Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm Chủ Nhật (3/9) đã loan báo kế hoạch thay thế Bộ trưởng Quốc phòng Oleksii Reznikov. Ông Zelensky nói trong video công bố vào tối 3/9 rằng quyết định thay thế ông Reznikov sẽ được quốc hội Ukraine xem xét trong tuần từ 4/9.
Cũng trong tuyên bố nêu trên, Tổng thống Zelensky đã đề xuất ông Rustem Umerov, lãnh đạo đương nhiệm của Quỹ Tài sản Nhà nước sẽ nắm quyền tại bộ quốc phòng thay ông Reznikov.
Quyết định sa thải Bộ trưởng Quốc phòng Reznikov được đưa ra vào thời điểm Tổng thống Zelensky đang muốn đẩy mạnh công cuộc chống tham nhũng ở Ukraine, đặc biệt trong quân đội. Minh bạch trong quản trị điều hành đất nước là điều kiện tiên quyết để Ukraine có thể gia nhập Liên minh châu Âu (EU) mà họ đã nộp đơn xin làm thành viên, trong khi dư luận trong nước cũng ngày càng trở nên nhạy cảm hơn với vấn nạn tham nhũng khi cuộc chiến tranh với Nga tiếp tục kéo dài không có dấu hiệu kết thúc.
“Tôi đã quyết định thay thế Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine. Ông Oleksii Reznikov đã trải qua hơn 550 ngày của cuộc chiến tranh toàn diện”, Tổng thống Zelensky nói.
Giải thích cho quyết định sa thải này, ông Zelensky nói Bộ Quốc phòng “cần các cách tiếp cận mới và những dạng thức mới trong tương tác cả với toàn quân đội và xã hội”.
Ông Zelensky cho biết thêm rằng quốc hội đã rất quen mặt ông Umerov rồi, theo đó không cần phải giới thiệu thêm nữa.
“Tôi mong quốc hội ủng hộ ứng viên này”, ông Zelensky tuyên bố.
Ông Umerov 41 tuổi là người Tatar Crimea, cựu nhà lập pháp. Ông được bổ nhiệm lãnh đạo Quỹ Tài sản Nhà nước Ukraine từ tháng 9/2022 và đã đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán nhạy cảm thời chiến, chẳng hạn như đàm phán ký kết thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen nay đã hết hạn.
Ông Umerov được ca ngợi ở Ukraine là người đã có công vực dậy Quỹ Tài sản Nhà nước vốn trước đó đã dính vào nhiều vụ bê bối tham nhũng.
Ông Umerov cũng từng làm cố vấn của ông Mustafa Dzhemilev, cựu chủ tịch Hội đồng hành pháp-quốc hội Nhân dân của Tatar Crimea, cơ quan hành pháp–quốc hội cao nhất của Tatar Crimea. Tổ chức này năm 2016 đã bị Nga cấm hoạt động với cáo buộc có những hoạt động cực đoan và có liên kết với các nhóm cực đoan và khủng bố khác. Nga đã sáp nhập Crimea năm 2014 sau một cuộc trưng cầu dân ý gây tranh cãi.
Vấn đề Bộ trưởng Reznikov bị sa thải đã là chủ đề được đồn đoán rộng rãi ở cả Ukraine và trên quốc tế trong nhiều tuần qua. Ngoài ông Umerov, thời gian qua nhiều ứng viên kế nhiệm tiềm năng khác cũng được nêu tên, trong đó có Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng Aleksandr Kubrakov và Bộ trưởng Công nghiệp Chiến lược Aleksandr Kamyshin. Cuối cùng, ông Zelensky đã chọn ông Umerov.
Ông Oleksii Reznikov giữ chức bộ trưởng quốc phòng Ukraine từ tháng 11/2021, không lâu trước khi chiến tranh Nga-Ukraine bùng nổ.
Nhiệm kỳ của Reznikov là khá tranh cãi. Ông giữ vai trò đáng kể trong việc đảm bảo Ukraine nhận được hàng tỷ USD viện trợ quân sự từ phương Tây, nhưng cũng bị cáo buộc tham nhũng và chịu trách nhiệm cho các bê bối tham nhũng trong bộ quốc phòng, chủ yếu liên quan đến mua sắm thiết bị và thực phẩm cho quân đội với giá cao bất thường.
Tháng trước, một hãng truyền thông Ukraine đã cáo buộc bộ quốc phòng của ông Reznikov tham nhũng khi mua áo khoác mùa đông cho quân đội. Ông Reznikov khẳng định ông không làm bất cứ điều gì sai trái và nhiều lần tuyên bố rằng ông đã đang bị nhắm mục tiêu bởi một chiến dịch bôi nhọ.
Ông Reznikov thông thạo tiếng Anh và được xem là đã đang xây dựng được mối quan hệ mạnh mẽ với các các bộ trưởng quốc phòng và các quan chức quốc phòng ở các quốc gia đồng minh phương Tây. Một thành viên của quốc hội Ukraine đã tiến cử ông vào vai trò đại sứ Ukraine tại Anh Quốc.
Hôm Chủ Nhật (3/9), Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nói với báo giới tại Delaware rằng ông biết Tổng thống Ukraine Zelensky đã quyết định thay bộ trưởng quốc phòng. Khi được hỏi liệu ông có bất kỳ bình luận gì về vấn đề này không, ông Biden đáp, “không công khai”.
Hải Đăng (Theo Reuters, AP, RT)