Hôm 17/11, Hoa Kỳ, Liên minh Âu Châu, và Nhật Bản đã tuyên bố khôi phục lại liên kết đối tác ba bên nhằm giải quyết những thách thức do các chính sách và hoạt động phi thị trường của các nước thứ ba đặt ra.
Theo một tuyên bố chung, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Katherine, Phó Chủ tịch Ủy ban Âu Châu Valdis Dombrovskis, và Bộ trưởng Thương mại Nhật Bản Koichi Hagiuda cho biết họ dự định gặp mặt trực tiếp bên lề Hội nghị Bộ trưởng Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) sắp tới tại Geneva, Thụy Sĩ.
Mặc dù tuyên bố ngắn gọn đó không đề cập trực tiếp đến Trung Quốc, nhưng cả ba bên đã cam kết hạn chế các hoạt động thương mại không công bằng và cải cách các quy tắc của WTO.
Trung Quốc, một thành viên của WTO từ năm 2001, đã nhiều lần bị cáo buộc phá hoại hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ bằng cách áp dụng các khoản trợ cấp lớn cho các doanh nghiệp nhà nước, ép buộc chuyển giao công nghệ, và đánh cắp tài sản trí tuệ.
Nhóm họp của ba thế lực kinh tế này sẽ được tổ chức vào ngày 30/11. Việc Bắc Kinh phá vỡ các luật lệ về kinh tế cũng nhận được sự chú ý trong hội nghị thượng đỉnh của Nhóm Bảy nhà lãnh đạo (G7) hồi tháng Sáu. Nhóm này đã chỉ trích nặng nề chính quyền Trung Quốc và tuyên bố sẽ chống lại các hành vi không công bằng của Bắc Kinh. Các bộ trưởng thương mại của các quốc gia G7 cũng bày tỏ lo ngại về các hoạt động bóp méo thị trường, bao gồm cả “những hành vi dẫn đến dư thừa sản lượng nghiêm trọng, sự thiếu minh bạch về vai trò của nhà nước trong nền kinh tế và vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong việc trợ cấp không công bằng, và ép buộc chuyển giao công nghệ.”
Việc Trung Quốc ép buộc chuyển giao công nghệ và đánh cắp sở hữu trí tuệ từ lâu đã khiến các thời chính phủ Hoa Kỳ lo ngại. Như một điều kiện để tiếp cận thị trường, chính quyền Trung Quốc đã yêu cầu các công ty ngoại quốc liên doanh với các công ty nội địa và chia sẻ bí mật kinh doanh của họ trong quá trình liên doanh này. Theo một báo cáo năm 2017 (pdf), việc trộm cắp tài sản trí tuệ khiến Hoa Kỳ thiệt hại ước tính từ 225 tỷ đến 600 tỷ USD mỗi năm, với nguồn gốc chính của hành vi trộm cắp là từ Trung Quốc.
Thông báo nói trên xuất hiện sau vài ngày diễn ra cuộc gặp trực tuyến đầu tiên giữa Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình. Theo một tuyên bố từ Tòa Bạch Ốc, trong hội nghị kéo dài 3 giờ rưỡi vào tối hôm 15/11 ông Biden đã nêu rõ sự cần thiết phải bảo vệ người lao động và các ngành công nghiệp của Hoa Kỳ khỏi “các hoạt động kinh tế và thương mại không công bằng” của Trung Quốc.
Trong một bài phát biểu hôm 04/10, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Katherine Tai cho biết trong nhiều năm qua Trung Quốc đã rót hàng tỷ USD tiền trợ cấp cho các lĩnh vực quan trọng như thép, năng lượng mặt trời, và nông nghiệp. Các sản phẩm này của Trung Quốc đã được bán phá giá trên thị trường toàn cầu với mức giá mà các công ty Mỹ phải chật vật để cạnh tranh, khiến nhiều nhà máy của Hoa Kỳ trong quá trình này đã phải đóng cửa.
Trong một cuộc họp hôm thứ Tư tại Tokyo, bà Tai và Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nhật Bản Hayashi Yoshimasa đã thảo luận về “những thách thức xuất hiện, và các cách tiếp cận tiềm năng để giải quyết các hành vi phi thị trường và các chính sách khác của Trung Quốc vốn đe dọa sự ổn định và thịnh vượng của hệ thống thương mại toàn cầu và của những người lao động của chúng ta,” theo một bản tóm tắt khác.
Hoa Kỳ và Nhật Bản chuẩn bị khởi động các cuộc đàm phán mới để giải quyết những lo ngại về thuế quan an ninh quốc gia “Mục 232” của Hoa Kỳ đối với thép và nhôm cũng như hạn chế sản lượng dư thừa toàn cầu đối với các kim loại chủ yếu tập trung ở Trung Quốc. Các cuộc đàm phán này tuân theo một thỏa thuận hạn ngạch của Hoa Kỳ với Liên minh Âu Châu cho phép khoảng 4 triệu tấn thép do EU sản xuất được miễn thuế nhập cảng vào Hoa Kỳ hàng năm.
Cô Dorothy Li là một phóng viên của The Epoch Times tại Âu Châu.
Cẩm An biên dịch