Cù Tuấn, biên dịch
13-5-2023
Cuộc phản công được chờ đợi từ lâu của Ukraine có thể đã bắt đầu? Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết vào ngày 11 tháng 5 rằng cuộc phản công vẫn chưa được tiến hành. Nhưng cũng đã có những tuyên bố lạc quan của các chỉ huy Ukraine về những thành công trên chiến trường đang diễn ra, nếu có giới hạn; và hầu hết các báo cáo chưa được xác nhận của các blogger quân sự Nga về những bước tiến của Ukraine. Những điều sau bao gồm: khả năng bao vây quân Nga ở Bakhmut; các nhóm thiết giáp Ukraine đã áp sát Soledar gần đó; một cuộc tấn công vào Mayorsk ở phía nam Bakhmut; và một cuộc tiến công của Ukraine theo hướng Belgorod, một thành phố của Nga. Cũng đã có những báo cáo về các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái mới của Ukraine vào các trung tâm hậu cần của Nga ở phía sau phòng tuyến.
Một số điều này có thể chỉ là kết quả của việc Nga càng ngày càng lo lắng, mặc dù tình hình ngày càng tồi tệ của nhóm Wagner, một lực lượng lính đánh thuê của Nga, ở Bakhmut đã được một số nguồn xác nhận – đặc biệt là từ chủ của Wagner, Yevgeny Prigozhin ngày càng cuồng loạn, người đã nói vào ngày 11 tháng 5, rằng tình hình phát triển ở hai bên sườn lực lượng Wagner là “tình huống tồi tệ nhất trong tất cả các tình huống có thể xảy ra”.
Cuộc tấn công mới nhất của Ukraine tập trung vào sườn phía bắc và phía nam của thành phố Bakhmut. Cuộc giao tranh mới, bắt đầu vào ngày 6 tháng 5, đã chứng kiến Ukraine chiếm lại vài kilômét vuông lãnh thổ, đây là bước tiến đáng kể nhất kể từ bảy tháng trước (mặc dù diện tích này chưa là gì so với những gì đã xảy ra trước đó, khi những vùng đất rộng lớn của tỉnh Kherson bị Ukraine chiếm lại). Serhiy Cherevaty, phát ngôn viên của Bộ chỉ huy miền đông Ukraine, cho biết Ukraine đã xác định được điểm yếu trong tuyến phòng thủ của Nga với các binh sĩ Nga thuộc lữ đoàn 72 trấn giữ.
Vào ngày 12 tháng 5, Bộ Quốc phòng Nga đã gián tiếp thừa nhận một lần phản công lớn của Ukraine ở sườn phía bắc của Bakhmut: quân Nga đã rút về nơi mà họ gọi là biên giới “thuận lợi hơn” gần hồ chứa Berkhivka, cách các vị trí trước đó khoảng 3km về phía đông. Một nguồn tin tình báo quân đội Ukraine cho rằng tình hình ở sườn phía nam thậm chí còn nguy hiểm hơn: Quân đội Nga có nguy cơ bị bao vây gần làng Ivanivske, ngoại ô phía tây của Bakhmut. Việc củng cố các vị trí đó sẽ đặt ra những câu hỏi nghiêm túc đối với bộ chỉ huy quân sự Nga, kéo theo việc phải dùng nguồn quân dự trữ dành cho các nhiệm vụ khác.
Thực tế chiến trường luôn có khả năng bị sương mù chiến tranh che lấp và những nỗ lực giấu diếm của Ukraine nhằm khiến người Nga phải đoán già đoán non. Trong giai đoạn sơ bộ của bất kỳ cuộc tấn công nào, các chỉ huy trên mặt đất tiến hành các hoạt động thăm dò trên nhiều khu vực khác nhau của chiến tuyến dài gần 1.000km. Họ cũng sẽ được khuyến khích tự dò tìm đường, và khi họ tìm thấy một tuyến đường đang mở, họ sẽ đi qua nó.
Một khả năng là tìm kiếm các hoạt động gia tăng xung quanh Zaporizhia hoặc, mặc dù khó nắm giữ hơn vì nó sẽ liên quan đến việc băng qua sông Dnieper, Kherson. Tuy nhiên, ý tưởng về một đội xe bọc thép lớn tập hợp lại cho một cuộc tấn công lớn duy nhất có thể không bao giờ thành hiện thực. Một loạt các đợt tấn công hạn chế, như đợt tấn công hiện tại xung quanh Bakhmut, có thể là mô hình được lựa chọn.
Một yếu tố quan trọng khác là quân Ukraine có thể chưa sẵn sàng bắt đầu các hoạt động phối hợp toàn diện. Mặc dù có vẻ như hầu hết các vũ khí mới do các đồng minh phương Tây tài trợ hiện đã được đưa vào sử dụng (ngay cả khi ông Zelensky đã nói rằng Ukraine đang mong đợi nhiều vũ khí hơn nữa), nhưng sự đa dạng của các vũ khí có thể vẫn chưa được tích hợp đầy đủ. Chỉ khi các chỉ huy biết cách phối hợp chúng thì họ mới cảm thấy sẵn sàng hành động.
Một yếu tố quan trọng trong cuộc tấn công của Ukraine có lẽ chưa sẵn sàng cho thời điểm quan trọng nhất là Storm Shadow, một tên lửa hành trình phóng từ trên không mà Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace tuyên bố vào ngày 11 tháng 5 đã được tặng cho Ukraine. Trong tuyên bố của mình, ông Wallace đã cố tình tỏ ra mơ hồ về thời điểm các tên lửa được gửi đi hoặc số lượng tên lửa Ukraine sẽ nhận được. Nhưng dù sao đó cũng là một bước rất quan trọng.
Người Ukraine đã yêu cầu các hệ thống tầm xa hơn tấn công các trung tâm chỉ huy và hậu cần của Nga kể từ cuối năm ngoái, khi Nga đáp lại thành công ban đầu của hệ thống tên lửa phóng loạt HIMARS của Mỹ bằng cách bắt đầu di chuyển các mục tiêu ra ngoài phạm vi 70-80km, phạm vi bắn của phiên bản HIMARS được trao cho Ukraine. Những yêu cầu đó của Ukraine đã bị bỏ ngoài tai ở Washington, và Washington vẫn chưa sẵn sàng cung cấp cho Ukraine hệ thống ATACMS có tầm bắn 300km. Giờ đây, việc Anh tuyên bố gửi xe tăng Challenger 2 của Anh đã thúc đẩy các đồng minh, bao gồm cả Mỹ, có thể cung cấp xe tăng chiến đấu chủ lực cho Ukraine, thì cũng có nhiều hy vọng rằng việc cung cấp Storm Shadow có thể có tác dụng kích thích tương tự. Phiên bản xuất khẩu của Storm Shadow có tầm hoạt động khoảng 250 km.
Một câu hỏi khác là Ukraine sẽ nhận được bao nhiêu tên lửa. Kho dự trữ của Lực lượng Không quân Hoàng gia Anh có lẽ vào khoảng 900 tên lửa, do đó, số lượng hợp lý có thể là từ 5% đến 10% trong số đó. Ông Wallace nói rằng bất kể số lượng mà Anh cung cấp là bao nhiêu, người Ukraine sẽ có đủ cho nhu cầu của họ.
Dù số lượng chưa rõ là bao nhiêu, vẫn chưa ai biết hiệu quả của tên lửa này sẽ như thế nào. Nếu các tên lửa này bắn được trúng các mục tiêu, câu trả lời sẽ là rất hiệu quả. Storm Shadow đã được thiết kế để xuyên thủng và phá hủy các boong-ke kiên cố bằng cách sử dụng đạn kép bao gồm một đầu xuyên phá để làm nổ một lỗ trên một cấu trúc và sau đó là một đầu đạn cực mạnh để phát nổ sâu bên trong mục tiêu. Nó có thể chứng minh sức tàn phá không chỉ đối với các kho chứa nhiên liệu và đạn dược, mà cả các cây cầu ở các lối vào Crimea và các sân bay trên bán đảo.
Nhưng những gì mà cuộc chiến cho đến nay đã chứng minh là các tên lửa hành trình tốc độ gần với tốc độ âm thanh dễ bị đánh chặn bởi lực lượng phòng không trên mặt đất. Không ai biết Storm Shadow sẽ chống lại tên lửa đất đối không đáng gờm S-400 của Nga như thế nào. Điều rõ ràng là Storm Shadow mang lại cho Ukraine một khả năng mà trước đây họ không có. Đó là một khả năng, nhằm bắt đầu một cuộc phản công, có thể rất đáng để chờ đợi.