Nguồn: “How gas stoves became part of America’s culture wars”, The Economist, 17/01/2023
Biên dịch: Phạm Thị Hồng Nhung
Một đề xuất về việc cấm sử dụng bếp ga đã kích động nhiều đảng viên Cộng hòa.
Một cuộc tranh luận nảy lửa đang diễn ra ở Mỹ xoay quanh việc nấu ăn bằng bếp ga. Ủy ban An toàn Sản phẩm Tiêu dùng (CPSC), một cơ quan liên bang của Hoa Kỳ, nói với Bloomberg rằng tổ chức này đang cân nhắc việc cấm các loại bếp dùng khí đốt tự nhiên và gọi chúng là một “mối nguy hiểm tiềm ẩn”. Động thái này đã khơi dậy phản ứng dữ dội từ những người bảo thủ, nhiều người trong số đó đã quy trách nhiệm cho Tổng thống Joe Biden. Hạ nghị sĩ Cộng hòa Ronny Jackson đại diện bang Texas đã đăng lên Twitter: “Nếu những kẻ điên ở Nhà Trắng muốn lấy bếp ga ra khỏi nhà tôi thì hãy bước qua xác tôi trước. Có giỏi thì đến mà lấy!” Đầu bếp truyền hình Andrew Gruel đã tự dán mình vào một cái bếp ga để phản đối. Ngay cả một số đảng viên Dân chủ cũng nổi giận: Thượng nghị sĩ Dân chủ đại diện Tây Virginia Joe Manchin cho rằng lệnh cấm sẽ để lại những “hậu quả không mấy dễ chịu”. Điều gì đã khiến bếp ga trở thành một cuộc chiến văn hóa ở Mỹ – và liệu có thể thực sự cấm việc sử dụng chúng?
Có khoảng 38% hộ gia đình Mỹ sở hữu bếp ga trong nhà, với số lượng khác nhau giữa các bang. Những người ủng hộ cho rằng chúng rẻ hơn và hiệu quả hơn so với bếp điện – thậm chí thức ăn được nấu bởi bếp ga còn ngon hơn. Ngành công nghiệp khí đốt có quan hệ công chúng tốt, và câu slogan “nấu ăn bằng ga” từ những năm 1930 đã ăn sâu vào tâm lý của người Mỹ. Hiệp hội Khí đốt Hoa Kỳ, một tổ chức thương mại, đã xuất bản các công thức nấu ăn trên website cookingwithgas.org. Trong các bài viết được tài trợ trên mạng xã hội, những người có ảnh hưởng tâng bốc chiếc bếp ga của họ. Tuy nhiên, những thiết bị này thải ra khí nitơ điôxit (NO2), bụi và các chất ô nhiễm khác; đồng thời tác động xấu đến môi trường và sức khỏe, bao gồm cả bệnh hen suyễn. Những vấn đề này có thể được cải thiện bằng hệ thống thông gió, nhưng vẫn không thể làm giảm hiệu quả tình trạng ô nhiễm bên trong nhà. Việc sử dụng ga cũng giải phóng khí nhà kính, bao gồm cacbon điôxit (CO2) và mêtan (CH4).
Đạo luật Giảm Lạm phát khuyến khích người tiêu dùng chuyển sang dùng bếp điện, tương tự như với xe điện. Đối với bếp ga, khoản tiền hoàn lại lên đến 840 USD. Vì 60% điện năng tại Mỹ được tạo ra bằng cách đốt khí đốt và than đá, giải pháp thay thế này không phải lúc nào cũng xanh hơn. Trong một nỗ lực giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch, một số hội đồng thành phố do đảng Dân chủ kiểm soát đã thông qua luật hạn chế sử dụng khí đốt. Năm 2019, khi Berkeley trở thành thành phố đầu tiên ở Mỹ cấm sử dụng nhiên liệu hóa thạch để sưởi ấm và nấu ăn trong các khu chung cư mới, Hiệp hội nhà hàng của California đã cố gắng khởi kiện (vụ kiện bị một thẩm phán bác bỏ). Năm nay, thành phố New York sẽ cấm sử dụng ga ở một số khu chung cư mới. Một kế hoạch tương tự được đề xuất cho tiểu bang New York vào năm ngoái đã không được cơ quan lập pháp thông qua, nhưng thống đốc đảng Dân chủ của bang này, Kathy Hochul, có thể sẽ thử lại một lần nữa. Từ năm 2021, có hơn 20 tiểu bang – nhiều trong số đó được lãnh đạo bởi đảng Cộng hòa và một số bang cũng là nơi sản xuất khí đốt – đã đưa ra luật để ngăn chặn các lệnh cấm bếp ga của địa phương.
Mối đe dọa ở cấp liên bang đối với thói quen nấu nướng của người Mỹ vẫn chưa đến gần. Ngày 11 tháng 1, phát ngôn viên của Nhà Trắng nói rằng chính quyền Biden không có kế hoạch cho lệnh cấm bếp ga, và CPSC – một cơ quan độc lập với chính quyền – cũng sẽ không “đến lấy bếp ga của bất kỳ ai”, theo những gì ông Trumka viết trên Twitter. Bất kỳ lệnh cấm nào ở quy mô quốc gia, nếu có, sẽ áp dụng cho những chiếc bếp mới chứ không phải những cái đã có trong căn bếp của người dân. Ưu tiên hiện tại của CPSC là cải thiện tiêu chuẩn cho các sản phẩm mới, điều sẽ cho phép những người bảo vệ bếp ga nhiệt tình nhất có thời gian hạ hỏa.