Giới chức Đài Loan cho biết chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) có thể sắp tiến hành các cuộc diễn tập quân sự gần Đài Loan vào tuần tới, lấy việc Phó Tổng thống Lại Thanh Đức có chuyến thăm Mỹ như một cái cớ để đe dọa cử tri trước cuộc bầu cử vào năm sau và khiến họ ‘lo sợ chiến tranh’’.
Theo đó, ông Lại Thanh Đức đã quá cảnh tại Mỹ trên đường đến và đi từ Paraguay để tham dự lễ nhậm chức của Tổng thống đắc cử Santiago Pena và dự kiến sẽ dừng chân lần thứ hai (hôm 18/8) tại thành phố San Francisco của Mỹ trên đường trở về Đài Bắc.
Ông là người hiện đang dẫn đầu trong cuộc chạy đua cho chức tổng thống Đài Loan vào tháng Giêng.
Theo phần mềm giám sát chuyến bay Flightradar24, chiếc máy bay China Airlines của ông Lại từ Đài Bắc đã hạ cánh xuống sân bay John F. Kennedy của New York vào lúc 8:15 tối (theo giờ địa phương).
Hãng tin Reuters cho hay, theo các nhà chức trách được thông báo về chuyến đi, cả Đài Loan và Hoa Kỳ đều không cung cấp thông tin chi tiết cụ thể về hành trình tới Hoa Kỳ của ông.
Bắc Kinh có thể thực hiện các hoạt động diễn tập tương tự như đã từng làm vào hồi tháng Tư để ‘đe dọa các cử tri Đài Loan cũng như các nước khác trong khu vực về mặt quân sự’, hãng tin Reuters dẫn lời quan chức Đài Loan ẩn danh cho hay.
Các cuộc diễn tập vào tháng 4/2023 bao gồm thực hành phong tỏa, trong một phản ứng giận giữ khi Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn gặp Chủ tịch Hạ viện Mỹ trong chuyến dừng chân của bà Thái tại tiểu abng Los Angeles.
“Họ rất có thể sử dụng việc này như một cái cớ và thông báo ‘diễn tập’ quanh eo biển Đài Loan”, một trong những nguồn tin, một quan chức cấp cao quen thuộc với các kế hoạch quốc phòng của Đài Loan, cho hay.
“Họ muốn gia tăng nỗi lo sợ chiến tranh và khiến các cử tri Đài Loan bỏ phiếu ủng hộ sự lựa chọn của họ”, quan chức này cho biết.
Trung Quốc đe dọa đáp trả
Đài Bắc và Washington coi việc các quan chức Đài Loan dừng chân tại Hoa Kỳ thông lệ và không có lý do nào để Trung Quốc thực hiện các hành động “khiêu khích”. Tuy nhiên, Bắc Kinh đã tức giận trước điều mà họ coi là bằng chứng mới về sự hỗ trợ của Hoa Kỳ đối với Đài Loan.
Chính quyền Trung Quốc tuyên bố hòn đảo này là của riêng mình, mặc dù Đài Loan là một quốc gia độc lập trên thực tế, có quân đội, chính phủ được bầu cử dân chủ và hiến pháp riêng.
Hãng tin Al Jazeera đưa tin, hôm 13/8, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên án phó Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức quá cảnh ở Mỹ 2 lần trong một tuần.
Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho hay nước này cam kết thực hiện “các biện pháp kiên quyết và mạnh mẽ” trước việc ông Lại quá cảnh Mỹ.
Theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Đài Loan là “giá trị cốt lõi của Trung Quốc”. Cơ quan này nhấn mạnh rằg, trên thực tế, lý do khiến căng thẳng gia tăng ở Eo biển Đài Loan là do Đài Loan đang cố gắng “dựa vào Mỹ để đòi độc lập”.
“Trung Quốc đang theo dõi chặt chẽ các diễn biến và sẽ thực hiện các biện pháp kiên quyết và mạnh mẽ để bảo vệ chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ”, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho hay.
‘Chuyến công du riêng tư và không chính thức’
Phát biểu trước báo giới trước khi rời Đài Loan, ông Lại Thanh Đức chỉ đề cập thoáng qua Hoa Kỳ trong chuyến đi của mình, chỉ nói rằng ông sẽ đến New York trước.
Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, chặng dừng chân tại Mỹ của ông Lại sẽ là chặng dừng chân thứ 11 của một phó tổng thống Đài Loan và sẽ là “riêng tư và không chính thức”.
Mặc dù Washington không có quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Bắc, nhưng là nguồn cung cấp vũ khí quốc tế quan trọng nhất của nước này, và tình trạng của hòn đảo này là nguồn cơn khiến Washington với Bắc Kinh thường xảy ra xích mích.
Paraguay là một trong số ít các quốc gia còn lại trên thế giới vẫn duy trì quan hệ chính thức với Đài Loan.
Ông Lại Thanh Đức đã đến thăm Hoa Kỳ với tư cách là Phó Tổng thống Đài Loan vào tháng 1/2022, trong chuyến công du tới Honduras, đồng minh lúc bấy giờ của hòn đảo. Tuy nhiên, hiện Honduras đã xoay trục sang Trung Quốc vào đầu năm 2023.
Ông Lại tuyên bố rằng ông sẽ tận dụng chuyến công du tới Paraguay không chỉ để tăng cường quan hệ với quốc gia đó, mà còn nhằm tổ chức các cuộc tiếp xúc “tự tin” với các quốc gia khác và gặp gỡ các phái đoàn từ các đối tác cùng chí hướng. Tuy nhiên, ông không nêu rõ đối tượng cụ thể.
Phó Tổng thống Đài Loan tuyên bố rằng điều này sẽ “khiến cộng đồng quốc tế hiểu rằng Đài Loan là một quốc gia tôn trọng dân chủ, tự do và nhân quyền, đồng thời tích cực tham gia vào các vấn đề quốc tế”.
Ông Lại đã đến Honduras vào năm ngoái để dự lễ nhậm chức tổng thống của nước này và đã có một cuộc hội đàm ngắn nhưng mang tính biểu tượng ở đó với Phó Tổng thống Hoa Kỳ Kamala Harris. Hoa Kỳ chưa tiết lộ ai sẽ đến Paraguay vào tuần tới.
Trước khi rời đi, ông Lại đã viết bằng tiếng Anh trên mạng xã hội X, trước đây gọi là Twitter, rằng ông “rất vui mừng được gặp gỡ những người bạn Hoa Kỳ đang quá cảnh” và rằng ông sẽ đến Paraguay, một trong 13 quốc gia duy trì quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan.
Bà Laura Rosenberger, chủ tịch của Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan (AIT), một tổ chức phi lợi nhuận do chính phủ Hoa Kỳ điều hành duy trì các mối quan hệ không chính thức với Đài Loan, đã trả lời trên nền tảng X rằng AIT rất mong được tiếp đón ông “trong thời gian ông quá cảnh trên đường đến Paraguay”.
Huyền Anh tổng hợp