Chảy máu chất xám và tháo chạy vốn khỏi Trung Quốc và các đồng minh của nước này có thể đang diễn ra nhanh hơn.
Việc Trung Quốc tùy tiện bỏ tù các nhà lãnh đạo doanh nghiệp hàng đầu là một điểm yếu tự chuốc lấy thất bại mà Hoa Kỳ và các đồng minh của Hoa Kỳ trên toàn cầu có thể khai thác.
Thất bại chiến lược này của Bắc Kinh, và tất cả các quốc gia theo đường lối xã hội chủ nghĩa, cộng sản chủ nghĩa, được lặp lại bởi các đồng minh của họ, bao gồm cả Nga và Venezuela. Đó có thể là một cơ hội thoáng qua và sinh lợi cho các nền dân chủ trong thời đại toàn cầu hóa, tạo điều kiện cho dòng vốn tháo chạy và có thể giúp tái công nghiệp hóa các nền dân chủ tiên tiến. Nhưng cơ hội có thể biến mất nhanh chóng và được cho là đã qua.
Thất bại vi mạch của Trung Quốc
Hôm 23/03, Bắc Kinh đã trả tự do cho Chen Datong , một nhà đầu tư vi mạch máy tính hàng đầu, người đã bị giam giữ 8 tháng ngay khi Trung Quốc tìm cách chống lại lệnh trừng phạt đối với ngành công nghệ bằng chất bán dẫn được sản xuất trong nước của mình.
Công ty trị giá 1.5 tỷ USD của Chen, Hua Capital, đã đầu tư vào hơn 150 công ty bán dẫn ở Trung Quốc. Theo Financial Times, đó là “đi đầu trong nỗ lực của Bắc Kinh nhằm bắt đầu sản xuất vi mạch trong nước”.
Hua là một trong số nhiều người nhận khoản trợ cấp 47 tỷ USD từ chính phủ Trung Quốc để chấm dứt sự phụ thuộc vào các cơ sở chế tạo và thiết kế vi mạch ngoại quốc. Tuy nhiên, nguồn tài trợ hạt giống khổng lồ đã không mang lại bất kỳ bước đột phá lớn nào. Công nhân đang làm việc bên trong dây chuyền sản xuất tại một nhà máy sản xuất chất bán dẫn ở Bắc Kinh hôm 14/05/2020. (Ảnh: Nicolas Asfouri/AFP qua Getty Images)
Kết quả là hơn một chục quan chức bán dẫn và giám đốc điều hành đã bị bắt giữ. Việc giam giữ họ làm tổn hại đến sự phát triển công nghệ của Trung Quốc. Không chỉ do việc loại bỏ Chen, tác động của việc này khiến các nhà đầu tư, nhà phát triển công nghệ khác, cả trong và ngoài nước Trung Quốc thấy ớn lạnh.
Chảy máu chất xám từ Nga
Theo The Wall Street Journal, cũng trong tuần đó, đồng minh của Tổng thống Nga Vladimir Putin, Dmitry Medvedev, “đã đe dọa bắt giữ các nhà sản xuất vũ khí của Nga nếu họ không làm việc nhanh hơn.”
Đây không phải là lần đầu tiên các giám đốc điều hành bị bắt ở Nga.
Moscow đã bắt giữ người tỷ phú giàu có nhất của Nga, ông trùm dầu mỏ Mikhail Khodorkovsky, vào năm 2003 sau khi ông này thành lập tổ chức “Nước Nga Mở” để xây dựng xã hội dân sự ở nước này. Có lẽ, tổ chức “Nước nga Mở” tương tự tổ chức “Xã hội dân sự mở” của tỷ phú thiên tả George Soros; một tổ chức tài trợ chính trị với nhiều dự án gây tranh cãi khắp toàn cầu.
Ông Khodorkovsky đã trải qua 10 năm trong trại lao động trước khi sống lưu vong ở Thụy Sĩ và sau đó là Vương quốc Anh. Ở đó, ông đã mở rộng các hoạt động của mình với những người Nga nổi tiếng khác, bao gồm cả việc ủng hộ việc loại bỏ ông Putin và dân chủ hóa đất nước.
Trong một cuộc phỏng vấn với ông Khodorkovsky vào tháng trước, ông lưu ý rằng các biện pháp trừng phạt đối với Nga có tác dụng lâu dài, nhưng nhắm vào lực lượng lao động có tay nghề cao của Nga sẽ mang lại lợi nhuận cao hơn.
Ông nói: “Ví dụ, các nước phương Tây có thể tuyển dụng các kỹ sư người Nga và giúp họ nhập cư rất dễ dàng. Việc mất đi những người như vậy đối với ông Putin còn đau đớn hơn nhiều so với các lệnh trừng phạt kinh tế”. Ông Khodorkovsky lưu ý rằng những công nhân lành nghề này sau đó sẽ hỗ trợ phương Tây.
Sự di cư như vậy cũng có thể ảnh hưởng đến Đảng Cộng sản Trung Quốc, vốn phụ thuộc vào nhiều thiết kế và công nghệ quân sự nhập cảng từ Nga.
Venezuela: Kiện đòi bồi thường
Venezuela, một thành viên của nhóm các quốc gia bất hảo đã quay sang Bắc Kinh và Moscow sau khi bị Hoa Kỳ và Liên minh Âu Châu trừng phạt, cũng bắt giữ các giám đốc điều hành của công ty theo cách làm giảm niềm tin của doanh nghiệp vào nước này.
Vào năm 2017, Tomeu Vadell và sáu giám đốc điều hành khác của công ty dầu khí Citgo có trụ sở tại Houston đã bị dụ đến Venezuela và bị các nhân viên an ninh đeo mặt nạ bắt giữ trong phòng họp. Vụ bắt giữ xảy ra ở Caracas tại văn phòng của công ty mẹ ở Venezuela của Citgo, PDVSA.
Các vụ bắt giữ diễn ra tùy tiện, và việc xét xử tội tham ô, bị vấy bẩn bởi những điều bất thường. Caracas cuối cùng đã thả Vadell và những người khác vào năm ngoái. Bây giờ sau nhiều năm tin tức báo chí xấu về Venezuela do án tù kéo dài, Vadell đang kiện Citgo đòi 100 triệu USD. Ông cáo buộc Citgo đã hy sinh ông ta và không cung cấp đủ nguồn lực, bao gồm cả việc hoàn trả các chi phí pháp lý.
Chiến lược Đông chống Tây
Chiến lược đe dọa và bỏ tù các nhà lãnh đạo doanh nghiệp sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp địa phương và các doanh nghiệp quốc tế khác rút vốn khỏi Venezuela, Trung Quốc và Nga, và đầu tư vào Hoa Kỳ, Âu Châu, Nhật Bản và các xã hội dân chủ hàng đầu khác với pháp quyền tôn trọng các nguyên tắc thị trường và quyền tự do cá nhân.
Phương Đông, bao gồm cả Nga và các đồng minh của họ như Venezuela và Iran, rõ ràng đang theo đuổi chiến lược tự hủy hoại đối với hoạt động kinh doanh, vốn thúc đẩy đầu tư ra ngoại quốc. Các nền dân chủ và thị trường dường như có mối quan hệ họ hàng mà các quốc gia độc tài ít được hưởng.
Mối quan hệ giữa dân chủ với thị trường được cho là kéo dài từ thời kỳ chuyển đổi từ nền kinh tế thời trung cổ trước thế kỷ 14 sang nền kinh tế tư bản chủ nghĩa vào thế kỷ 15 và sau đó. Sự ưa thích của các doanh nghiệp đối với nền dân chủ thị trường một phần giải thích sự phát triển của nền dân chủ kể từ đó.
Các nền dân chủ đương thời vẫn có thể tận dụng sự năng động khi tìm cách làm suy yếu những kẻ độc tài nguy hiểm nhất thế giới và các phó vương của chúng ở Bắc Triều Tiên, Iran, Syria, Miến Điện (Myanmar) và Venezuela.
Một báo chí toàn diện của các nhà ngoại giao dân chủ nhằm khuyến khích chảy máu chất xám và tháo chạy vốn khỏi Trung Quốc và Nga, những đối thủ toàn cầu chính của các nền dân chủ, thông qua các điều kiện đầu tư hấp dẫn ở các nước dân chủ là một chiến lược rủi ro thấp thành công.
Nhưng chiến lược này có thể không hiệu quả mãi mãi, tại thời điểm nào đó, các doanh nghiệp có thể quay trở lại Trung Quốc và các đồng minh của họ.
Ví dụ, theo một quan chức ở Bắc Kinh, người đã thảo luận về tình hình của Chen, “Tình hình khốc liệt của cuộc chiến công nghệ Mỹ-Trung đã buộc Bắc Kinh phải quyết định trao tự do cho ông ta càng sớm càng tốt”.
Theo The Epoch Times
Lê Minh biên dịch