Trình Văn
Hôm thứ Hai (29/07), Tổng thống Venezuela Maduro và đối thủ cạnh tranh của phe đối lập Gonzalez đều tuyên bố mình là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Venezuela. Nếu ông Maduro tiếp tục nhiệm kỳ tổng thống thứ ba, điều này sẽ khiến quốc gia Nam Mỹ này tiếp tục bị chôn vùi dưới chế độ xã hội chủ nghĩa và sự cai trị độc tài.
Người dân Venezuela đã luôn hy vọng rằng cuộc bầu cử lần này sẽ có thể loại bỏ ông Nicolas Maduro, chấm dứt sự kiểm soát và cai trị độc tài bằng hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa của ông.
Dựa trên dữ liệu thăm dò sau cuộc bỏ phiếu, lãnh đạo phe đối lập Maria Corina Machado cho rằng ông Edmundo Gonzalez đã giành được 70% số phiếu, mang lại thắng lợi bầu cử to lớn cho họ.
Hoa Kỳ, châu Âu, và các quốc gia dân chủ khác đã bày tỏ nghi ngờ hoặc từ chối công nhận kết quả bầu cử chính thức mà ông Maduro tuyên bố, theo đó ông là chiến thắng. Các quốc gia độc tài như Trung Quốc cộng sản, Nga, và Cuba đã gửi lời chúc mừng tới ông Maduro.
Rốt cuộc ai là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Venezuela
Hôm Chủ Nhật (28/07), việc công bố kết quả cuộc tổng tuyển cử ở Venezuela đã bị trì hoãn sáu giờ đồng hồ. Sau nửa đêm Chủ Nhật, Ủy ban bầu cử Quốc gia do những người trung thành với ông Maduro kiểm soát tuyên bố rằng, ông Maduro đã giành được nhiệm kỳ thứ ba với 51% phiếu bầu, trong khi ông Gonzalez chỉ nhận được 44% số phiếu.
Theo Reuters, kết quả này sẽ tiếp tục kéo dài sự cai trị của hệ thống xã hội chủ nghĩa trong suốt ¼ thế kỷ qua ở Venezuela.
Tuy nhiên, nhiều cuộc thăm dò ý kiến độc lập cho thấy các cử tri phe đối lập đã thể hiện sự nhiệt tình rất lớn trong quá trình bỏ phiếu. Lãnh đạo phe đối lập Machado cho biết, họ có bản sao của khoảng 40% hồ sơ bỏ phiếu, kết quả trong đó cho thấy đối thủ Gonzalez của ông Maduro đã nhận được 70% số phiếu bầu.
Kết quả thăm dò do công ty nghiên cứu Edison Research, một công ty nổi tiếng với các cuộc thăm dò bầu cử ở Hoa Kỳ và các quốc gia khác công bố cho thấy, ông Gonzalez đã nhận được 65% phiếu bầu, trong khi ông Maduro chỉ nhận được 31%.
Ông Rob Farbman, phó chủ tịch điều hành Edison Research nói với Reuters trong một thư điện tử rằng, “Kết quả chính thức thật ngớ ngẩn”, đồng thời cho biết công ty ông vẫn giữ nguyên kết quả thăm dò của mình. Cuộc thăm dò ý kiến của Edison được thực hiện trên khắp Venezuela, dữ liệu sơ bộ đến từ các cuộc phỏng vấn với 6,846 cử tri tại 100 địa điểm bỏ phiếu.
Kết quả khảo sát của công ty địa phương Meganalisis ở Venezuela dự đoán ông Gonzalez sẽ nhận được 65% phiếu bầu, trong khi số phiếu ông Maduro nhận được thậm chí không đến 14%.
Theo The Associated Press (AP), đảng cầm quyền của ông Maduro đã sử dụng xe buýt để đưa cử tri đến các điểm bỏ phiếu, và một số điểm bỏ phiếu đã bị trì hoãn mở cửa, trong khi các điểm khác vẫn mở cửa nhằm cố gắng thao túng cuộc bầu cử. Các trạm kiểm soát đường phố ở một số vùng của nước này đã hạn chế việc di chuyển của người dân, và được sử dụng để đe dọa những người đang cân nhắc bỏ phiếu chống lại ông Maduro.
Trong bài diễn văn đầu tiên kể từ khi ông Maduro tuyên bố chiến thắng, ông Gonzalez cho rằng kết quả bầu cử rõ ràng đã bị gian lận.
Ông Gonzalez nói: “Người dân Venezuela và cả thế giới đều biết chuyện gì đã xảy ra.”
Còn ông Maduro thì chỉ trích rằng “những kẻ địch ngoại quốc không rõ danh tính đang cố gắng xâm nhập vào hệ thống bỏ phiếu.”
Ông Maduro và ông Gonzalez là ai?
Theo thông tin từ nhiều hãng thông tấn, ông Nicolas Maduro hiện 61 tuổi, xuất thân là một tài xế xe buýt. Ông được nhà độc tài tiền nhiệm của Venezuela là Hugo Chavez phát hiện và đào tạo cẩn thận từ rất sớm. Sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Venezuela vào tháng 12/1998, ông Hugo Chavez đã chấm dứt truyền thống luân phiên nắm quyền giữa hai đảng phái ở nước này và truyền bá tư tưởng xã hội chủ nghĩa vào quốc gia này.
Ông Maduro từng là Ngoại trưởng dưới thời ông Chavez, và đã lên nắm quyền Tổng thống sau khi ông Chavez qua đời vào năm 2013. Trong cuộc bầu cử tổng thống Venezuela năm 2018, ông Maduro đã “tái đắc cử.” Tuy nhiên Hoa Kỳ và các quốc gia dân chủ khác cho rằng kết quả thắng lợi của ông Maduro vào năm 2018 là do gian lận, và gọi ông là “nhà độc tài.”
Ông Edmundo Gonzalez 74 tuổi, là thành viên phe đối lập ít tiếng tăm, từng là một nhà ngoại giao, ông nổi tiếng với thái độ điềm tĩnh.
Trong cuộc bầu cử ở Venezuela lần này, người chiến thắng thực sự của phe đối lập trong cuộc bầu cử sơ bộ được tổ chức hồi tháng Mười năm ngoái là bà Maria Corina Machado, 56 tuổi. Tuy nhiên, sau đó bà đã bị Tòa án Tối cao do ông Maduro kiểm soát cấm tham gia tranh cử vào bất kỳ chức vụ công nào trong 15 năm. Người thay thế đầu tiên của bà cũng bị Ủy ban Bầu cử Quốc gia cấm ghi danh, và không thể tham gia tranh cử.
Ông Gonzalez từng được xem là người khó có khả năng trở thành người dẫn đầu của phe đối lập nhất vì ông luôn rất kín tiếng. Ban đầu vào hồi tháng Ba năm nay, ông chỉ ghi danh làm “người giữ chỗ thay thế.” Đến tháng Tư, ông mới được bổ nhiệm làm ứng cử viên cuối cùng của phe đối lập, người thay thế cho bà Machado vào phút chót.
Sau khi ông Gonzalez trở thành ứng cử viên của phe đối lập, bà Machado đã hoàn toàn tập trung vào vận động cho chiến dịch tranh cử của ông.
Các quốc gia nghi ngờ chiến thắng của ông Maduro
Đa số các quốc gia dân chủ, bao gồm Hoa Kỳ, Liên minh Âu Châu (EU), và các quốc gia Nam Mỹ, đều không công nhận kết quả bầu cử chính thức ở Venezuela.
Ngay sau khi ông Maduro tuyên bố chiến thắng, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken, người đang thực hiện chuyến công du Nhật Bản, đã lập tức tuyên bố rằng Hoa Kỳ “lo ngại sâu sắc” về kết quả chính thức của cuộc bầu cử tổng thống ở Venezuela.
Ông Blinken cho biết trong một bài diễn văn tại Tokyo vào hôm 29/07 rằng, Hoa Kỳ lo ngại kết quả này không phản ánh ý nguyện của người dân Venezuela cũng như số phiếu bầu của họ. Ông kêu gọi các quan chức trong Ủy ban Bầu cử công bố minh bạch toàn bộ kết quả ngay lập tức, đồng thời cho biết Hoa Kỳ và cộng đồng quốc tế cũng sẽ có phản ứng thích hợp. Ad
Ông Blinken nói: “Chúng tôi vừa nhận được thông báo từ Ủy ban Bầu cử Venezuela. Chúng tôi vô cùng lo ngại rằng kết quả được công bố không phản ánh ý nguyện hay phiếu bầu của người dân Venezuela.”
“Điều quan trọng là mỗi lá phiếu đều phải được kiểm đếm một cách công bằng và minh bạch, các quan chức bầu cử phải chia sẻ thông tin ngay lập tức và không trì hoãn với phe đối lập và các quan sát viên bầu cử, đồng thời công bố kết quả kiểm phiếu chi tiết. Cộng đồng quốc tế đang theo dõi vấn đề này rất chặt chẽ và sẽ có phản ứng thích hợp.”
Thượng nghị sỹ kỳ cựu của Quốc hội Hoa Kỳ Marco Rubio đã chỉ trích cuộc bầu cử ở Venezuela là “cuộc bầu cử giả mạo lố bịch và dễ đoán nhất trong lịch sử hiện đại.”
Ngoại trưởng Tây Ban Nha Jose Manuel Albares cho biết, Venezuela nên cung cấp thông tin chi tiết về tất cả các điểm bỏ phiếu để bảo đảm kết quả bầu cử có thể được kiểm chứng đầy đủ. Ông nói: “Chúng tôi yêu cầu bảo trì sự bình tĩnh và văn minh trong ngày bầu cử.”
Tổng thống Argentina Javier Milei cho rằng kết quả bầu cử chính thức ở Venezuela là gian lận.
Costa Rica và Peru đã bác bỏ tuyên bố chiến thắng của ông Maduro. Tổng thống Costa Rica Rodrigo Chaves cho biết: “Chúng tôi sẽ hợp tác với các quốc gia dân chủ và các tổ chức quốc tế trên khắp lục địa châu Mỹ để bảo đảm rằng người dân Venezuela nhận được sự tôn trọng mà họ xứng đáng được nhận.”
Chile cho biết họ sẽ không chấp nhận bất kỳ kết quả bầu cử nào không thể xác minh được. Tổng thống Chile Gabriel Boric cho biết kết quả chính thức ở Venezuela “khiến người ta khó mà tin nổi.”
Phe đối lập đã hy vọng một kết thúc hòa bình cho chế độ độc tài, điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Theo AP, kể từ năm 2014 sau ba lần biểu tình không lật đổ được ông Maduro, phe đối lập đã đặt niềm tin vào cuộc bầu cử này. Cuộc bầu cử lần này cũng là một trong những cuộc bầu cử hòa bình nhất trong những năm gần đây. Nó phản ánh hy vọng của người dân Venezuela về việc có thể chấm dứt 25 năm cai trị xã hội chủ nghĩa và độc tài mà không phải đổ máu.
Hiện vẫn chưa rõ các hành động tiếp theo của phe đối lập Venezuela sẽ như thế nào. Tuy nhiên, ông Gonzalez cho biết, ông không kêu gọi những người ủng hộ xuống đường hoặc thực hiện bất kỳ hành động bạo lực nào.
Ông Gonzalez cũng nói rằng: “Thông điệp hòa giải và cải cách hòa bình của chúng tôi vẫn tiếp tục … Chúng tôi vẫn sẽ tiếp tục đấu tranh và chúng tôi sẽ không nghỉ ngơi cho đến khi ý nguyện của người dân Venezuela được tôn trọng.”
Phe đối lập kêu gọi bảo trì bình tĩnh, điều này phần nào phản ánh sự mệt mỏi của cử tri với các cuộc biểu tình. Các cuộc thăm dò cũng cho thấy cử tri không còn háo hức xuống đường như trước.
Theo Reuters, hoạt động tranh cử lần này có đặc điểm là chính phủ ông Maduro bắt giữ các nhân viên công tác của phe đối lập, những hành động mà phe đối lập cho là nhằm ngăn cản một cuộc bầu cử công bằng.
Bà Machado đã kêu gọi quân đội Venezuela bảo vệ kết quả bầu cử và cho biết cử tri đã thể hiện rõ rằng họ không muốn ông Maduro. Tuy nhiên, quân đội Venezuela đã ủng hộ ông Maduro lâu nay, và hiện không có dấu hiệu công khai nào cho thấy các nhà lãnh đạo quân đội sẽ từ bỏ chính phủ ông Maduro.
Venezuela có trữ lượng dầu mỏ lớn nhất thế giới, từng được xem là nền kinh tế phát triển nhất ở Mỹ Latinh. Tuy nhiên, từ khi ông Hugo Chavez lên nắm quyền, Venezuela đã bắt đầu chuyển từ một quốc gia giàu có sang nghèo đói. Sau khi ông Maduro lên nắm quyền, nền kinh tế của quốc gia này càng suy thoái nhanh chóng, giá dầu giảm mạnh, hàng hóa cơ bản thiếu hụt và lạm phát tăng cao lên tới 130,000%.
Năm 2018, Hoa Kỳ đã áp đặt các lệnh trừng phạt dầu mỏ đối với Venezuela sau khi hàng chục quốc gia cáo buộc ông Maduro tái đắc cử bất hợp pháp thông qua gian lận bầu cử. Cùng với các lệnh trừng phạt từ Liên minh Âu Châu và các quốc gia khác, ngành công nghiệp dầu mỏ của Venezuela đã gần như tê liệt.
Sau khi ông Maduro tuyên bố “chiến thắng” vào hôm thứ Hai (29/07), giá trị trái phiếu của Venezuela và công ty dầu khí quốc doanh PDVSA lại giảm xuống từ 1.5 đến 5 cent.
Hiện tại, rất nhiều người dân Venezuela có thu nhập hàng tháng chưa tới 200 USD/tháng, trong khi chi phí thực phẩm cho một gia đình bốn người ước tính là khoảng 385 USD/tháng. Nhiều người phải làm thêm công việc thứ hai và thứ ba để nuôi sống gia đình.
Trong hai nhiệm kỳ sáu năm đầu tiên của ông Maduro, khoảng 7.7 triệu người Venezuela (tương đương ⅕ dân số của quốc gia này) đã trốn ra ngoại quốc để tìm kiếm cơ hội. Nếu ông Maduro tái đắc cử thành công, có thể chỉ làm gia tăng thêm làn sóng di cư của người dân Venezuela.
Trình Văn thực hiện
Toàn Phong biên dịch