Cù Tuấn, biên dịch
13-2-2024
Tóm tắt: Vị tướng được ghi nhận với những thành tích quan trọng trên chiến trường cũng phải đối mặt với những lời chỉ trích về chiến thuật và việc bảo vệ Bakhmut tốn nhiều nhân mạng.
Hôm thứ Năm, Oleksandr Syrsky được bổ nhiệm làm Tổng tư lệnh của lực lượng vũ trang Ukraine, được ghi nhận là người có một số thành công quan trọng nhất trên chiến trường kể từ khi cuộc xâm lược toàn diện của Nga bắt đầu, nhưng cũng có liên quan đến sai lầm lớn nhất của nước này – chiến dịch bảo vệ Bakhmut với việc tổn thất quá nhiều nhân mạng.
Sinh năm 1965 tại Vladimir, phía đông Matxcơva, Syrsky được đào tạo tại Trường Chỉ huy Quân sự Cấp cao ở thủ đô – tương đương với các trường quân sự Sandhurst hoặc West Point của Mỹ – và phục vụ trong quân đoàn pháo binh của quân đội Liên Xô.
Syrsky chuyển đến Ukraine vào thập niên 1980. Sau khi Ukraine trở nên độc lập, ông đã thăng tiến trong quân đội Ukraine và lãnh đạo các lực lượng chiến đấu chống lại quân đội Nga tại trận chiến quyết định Debaltseve năm 2015, gần một năm sau cuộc chiến giữa hai bên ở vùng Donbas, miền đông Ukraine. Thất bại của Ukraine ở Debaltseve đã dẫn đến một thỏa thuận ngừng bắn có lợi cho Matxcơva và củng cố sự kiểm soát của Nga đối với Donbas, giúp nước này có thời gian chuẩn bị cho cuộc xâm lược toàn diện vào tháng 2 năm 2022.
Tuy nhiên, dù thua trận, Syrsky vẫn được Ukraine trao tặng Huân chương Bohdan Khmelnytsky dành cho quân nhân vì “nhiệm vụ đặc biệt trong bảo vệ chủ quyền nhà nước và an ninh nhà nước”. Và vào năm 2019, ông được giao phụ trách toàn bộ lực lượng bộ binh của Ukraine, giám sát hoạt động của lực lượng này ở Donbas.
Nhiều nhà phân tích và binh sĩ Ukraine cho rằng cách tiếp cận chiến thuật của ông dựa trên quá trình huấn luyện quân sự ở Liên Xô của ông và tin rằng việc bổ nhiệm ông khó có thể mang lại cách tiếp cận mới mà Tổng thống Volodymyr Zelensky dự định khi thay thế Tướng Valeriy Zaluzhny, mặc dù một số người đã chỉ trích riêng ông là chậm chạp và không thích ứng với thực tế luôn thay đổi của cuộc chiến với Nga.
Syrsky được ghi nhận là người đã đạt được một số thành công quân sự lớn nhất của Ukraine kể từ cuộc xâm lược toàn diện của Matxcơva, chẳng hạn như việc đẩy lùi lực lượng Nga khỏi khu vực xung quanh Kyiv vào tháng 3 năm 2022 và giải phóng các vùng đất rộng lớn ở phía đông bắc đất nước này trong một cuộc tấn công chớp nhoáng vào mùa thu năm 2022. Ông thường được chụp ảnh cùng Zelensky trong các chuyến thăm của Tổng thống tới các thị trấn mới được giải phóng, một dấu hiệu cho thấy mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa hai người.
Nhưng trong khi phụ trách lực lượng bộ binh trong trận chiến đẫm máu kéo dài 10 tháng giành Bakhmut vào năm 2022-2023, Syrsky đã đưa ra những quyết định dẫn đến thương vong nặng nề và đã làm một số lữ đoàn giàu kinh nghiệm nhất của Ukraine bị tổn thất nặng, theo những người lính ở tiền tuyến nói với Financial Times tại thời điểm của trận chiến. Họ nói rằng, lẽ ra Syrsky nên ra lệnh rút quân về mặt chiến thuật khỏi thành phố này vài tháng trước khi Nga chiếm được nó. Những đội quân đó, theo một số nhà phân tích cho rằng một động thái như vậy có thể giành lại lực lượng thiện chiến để tái sử dụng cho cuộc phản công vào năm 2023.
Mặc dù Syrsky đã tuyên bố một số chiến thắng xung quanh Bakhmut nhưng không có thành công nào trong số đó thực sự thành hiện thực và một số lãnh thổ được Ukraine chiếm lại sau khi Nga chiếm được thành phố này sau đó lại bị mất.
Quân đội Ukraine và các quan chức phương Tây giấu tên nói với Financial Times rằng, việc bổ nhiệm Syrsky làm chỉ huy hàng đầu là điềm xấu cho cuộc chiến. Những người lính đã chỉ trích ông trong các cuộc phỏng vấn, nói rằng ông đã nướng quân một cách nhẫn tâm. Một số người đã mệnh danh ông là “đồ tể”.
Tin tức về việc bổ nhiệm Syrsky hôm thứ Năm đã gây náo động trong hàng ngũ quân đội Ukraine, với nhiều binh sĩ bày tỏ sự thất vọng trong các nhóm trò chuyện riêng tư và công khai trên mạng xã hội.
“Tất cả mọi người đều xong rồi”, một người lính viết trên mạng xã hội X, đồng thời cho biết thêm, đây là cảm xúc của những người lính trong một nhóm trò chuyện riêng tư của “những người đã trải qua tất cả các giai đoạn bảo vệ Bakhmut với Syrsky”.
Một sĩ quan dự bị Ukraine, người điều hành Frontelligence Insight, một nhóm nghiên cứu nguồn mở có quan hệ chặt chẽ với chính quyền Ukraine, cho biết: “Khả năng lãnh đạo của Tướng Syrsky đã bị phá sản, sự hiện diện hoặc các mệnh lệnh xuất phát từ tên của ông ấy đang làm mất tinh thần và làm suy yếu niềm tin vào cấp chỉ huy quân đội nói chung”.
Ông nói thêm: “Việc không ngừng theo đuổi lợi ích chiến thuật của ông ta liên tục làm cạn kiệt nguồn nhân lực quý giá của chúng tôi, dẫn đến những tiến bộ về mặt chiến thuật như chiếm được một đoạn đường hoặc những ngôi làng nhỏ mà không có tư duy chiến lược nào trong đầu”.
Syrsky đã nói rằng “quân đội luôn nằm ngoài chính trị”. Nhưng ông ta được coi là có mối liên hệ chặt chẽ với Zelensky và có các liên hệ khác về mặt chính trị – nhưng lại không có sức thu hút cá nhân như tướng Zaluzhny.
Một số quan chức phương Tây liên quan đến chính sách của Ukraine và các nhà phân tích cố vấn cho Washington đã bày tỏ sự nghi ngại mang tính cá nhân về việc ra quyết định của Syrsky kể từ cuộc xâm lược toàn diện của Nga và lo ngại về khả năng của ông này trong việc chống lại sự can thiệp chính trị vào các vấn đề hoạt động quân sự.
Những người thân cận với Bộ Tổng tham mưu Ukraine cho rằng, việc Zelensky muốn thay đổi chiến lược và lãnh đạo quân sự sau thất bại trong cuộc phản công chống lại quân Nga vào mùa hè năm ngoái là hoàn toàn chính đáng.
Tổng thống Zelensky, người tuần này mô tả cuộc chiến đã đi đến bế tắc, cũng cho biết, ông đang lên kế hoạch thay đổi chỉ huy quân sự như một phần của cuộc cải tổ rộng lớn hơn của chính phủ. Zelensky cho biết hôm thứ Năm rằng, ông đã gặp một số tướng lĩnh lữ đoàn đang được xem xét “đưa lên các vị trí lãnh đạo quân đội và họ sẽ được chỉ huy giàu kinh nghiệm nhất Ukraine lãnh đạo” – ám chỉ Syrsky.
Nói về kế hoạch cải tổ quân đội, Zelensky nói thêm: “Kế hoạch này không phải về họ và chắc chắn không phải về chính trị. Nó là vấn đề về hệ thống quân đội của chúng ta, về việc quản lý các lực lượng vũ trang của Ukraine và liên quan đến kinh nghiệm của các chỉ huy dày dặn kinh nghiệm chiến đấu trong cuộc chiến này”.
Tuy nhiên, ngay cả khi tính đến kinh nghiệm và kỹ năng của Syrsky, sẽ có một giai đoạn chuyển tiếp đầy thách thức đối với quân đội Ukraine, theo Ihor Romanenko, một trung tướng đã nghỉ hưu và cựu phó tổng tham mưu trưởng Ukraine, khi trả lời phỏng vấn một đài phát thanh.
Ông nói: “Có nguy cơ là khả năng lãnh đạo sẽ phần nào bị suy yếu trong một thời gian nhất định”.