Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gặp một số giám đốc điều hành (CEO) Mỹ vào thứ Tư (ngày 27/3), nỗ lực lôi kéo họ quay trở lại Trung Quốc trong bối cảnh có nhiều thách thức vĩ mô và địa chính trị. Lãnh đạo nền kinh tế lớn thứ hai thế giới được cho là đã đưa ra câu trả lời rõ ràng cho các câu hỏi thăm dò từ các nhà lãnh đạo doanh nghiệp Mỹ.
Về mặt kinh tế, theo phóng viên CNBC Michelle Caruso-Cabrera, một CEO tham dự cuộc họp nhưng chọn giấu tên, nói rằng trong cuộc họp kéo dài một tiếng rưỡi, ông Tập Cận Bình đã ca ngợi nền kinh tế Trung Quốc.
Nhà lãnh đạo Trung Quốc được cho là khẳng định nền kinh tế trong nước Trung Quốc chưa đạt đến đỉnh cao và bày tỏ sự tin tưởng vào khả năng ứng phó với thách thức của nước này. Ông cũng nhấn mạnh Chính phủ Trung Quốc có trách nhiệm tạo ra ít nhất 10 triệu việc làm cho sinh viên mới tốt nghiệp mỗi năm.
Những người tham dự đáng chú ý bao gồm Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Tập đoàn Blackstone Stephen Schwarzman, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Qualcomm Cristiano Amon, và Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về Quan hệ Mỹ-Trung Evan Greene Berg.
Về quan hệ Trung-Mỹ, ông Tập Cận Bình cũng nói về sự bế tắc thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ, đặc biệt là trong ngành bán dẫn. Theo thông tin, ông Tập đã chỉ trích những nỗ lực của Mỹ nhằm hạn chế nền kinh tế Trung Quốc và tuyên bố rằng Trung Quốc không tạo thành mối đe dọa cho Mỹ.
Viện dẫn những lo ngại về an ninh, Mỹ đã áp đặt lệnh cấm xuất khẩu chip hiệu suất cao từ các công ty như Nvidia và AMD sang Trung Quốc. Tuy nhiên, cường quốc châu Á vẫn có thể sản xuất những con chip phức tạp trong nước. Ông Tập Cận Bình được cho là đã cảnh báo Mỹ không nên cản trở sự tăng trưởng của Trung Quốc.
Về vấn đề Đài Loan, ông Tập Cận Bình được cho là đã bày tỏ sự không hài lòng với việc Mỹ ủng hộ Đài Loan theo đuổi độc lập. Trung Quốc coi Đài Loan là một trong những khu vực hành chính của mình, trong khi Đài Loan coi mình là một quốc gia độc lập.
Theo thông tin, ông Tập Cận Bình đã nhấn mạnh rằng Trung Quốc không can thiệp vào biên giới của các nước khác và hy vọng rằng các nước khác cũng có sự tôn trọng tương tự khi đối xử với các vấn đề biên giới của họ.
Về Bẫy Thucydides, ông Tập Cận Bình cảnh báo rằng Bẫy Thucydides không thể tránh khỏi và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tránh xảy ra. Bẫy Thucydides là chỉ lý thuyết cho rằng sự trỗi dậy của một cường quốc mới nổi có thể dẫn đến xung đột với một cường quốc hiện có, lặp lại những quan sát của nhà sử học Hy Lạp cổ đại Thucydides về Chiến tranh Peloponnesian.
Về mặt quản trị, ông Tập Cận Bình nhấn mạnh thể chế quản trị (quản lý đất nước) của Trung Quốc sẽ không thay đổi. Ngoài ra, ông nhấn mạnh sự tôn trọng của Trung Quốc đối với các hình thức chính phủ khác và kêu gọi sự tôn trọng lẫn nhau đối với kết cấu quản trị của Trung Quốc.
Là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc nổi tiếng với lực lượng lao động dồi dào, giá rẻ và được mệnh danh là “công xưởng của thế giới”. Dân số đông khiến nước này trở thành thị trường sinh lời cho các công ty đa quốc gia, bao gồm cả các công ty Mỹ.
Một CEO giấu tên của Mỹ nhấn mạnh trong một cuộc phỏng vấn với CNBC rằng Trung Quốc vẫn cam kết kiên định tập trung phát triển kinh tế mặc dù phải đối mặt với những thách thức mà nước này phải đối mặt.
Vị CEO này cho biết người Trung Quốc lo lắng và tin rằng việc làm giàu ở Trung Quốc là rất rủi ro. Kết quả là họ đang loại bỏ những thứ được coi là phô trương, chẳng hạn như máy bay phản lực tư nhân và cố gắng chuyển tiền ra nước ngoài.
Vị CEO này cho biết thêm, tại cuộc họp Diễn đàn Phát triển Trung Quốc tuần này, trọng tâm vẫn là hỗ trợ các doanh nghiệp nhà nước lớn đang thống trị nền kinh tế, ít đề cập đến khu vực tư nhân và “hầu như không đề cập đến” các vấn đề về biến đổi khí hậu, năng lượng tái tạo hoặc khử cacbon.
Các kênh truyền thông trước đó đưa tin về cuộc gặp cho rằng ông Tập Cận Bình muốn hàn gắn mối quan hệ căng thẳng với Mỹ, đồng thời ám chỉ thừa nhận rằng quan hệ giữa hai nước có thể không bao giờ trở lại “mô hình của quá khứ”.
Rủi ro khi đầu tư vào Trung Quốc vẫn lớn hơn lợi ích thu được
Bắc Kinh đã trải thảm đỏ và dành một tuần nồng nhiệt chào đón các giám đốc điều hành nước ngoài trong nỗ lực ngăn chặn sự rút lui của đầu tư nước ngoài khỏi thị trường Trung Quốc. Trong một loạt sự kiện cấp cao, quan chức Trung Quốc cam kết đối xử bình đẳng với các công ty nước ngoài và bày tỏ tin tưởng rằng Trung Quốc sẽ đạt được mục tiêu tăng trưởng 5% trong năm nay, trong khi ông Tập Cận Bình gặp 15 lãnh đạo doanh nghiệp Mỹ để truyền tải thông điệp rằng nền kinh tế Trung Quốc đang cải thiện trong ổn định.
Tuy nhiên, các giám đốc điều hành công ty nước ngoài vẫn thận trọng. Theo báo cáo của Reuters ngày 29/3, nhiều giám đốc điều hành cũng có thái độ thận trọng tương tự khi rời Trung Quốc: Dù tình hình có thể không trở nên tồi tệ hơn nhưng rủi ro khi đầu tư vào Trung Quốc vẫn lớn hơn lợi ích thu được.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã giảm trong hai năm liên tiếp. Đầu tư của nước ngoài được chính quyền Bắc Kinh coi là sự phản ánh niềm tin của nguồn vốn nước ngoài vào Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, và là cách để nâng cao khả năng cạnh tranh của các công ty Trung Quốc.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài, còn gọi là đầu tư nước ngoài, là hoạt động đầu tư vào kinh tế địa phương của các doanh nghiệp nước ngoài nhằm thu được lợi ích. Thông thường, các công ty nước ngoài sẽ cùng các công ty trong nước thành lập một công ty đa quốc gia hoặc quốc tế.
Số liệu từ Bộ Thương mại Trung Quốc cho thấy đầu tư trực tiếp nước ngoài đã giảm 8% trong năm ngoái. Một chỉ số rộng hơn từ cơ quan quản lý ngoại hối bao gồm lợi nhuận giữ lại cho thấy FDI đã giảm khoảng 80% vào năm 2023 xuống còn 33 tỷ USD. Đây là mức giảm lớn nhất kể từ khi có hồ sơ ghi chép vào năm 1980.
Các yếu tố làm suy yếu sức hấp dẫn của Trung Quốc bao gồm lo ngại về sức bền của sự phục hồi kinh tế, lực độ giám sát và đàn áp ngày càng tăng, nỗ lực của Bắc Kinh nhằm tạo ra những nhà lãnh đạo trong các ngành công nghiệp chiến lược và mối quan hệ của nước này với Mỹ. Ngoại giới phổ biến cho rằng mặc dù mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ đã được xoa dịu, nhưng vẫn căng thẳng.
Các giám đốc điều hành nước ngoài cho biết các công ty Trung Quốc có quan hệ với Chính phủ và phụ thuộc vào trợ cấp đã dẫn đến tình trạng dư thừa nghiêm trọng trong các ngành công nghiệp như sản xuất ô tô, v.v.
Ông Mats Harborn, chủ tịch khu vực Trung Quốc của hãng sản xuất xe tải Scania, nói với Reuters: “Chúng tôi hy vọng thấy các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc cũng phải có lãi thì mới có thể sinh tồn được.”
Ông nói: “Điều này sẽ dẫn đến sự hợp nhất trong ngành. Nếu điều đó xảy ra, những người chơi yếu hơn ở các phần khác nhau của chuỗi cung ứng sẽ buộc phải rút lui, trong khi những người có khả năng tồn tại trong nền kinh tế thị trường cạnh tranh theo cách riêng của họ – những người tham gia cạnh tranh nghiêm túc sẽ ở lại.”
Các nhà điều hành và nhà phân tích nước ngoài khác tham dự diễn đàn “Đầu tư vào Trung Quốc” ở Bắc Kinh cho biết, cảm giác mệt mỏi của nhà đầu tư đang bắt đầu xuất hiện. Kể từ tháng Tám năm ngoái, chính quyền Bắc Kinh đã công bố ít nhất 48 biện pháp nhằm khôi phục niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài.
Ông Jens Eskelund, Chủ tịch Phòng Thương mại châu Âu tại Trung Quốc, cho rằng hầu hết các công ty vẫn chưa nhận được sự hỗ trợ từ những hành động thiết thực. Ông nói, các công ty châu Âu vẫn cảm thấy họ gặp bất lợi khi tiếp cận thị trường và ngồi đàm phán với các quan chức Chính phủ.
Ông nói: “Khi các thành viên của chúng tôi nói với chúng tôi rằng họ không còn gặp phải những thách thức này và những thách thức khác nữa, đó là dấu hiệu rõ ràng nhất về sự đối xử bình đẳng”.
Những người tham dự cho biết, các công ty dược phẩm và công nghệ sinh học của Mỹ đã sử dụng Diễn đàn Phát triển Trung Quốc (CDF) để bày tỏ lo ngại về việc các quy định về quản lý giám sát dữ liệu của Trung Quốc có thể gây tổn hại đến khả năng cạnh tranh của họ như thế nào.
Ông Shawn Stein, Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc, cho biết: “Câu hỏi bây giờ là liệu Trung Quốc có lắng nghe thông điệp này và nhận định rằng đây là những vấn đề mà họ muốn giải quyết hay không?”
Các câu hỏi cũng đã được đặt ra về sự sắp xếp chính thức để chính quyền Bắc Kinh tổ chức ba hội nghị liên tiếp – Diễn đàn Phát triển Trung Quốc, diễn đàn “Đầu tư vào Trung Quốc” của Hội đồng Xúc tiến Đầu tư Trung Quốc và Diễn đàn Châu Á Bác Ngao ở Hải Nam.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã không gặp các CEO đến thăm tại Diễn đàn Phát triển Trung Quốc năm nay, một ngoại lệ kể từ khi sự kiện này được thành lập vào năm 2000. Sau đó, ông Tập Cận Bình bất ngờ gặp gỡ CEO các công ty Mỹ.
Ông Max Zenglein, nhà kinh tế trưởng tại Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc Berlin (MERICS), cho biết: “Đây là tín hiệu xấu hổ đối với các nhà đầu tư khác, và cũng cho thấy Trung Quốc có tính chiến lược và chọn lọc khi hợp tác với các công ty quốc tế”.
Ông Ben Simpfendorfer, đối tác tại công ty tư vấn Oliver Wyman, cho biết nỗ lực của Bắc Kinh nhằm báo hiệu sự thay đổi có ý nghĩa quan trọng đối với các công ty đã đầu tư vào Trung Quốc.
“Điều quan trọng là đây là một phong trào và nó xuất phát từ lãnh đạo cấp cao. Bầu không khí hiện nay tích cực hơn so với một năm trước, nhưng thế giới cũng đã rất khác rồi,” ông nói.
Trí Đạt (t/h)