Cù Tuấn, dịch
6-4-2023
Tóm tắt: Sử dụng máy bay không người lái để phát hiện kẻ thù và bắn pháo trực tiếp đã trở thành một yếu tố quan trọng trong chiến tranh đối với Ukraine và Nga, đặc biệt là trong cuộc chiến khốc liệt để giành quyền kiểm soát Bakhmut.
“Hãy nhìn kìa, Ivan đang đi dạo”, một chỉ huy Ukraine trong hầm ngầm cho biết. Anh đang xem video trực tiếp bằng máy bay không người lái vào thứ Ba 4/4, cho thấy khoảng hơn chục binh sĩ Nga đang đi vào một cánh đồng nông trại ở ngoại ô Bakhmut.
Anh ngồi thẳng dậy trên ghế để nhìn kỹ hơn. Họ đã nhắn tiểu đội pháo cối giã đạn vào vị trí mà họ đã gửi địa chỉ đến. Những người lính khác trong boongke tập trung xung quanh để xem.
“Làm tốt lắm!”, một người hét lên khi một làn khói đen lặng lẽ phun ra trên màn hình bên cạnh một nhóm binh sĩ Nga.
Đây là một trong những hình thức chiến đấu đặc trưng xung quanh Bakhmut và các thành phố, thị trấn đang tranh chấp khốc liệt khác ở miền đông Ukraine – cả hai bên đều nã pháo vào nhau, với chỉ đạo từ các máy bay không người lái. Trong khi quân đội ở trung tâm Bakhmut chiến đấu ở những khu vực đủ gần để nghe thấy tiếng hét của quân địch và nhìn thấy kẻ thù chảy máu, thì ở ngoại vi thành phố, việc tiêu diệt những người sống là một chuyện xa cách hơn, thường được chứng kiến trên một nguồn cấp dữ liệu video không có âm thanh.
Trên màn hình của người chỉ huy, một cảnh lộn xộn xảy ra sau đó. Những bóng người tí hon bắt đầu chạy, nhưng chúng di chuyển rất chậm trong bùn. Quân Ukraine đoán tốc độ chạy của quân Nga và thời gian bay trên không của đạn cối, sau đó áng chừng khoảng cách mà nhóm lính bỏ chạy để báo bắn tiếp.
“Bạn nghĩ sao, 150 mét? Không, tốt hơn là 200 mét”, người lính gọi cho đội súng cối. Nhiều làn khói bốc lên.
Sau vài lần pháo kích, quân Nga đã chạy tán loạn, một số người kéo theo những người bị thương, và các thi thể còn lại nằm bất động trên cánh đồng.
Theo các chính phủ phương Tây, giao tranh đã kéo dài 10 tháng trong và xung quanh Bakhmut, là một trong những trận chiến ác liệt và nguy hiểm nhất, khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng và bị thương. Ý nghĩa chiến lược của thành phố này còn gây tranh cãi. Nhưng mỗi bên đều biện minh cho việc tiếp tục chiến đấu bằng cách nói rằng họ đang làm suy yếu quân đội của bên kia với thương vong cao.
Vào Chủ Nhật 2/4, Yevgeny Prigozhin, thủ lĩnh của công ty lính đánh thuê Nga Wagner đã dẫn đầu cuộc tấn công vào thành phố, cho biết các binh sĩ đã giương cờ Nga trên đống đổ nát của tòa thị chính Bakhmut. Một đoạn video được xác nhận là đã được quay tại địa điểm thực sự cho thấy một lá cờ Nga.
Các quan chức Ukraine phủ nhận việc Nga kiểm soát Bakhmut, nhưng lá cờ ít nhất cho thấy rằng quân Nga, những người kiểm soát phần thành phố phía đông sông Bakhmutka, đang dần tiến về phía tây sông này. Video máy bay không người lái từ các chuyến bay qua thành phố hôm thứ Ba, cho thấy, giao tranh đang diễn ra ở các khu phố phía tây.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh, một nhóm phân tích của Mỹ, đã báo cáo hôm thứ Ba 4/4 rằng, các lực lượng Nga đang củng cố quyền kiểm soát các quận trung tâm của thành phố. John Kirby, phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, cho biết, hôm thứ Hai 3/4 rằng quân đội Ukraine vẫn đang chiến đấu trong thành phố.
Trận chiến giành Bakhmut đã diễn ra ở hai chiến trường có liên quan với nhau: một cuộc chiến đô thị ác liệt giành giật từng khu phố, và trên các cánh đồng và làng mạc ở phía tây bắc và tây nam của thành phố.
Những người lính rút đi trong những ngày gần đây đã mô tả cuộc giao tranh hỗn loạn, cận chiến trong thành phố này, với việc quân Nga và quân Ukraine đôi khi chiếm giữ các khu chung cư ở hai phía đối diện của cùng một con phố.
Ngay bên ngoài thành phố, quân Nga đang cố gắng đánh bọc sườn quân phòng thủ Ukraine và cắt đường tiếp tế của họ, buộc họ phải rút lui, nhưng các chỉ huy Ukraine nói rằng, cuộc chiến giành quyền kiểm soát các con đường vào Bakhmut đã giảm bớt.
Chỉ huy tiểu đoàn bắn súng cối vào chiến trường cho biết, ở cả hai chiến trường, Ukraine đều có lợi thế trong thế trận phòng thủ. Anh ta yêu cầu chỉ nêu biệt danh của mình, Bochka, hoặc Barrel, theo quy định của quân đội Ukraine thường cấm sử dụng tên binh lính, vì lý do an ninh.
Anh nói: “Chiến tranh là toán học. Để tấn công một thành phố, bạn cần có lợi thế quân số gấp ba quân phòng thủ. Chúng tôi bảo vệ thành phố chỉ với một tiểu đoàn. Họ tấn công bằng cả một lữ đoàn”.
Chiến thuật của người Nga dẫn đến tổn thất nặng nề, củng cố nhu cầu về lợi thế quân số. Họ thường đưa quân trực tiếp ra ngoài trời, không có sự bảo vệ của xe bọc thép, để thăm dò hệ thống phòng thủ của Ukraine, đào chiến hào hoặc gài mìn dù biết rằng nhiều người lính sẽ không thể quay trở lại.
Các binh sĩ Ukraine trong đơn vị ở đây, tiểu đoàn thứ hai, đang phòng thủ trước cuộc tấn công của Nga về phía đường cao tốc ở phía tây nam của Bakhmut. Tốc độ của các cuộc tấn công trên bộ đã giảm dần, Bochka nói.
Ukraine đã áp dụng chiến thuật giám sát liên tục trên không các vị trí của Nga. Khi pin của một máy bay không người lái sắp hết, một chiếc khác đã sẵn sàng bay tới để giữ vị trí trên bầu trời không đổi.
“Việc này giống như xem một bộ phim về thiên nhiên”, Bochka nói về các nguồn cấp dữ liệu video, chủ yếu được cung cấp từ các máy bay không người lái dân dụng đã được sửa đổi. “Chúng tôi xem họ ăn. Chúng tôi xem họ nói chuyện với nhau”.
Chỉ khi các binh sĩ Nga tập trung lại hoặc cố gắng tiến lên thì quân Ukraine mới bắn pháo, do loại pháo này không đủ chính xác để bắn trúng một người lính ở ngoài trời. Trên hàng trăm dặm của chiến tuyến, quân Ukraine, với ít súng lớn hơn quân Nga và tình trạng thiếu đạn pháo kinh niên, phải chọn mục tiêu một cách chọn lọc hơn.
Quân Nga cũng sử dụng máy bay không người lái giám sát chặt chẽ để nhắm mục tiêu vào các vị trí của Ukraine bằng các đợt pháo kích không ngừng. Serhiy Cherevaty, phát ngôn viên của Bộ chỉ huy quân sự miền đông Ukraine, cho biết chỉ riêng ở Bakhmut và các khu vực xung quanh, quân Nga đã nã pháo vào các vị trí của Ukraine 238 lần trong 24 giờ trước đó.
Bên trong thành phố bị tàn phá này, chiến đấu thường xuyên thông qua việc đọ súng bằng vũ khí nhỏ, giữa các đống gạch vỡ và xác rỗng của các tòa nhà đổ nát. Những cuộc đấu súng cận chiến như vậy ít xảy ra hơn trên các cánh đồng trống, nơi hầu hết các cuộc chiến đấu diễn ra ở tầm xa.
Các binh sĩ Ukraine chỉ đạo hỏa lực súng cối hôm thứ Ba, sống trong các hầm trú ẩn dưới lòng đất, được sưởi ấm bằng củi cháy lách tách. Túi ngủ treo trên khung xà. Những chiếc bàn bừa bộn với radio, modem và màn hình tivi.
Trên mặt đất, tại vị trí tiền tuyến này là một bức tranh toàn cảnh đổ nát của những ngôi nhà bị cày xới, rèm cửa sổ bị thổi tung và cây cối bị các mảnh đạn pháo xé toạc.
Những người lính chạy từ xe jeep hoặc xe bọc thép của họ vào boongke – nơi trú ẩn tương đối an toàn.
Trên bộ đàm của quân Ukraine kêu tiếng rè rè, một lệnh sơ tán một người lính bị thương cũng nói lên tổn thất của phía họ.
Dưới lòng đất, hình nền của một màn hình lớn là khung cảnh đầu xuân có màu nâu đỏ của cỏ khô, cây cối trụi lá và bùn.
Những bóng dáng nhỏ bé của những người lính Nga đang di chuyển. Quân Ukraine suy đoán rằng, họ có thể đang gài mìn ở vùng đệm giữa các đường hào, mặc dù mục đích di chuyển của họ không rõ ràng. Sau đó, họ bỏ chạy khi đạn cối trút xuống như mưa.
“Tệ quá, đạn nổ ở quá xa rồi”, một binh sĩ Ukraine nói khi quan sát vụ nổ cách xa những người lính Nga đang bỏ chạy.
Người lính đã gọi pháo chăm chú quan sát quân Nga bỏ chạy. “Họ đang chạy sang bên trái”, anh nói với tiểu đội súng cối qua bộ đàm. Từ bên ngoài boong-ke phát ra tiếng gầm của một viên đạn pháo bay ra ngoài. Vài giây sau, khói lại xuất hiện trên màn hình.
“Làm tốt đấy!”, một người lính hét lên, giơ cao nắm đấm. “Bắn nữa đi!”
Cuộc rượt đuổi tiếp tục trong khoảng năm phút. “Đã tiêu diệt hai mục tiêu”, một người lính Ukraine nói sau một đợt súng cối. “Và có vẻ như một mục tiêu đã bị thương vào chân”.
Các thành viên của đội máy bay không người lái không thể ước tính ngay số thương vong. Họ cần phải zoom xa camera để theo dõi các mối đe dọa. Mãi sau này, họ mới có thể bay lại gần hơn để xem liệu có bao nhiêu thi thể quân Nga còn nằm lại trên cánh đồng.