Liên Thành
Vào cuối tháng 3, nghị sĩ Ukraina Ihor Guz đã giăng cờ của Trung đoàn Kalinouski Belarus trong Quốc hội Ukraina và bày tỏ lòng kính trọng đối với các tình nguyện viên Belarus giúp bảo vệ Ukraina trước cuộc xâm lược của Nga. Cử chỉ này là một lời nhắc nhở rằng, người Belarus hiện là một trong những lực lượng người nước ngoài lớn nhất đang chiến đấu cho Ukraina. Sự hiện diện ngày càng tăng của họ đang giúp định hình chiến trường ở Ukraina và có ý nghĩa rộng lớn hơn đối với an ninh khu vực.
Chuyên gia Alesia Rudnik thuộc Đại học Karlstad ở Thụy Điển và là giám đốc của tổ chức tư vấn Belarus Trung tâm Ý tưởng Mới đã có bài viết về ý nghĩa của nhóm binh sĩ Belarus này đối với ông Putin và đồng minh Lukashenko. Sau đây là phần chuyển ngữ bài viết của tác giả Rudnik.
Người Belarus đã tham gia vào cuộc đấu tranh của Ukraina chống lại sự xâm lược của Nga kể từ năm 2014, khi hàng chục người tham gia các tiểu đoàn tình nguyện nổi lên để đáp trả việc Nga chiếm Crimea và xâm chiếm miền đông Ukraina. Khi ông Putin phát động cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraina vào tháng 2 năm 2022, người Belarus đã phản ứng bằng cách thành lập tiểu đoàn của riêng họ và đặt tên nó theo tên Kastus Kalinouski, một anh hùng dân tộc Belarus thế kỷ 19, người đã lãnh đạo cuộc nổi dậy chống lại đế quốc Nga.
Tiểu đoàn Belarus này kể từ đó đã mở rộng thành một trung đoàn, các đại diện của họ tuyên bố rằng trung đoàn có tới 5.000 tình nguyện viên. Quân đội Belarus đã tham gia một số trận chiến lớn nhất trong cuộc chiến, bao gồm các trận chiến xung quanh Kyiv, Mykolaiv và Bakhmut. Trung đoàn Kalinouski hiện có cơ cấu tuyển dụng và huấn luyện riêng, đồng thời đã có được một kho vũ khí quân sự đáng kể. Mặc dù con số thương vong không được tiết lộ công khai, nhưng có báo cáo cho biết hơn 40 tình nguyện viên Belarus thiệt mạng khi bảo vệ Ukraina, với tổng số có thể còn cao hơn đáng kể.
Sự hiện diện của rất nhiều người Belarus chiến đấu bên cạnh quân đội Ukraina từ lâu đã trở thành mối lo ngại đối với nhà độc tài thân Điện Kremlin của Belarus Alexander Lukashenko. Suy đoán về mối nguy hiểm tiềm tàng các binh sĩ Belarus gây ra ở Ukraina đã gia tăng trong những tuần gần đây trong bối cảnh một loạt cuộc đột kích xuyên biên giới do các đơn vị tình nguyện tiến hành, xâm nhập vào Nga từ lãnh thổ Ukraina. Nhiều người hiện đang đặt câu hỏi liệu lực lượng lớn người Belarus có thể tiến hành các hoạt động tương tự ở khu vực biên giới bên trong Belarus hay không.
Hiện tại, không có dấu hiệu nào về kế hoạch hoạt động tấn công dọc biên giới Ukraina với Belarus. Thay vào đó, có những dấu hiệu cho thấy các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự của Ukraina muốn tránh bất kỳ sự leo thang nào trong cuộc đối đầu với Minsk vào thời điểm họ đang chiến đấu vì sự sống còn của quốc gia trước cuộc xâm lược đang diễn ra của Nga.
Trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 10 năm 2023 , Giám đốc Tình báo Quân đội Ukraina Kyrylo Budanov đã nói một cách tích cực về khả năng của ông Lukashenko trong việc ngăn chặn đất nước của ông trở thành nước trực tiếp tham gia vào cuộc chiến của Nga. Điều này gây ra sự bất bình đáng kể trong phe đối lập ủng hộ dân chủ ở Belarus, nhiều người coi đây là tín hiệu về sự sẵn sàng mới ở Kyiv để đối phó với chế độ Lukashenko.
Bất chấp việc không có bất kỳ hoạt động tấn công nào chống lại Belarus, ông Lukashenko rõ ràng coi việc người Belarus chiến đấu ở Ukraina là mối đe dọa nghiêm trọng đối với chế độ của chính ông. Ông nhận thức rõ rằng nhiều tình nguyện viên Belarus coi chiến thắng ở Ukraina là bước đệm hướng tới việc lật đổ chính quyền thân Nga hiện nay ở Minsk. Không có gì đáng ngạc nhiên khi các chiến binh tình nguyện phải đối mặt với việc truy tố hình sự nếu bị bắt ở Belarus. Một số thành viên trong gia đình cũng đã bị chính quyền Belarus bắt giữ.
Ông Lukashenko có lý do chính đáng để cảnh giác. Vị trí của ông đã bấp bênh kể từ năm 2020, khi các cuộc biểu tình trên toàn quốc phản đối cuộc bầu cử tổng thống gian lận đe dọa lật đổ chế độ của ông cho đến khi sự can thiệp của Điện Kremlin và một cuộc đàn áp tàn bạo giúp ông bám lấy quyền lực. Trong khi chỉ có sự hợp tác tương đối hạn chế giữa người dân trong nước và phe đối lập ủng hộ dân chủ lưu vong ở Belarus, thì nguy cơ xảy ra các cuộc biểu tình mới vẫn còn.
Một số người Belarus đã cáo buộc phe đối lập lưu vong ở nước này đã không làm đủ để đối đầu với chế độ của ông Lukashenko. Lãnh đạo Trung đoàn Kalinouski đã kêu gọi thủ lĩnh phe đối lập Sviatlana Tsikhanouskaya đóng vai trò tích cực hơn trong nỗ lực huy động sự ủng hộ cho trung đoàn và tăng cường hỗ trợ cho những người Belarus chiến đấu cho Ukraina.
Có một số dấu hiệu cho thấy Trung đoàn Kalinouski có thể có tham vọng chính trị của riêng mình. Trung đoàn đã tăng cường mối quan hệ với nhóm các nhà hoạt động Cyber Partisans, là thành viên của Hội đồng điều phối phe đối lập Belarus. Vào tháng 1 năm 2024, lãnh đạo Trung đoàn Kalinouski công bố kế hoạch thăm 12 thành phố châu Âu để gặp gỡ những người ủng hộ Belarus. Khi ở Vác-sa-va, họ nói về mối quan tâm của mình trong việc phát triển một “con đường chính trị”.
Trung đoàn Kalinouski đang đóng một vai trò quan trọng trong cuộc đấu tranh vũ trang của Ukraina chống lại cái mà họ gọi là chủ nghĩa đế quốc Nga và các nhà lãnh đạo của trung đoàn này rõ ràng có tham vọng giải phóng đất nước của mình. Tuy nhiên, trung đoàn hiện còn quá nhỏ để có thể tự mình thách thức chế độ của ông Lukashenko.
Trong khi đó, có rất ít dấu hiệu cho thấy Ukraina muốn mở rộng chiến tranh. Ngược lại, việc không có các cuộc đột kích xuyên biên giới và giọng điệu nhẹ nhàng hơn được một số người ở Kyiv áp dụng trong những tháng gần đây cho thấy một cách tiếp cận thực tế hơn đối với mối quan hệ với Belarus. Cho đến khi điều này thay đổi, Trung đoàn Kalinouski có thể khiến ông Lukashenko phải khó ngủ hơn vào ban đêm, nhưng khó có thể tạo ra được sự sụp đổ của ông ấy.