
Hôm 07/02, ông Guthrie đã viết trên Twitter, “Đại dịch COVID-19 đã kết thúc, đã quá thời hạn để chấm dứt [tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng do] COVID-19 và để Tổng thống Biden từ bỏ các quyền hạn khẩn cấp của mình.”
Trong bài diễn văn của mình, TT Biden nói: “Mặc dù virus vẫn chưa biến mất, nhưng nhờ sự kiên cường của người dân Mỹ và sự tài tình của y học, chúng ta đã phá vỡ sự kìm kẹp của COVID đối với bản thân.”
“Tỷ lệ tử vong giảm 90%. Chúng ta đã cứu sống hàng triệu người và mở cửa trở lại đất nước của chúng ta,” ông nói thêm.
TT Biden tin rằng Quốc hội nên tiếp tục hỗ trợ tài trợ cho vaccine và các phương pháp điều trị COVID-19.
“Chúng ta vẫn cần phải theo dõi hàng chục biến thể mới cũng như ủng hộ các loại vaccine và các phương pháp điều trị mới,” TT Biden nói. “Quốc hội cần phải tài trợ cho những nỗ lực này và giữ cho nước Mỹ được an toàn.”
Jeff Louderback là một phóng viên của The Epoch Times tại Ohio, chuyên đưa tin về Thượng viện Hoa Kỳ, Hạ viện Hoa Kỳ và các cuộc tranh cử chức thống đốc ở Ohio và các tiểu bang xung quanh.
Nguyễn Lê và Minh Ngọc biên dịch