Vũ Dương
Trang SCMP đưa tin, với việc Trung Quốc bắt đầu áp dụng luật chống trừng phạt đối với phương Tây, nhiều doanh nghiệp nước ngoài ở Trung Quốc buộc phải “chọn bên” để có thể tiếp tục tồn tại và phát triển.
Theo các nhà quan sát pháp lý, phạm vi rộng của luật chống trừng phạt của Bắc Kinh có thể khiến các doanh nghiệp nước ngoài ở Trung Quốc rơi vào tình thế khó xử lớn, vì họ có thể bị kẹt giữa việc tuân thủ các biện pháp trừng phạt của nước ngoài và luật mới cấm họ thực thi các biện pháp đó.
Luật chống trừng phạt vừa được Ủy ban Thường vụ Đại hội Nhân dân Toàn quốc thông qua hôm thứ Năm quy định các tổ chức và cá nhân thực thi hoặc hỗ trợ các biện pháp trừng phạt nước ngoài có thể bị đưa ra tòa và buộc phải “chấm dứt hành vi vi phạm và bồi thường thiệt hại”.
Lester Ross, một đối tác của Công ty Wilmer Hale ở Bắc Kinh, cho biết ông lo ngại luật mới sẽ buộc các nhà quản lý phải “giảm bớt quyền quyết định của các công ty trong việc xác định xem họ muốn hợp tác kinh doanh với ai. Nếu vậy, điều này có thể có tác động lớn, đặc biệt là đối với các tổ chức tài chính”.
Các doanh nghiệp có thể gặp rủi ro bao gồm các thương hiệu thời trang đa quốc gia đã tuyên bố sẽ không sử dụng bông từ Tân Cương – bị Hoa Kỳ cấm vì lo ngại về lao động cưỡng bức – hoặc các nhà cung cấp cho gã khổng lồ viễn thông Huawei, vốn bị ảnh hưởng bởi các hạn chế xuất khẩu của Hoa Kỳ.
Giới quan sát cho rằng luật mới thiết lập nền tảng pháp lý rõ ràng cho các quy định do Bộ Thương mại Trung Quốc ban hành năm ngoái. Chúng bao gồm cái gọi là danh sách pháp nhân không đáng tin cậy, xác định các cơ quan nước ngoài được coi là đe dọa an ninh hoặc lợi ích quốc gia của Trung Quốc và khiến họ phải chịu các biện pháp như phạt tiền, hạn chế kinh tế và hạn chế thị thực đối với nhân viên.
Vào tháng 1, Bộ Thương mại Trung Quốc cũng đưa ra một “quy chế chặn” buộc các tổ chức và cá nhân Trung Quốc phải báo cáo liệu họ có gặp phải bất kỳ hạn chế nào từ chính phủ nước ngoài với nguy cơ bị phạt hay không, và cho phép họ yêu cầu bồi thường.
Tian Feilong, phó giáo sư tại Đại học Hàng không Bắc Kinh, người đã tham gia vào các cuộc tham vấn về luật mới, cho biết quy chế chặn được vay mượn từ một quy chế tương tự ở Liên minh châu Âu đã ảnh hưởng đến việc tuân thủ các lệnh trừng phạt nhất định của Hoa Kỳ.
Ông nói: “Ví dụ ở Trung Quốc, Huawei có thể kiện gã khổng lồ bán dẫn Đài Loan TSMC về những thiệt hại kinh tế và đòi hỏi những hậu quả. Tòa án của chúng tôi có thể ra phán quyết rằng TSMC thua cuộc và Huawei sẽ có một kênh pháp lý trong nước để bảo vệ quyền lợi của mình… Trong ví dụ này, TSMC sẽ phải quyết định xem nên tôn trọng các lệnh trừng phạt của Mỹ hay tôn trọng luật chống trừng phạt ở Trung Quốc, vì nó có lợi ích rất lớn ở cả hai nơi”.
Ông Tian cho biết thêm: “Nói một cách đơn giản, các công ty nước ngoài tham gia vào các lệnh trừng phạt chống lại Trung Quốc sẽ mất thị trường Trung Quốc. Nhiều công ty cần cân nhắc ưu và nhược điểm của mình, liệu nên chọn một bên nào giữa thị trường Trung Quốc hay thị trường Mỹ và châu Âu, và giữa luật pháp Trung Quốc và luật pháp nước ngoài”.
Theo ông Tian, luật mới cũng có thể ảnh hưởng đến các công ty Trung Quốc đã tuân thủ các lệnh trừng phạt của nước ngoài, với lý do loại nhà sản xuất điện thoại thông minh Trung Quốc Xiaomi khỏi danh sách đen đầu tư của Mỹ sau khi đạt được thỏa thuận với nhà chức trách.
Ông Tian nói: “Khi luật được thông qua, nhiều bộ phận pháp lý của các doanh nghiệp đã mất ngủ. Luật này đặt cược vào tương lai của toàn cầu hóa sẽ ở đâu. Nếu bạn nghĩ đó là Mỹ, thì các giá trị của bạn không phù hợp với Trung Quốc. Các công ty liên quan đến việc áp đặt các lệnh trừng phạt của nước ngoài đối với Trung Quốc cũng sẽ bị cấm tham gia vào hoạt động đầu tư của Trung Quốc ở nước ngoài, chẳng hạn như các dự án cơ sở hạ tầng ở châu Phi”.