Nguồn: Masahiro Okoshi, “Trump’s grip on Republican Party ‘temporary’: ex-U.S. Speaker Ryan,” Nikkei Asia, 02/04/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vị chính khách về hưu nhìn thấy cơ hội đoàn kết về chính trị, nhưng có lẽ không phải bây giờ.
Nghị sĩ Mỹ đã nghỉ hưu Paul Ryan nhận thấy rằng sự kiểm soát của cựu Tổng thống Donald Trump đối với Đảng Cộng hòa sẽ không kéo dài mãi mãi. Ông nói với Nikkei rằng điều đó “không bền vững, theo quan điểm của tôi.”
“Tôi xem nó chỉ là một hiện tượng tạm thời… nó không phải là một phong trào của giới trí thức, không phải một chính sách, không phải một nguyên tắc, không phải một loạt cải cách, và cũng không đưa ra được giải pháp,” cựu Chủ tịch Hạ viện Mỹ kiêm ứng viên phó tổng thống trong cuộc bầu cử năm 2012 cho biết trong một cuộc phỏng vấn ở Dallas, Texas.
Ryan, người đã nghỉ hưu vào năm 2019 ở tuổi 48, từng giữ chức Chủ tịch Hạ viện từ tháng 10/2015 đến tháng 1/2019, khoảng thời gian trùng với thời điểm bắt đầu chính quyền Trump vào năm 2017. Kể từ khi rút lui khỏi chính trường, Ryan đã công khai chỉ trích Trump và các chính sách theo chủ nghĩa biệt lập cực đoan của cựu tổng thống.
Ryan là một tín đồ Công giáo ủng hộ vai trò hạn chế của chính quyền và giảm thiểu quy định. “Tôi là một người bảo thủ theo chủ nghĩa tự do cổ điển, giống như kiểu bảo thủ của Reagan,” ông nói. “Tôi tin vào thương mại, vào thị trường tự do và cởi mở. Tôi cũng tin vào nền quốc phòng vững mạnh và Hiến pháp.”
Về Trump, người đang trên đà trở thành ứng viên của Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11, Ryan nói “ông ấy giống như chất xúc tác và phương tiện thúc đẩy, hơn là nguyên nhân thực chất của những gì đang xảy ra.”
Cựu Chủ tịch Hạ viện mô tả tình trạng hiện tại của Đảng Cộng hòa như một thời khắc của chủ nghĩa dân túy “không bị ràng buộc” với chính sách hoặc triết lý. Ông nhận xét “Thứ chủ nghĩa dân túy này được bao bọc xung quanh sự sùng bái cá nhân Donald Trump.”
Về chính trị của cựu tổng thống, Ryan nhận xét, “kiểu như là … cứ mỗi ngày, ông ấy nghĩ điều gì có lợi cho mình nhất thì làm.”
“Tất cả chỉ là một bài kiểm tra về lòng trung thành. Không phải nguyên tắc, không phải mục đích, không phải ý tưởng,” ông nói thêm. “Chúng ta đang có một bài kiểm tra lòng trung thành kỳ lạ, rằng bạn sẽ chỉ là đảng viên Cộng hòa trên danh nghĩa nếu bạn không cam kết trung thành với Donald Trump.”
Tuy nhiên, Ryan coi tình trạng hiện tại – trong đó những người bảo thủ bị những người ủng hộ Trump đè bẹp – chỉ là tình trạng tạm thời. Theo ông, “Rồi sẽ đến một lúc nào đó rất nhiều vấn đề của chúng ta sẽ không được giải quyết, vì tình trạng tê liệt chính trị mà chúng ta đang mắc phải.”
“Tôi nghĩ đất nước sẽ mệt mỏi khi các vấn đề cứ tiếp tục không được giải quyết và mệt mỏi cả với sự phân cực đã dẫn đến bế tắc đó,” ông nói thêm. “Vì vậy, tôi tin rằng… ‘mệt mỏi do phân cực’ sẽ xuất hiện và mọi người sẽ phát ốm khi chứng kiến những vấn đề không được giải quyết.”
Ông dự đoán rằng một ngày nào đó, một đảng có thể được hưởng lợi từ việc định vị mình là đảng của sự thống nhất và giải pháp, đồng thời nhấn mạnh rằng thời điểm ấy “Không phải hôm nay. Không phải bây giờ.”
Ryan đã vẽ ra bức tranh một nền dân chủ đang bị đe dọa từ cả các yếu tố bên trong lẫn bên ngoài. “Chúng ta đang bị thử thách từ nước ngoài… từ các chế độ chuyên chế,” ông nói, nêu đích danh Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin.
“Chúng ta cũng đang bị thách thức từ bên trong, bởi chúng ta đang chia rẽ lẫn nhau bằng sự phân cực,” ông bổ sung. “Đó là một bài kiểm tra căng thẳng thực sự cho nền dân chủ trong thế kỷ 21.”
Trump đã thay thế dàn lãnh đạo của Đảng Cộng hòa bằng những người thân cận với mình, trong đó có việc đưa con dâu Lara Trump lên làm đồng chủ tịch đảng.
Sau khi nói rằng quyền kiểm soát của Trump sẽ giúp ông chuyển nguồn ngân sách sang các dự luật pháp lý và chiến dịch tranh cử của riêng mình, Ryan bày tỏ lo ngại về “vận động tranh cử cấp địa phương” của Đảng Cộng hoà nhằm chiếm hết các ghế ở địa phương.
Cựu Chủ tịch Hạ viện cũng coi các lựa chọn từ bên thứ ba như nhóm chính trị No Labels và Robert Kennedy Jr., người đã rời Đảng Dân chủ để ra tranh cử tổng thống, đơn thuần là “những kẻ phá bĩnh.” Ông nhận xét “Rất, rất, rất khó để một nhân vật độc lập, không thuộc bất kỳ cơ cấu chính đảng nào, đắc cử tổng thống.”
Khi được hỏi liệu bên thứ ba sẽ có tác dụng phá bĩnh nhiều hơn đối với Joe Biden, tổng thống đương nhiệm kiêm ứng viên của Đảng Dân chủ, hay Trump, Ryan đáp rằng ông không biết.
Về khả năng quay lại chính trường, Ryan chỉ nói “Tôi đang tận hưởng cuộc sống hiện tại. Tôi là một đảng viên Cộng hòa chống bộ máy chính trị hiện hành.”
Khi phóng viên đề nghị ông ra tranh cử tổng thống trong tương lai, có lẽ là 24 năm nữa, tức là năm 2048, Ryan cười “Lúc đó tôi vẫn còn trẻ hơn Joe Biden đấy nhé.”