Hạ viện Hoa Kỳ đã thông qua một dự luật có thể thu hồi các đặc quyền của các Văn phòng kinh tế và thương mại Hồng Kông và dẫn đến việc đóng cửa các văn phòng này tại Hoa Kỳ.
Các nhà quan sát cho rằng dự luật này sẽ có tác động đáng kể lên Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) cầm quyền và các lợi ích tài chính của đảng này.
Đạo luật chứng nhận Văn phòng kinh tế và thương mại Hồng Kông (HKETO) đã được lưỡng đảng thông qua vào ngày 10/09/2024 tại Hạ viện liên bang, với số phiếu áp đảo là 413-3.
Dự luật yêu cầu tổng thống Hoa Kỳ “hủy bỏ việc gia hạn một số đặc quyền, miễn trừ và quyền miễn trừ đối với các Văn phòng kinh tế và thương mại Hồng Kông“, bao gồm cả ở Washington, New York và San Francisco, “nếu Hồng Kông không còn được hưởng mức độ tự chủ cao từ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, và vì các mục đích khác“.
Theo dự luật, nếu chính phủ Hoa Kỳ xác định rằng ba văn phòng HKETO này “không còn xứng đáng được gia hạn và áp dụng các đặc quyền, miễn trừ và quyền miễn trừ của [họ]”, hoạt động của họ sẽ bị chấm dứt trong vòng 180 ngày. Nếu chính phủ Hoa Kỳ tin rằng các HKETO đang đáp ứng các tiêu chuẩn, họ sẽ có thể gia hạn hoạt động trong một năm cho đến lần đánh giá tiếp theo.
Dự luật được đồng tài trợ bởi Dân biểu Chris Smith (Đảng Cộng hòa, New Jersey), chủ tịch Ủy ban Hành pháp Quốc hội Hoa Kỳ về Trung Quốc và Dân biểu Jim McGovern (Đảng Dân chủ, Massachusetts). Đây là lần đầu tiên Quốc hội Hoa Kỳ thực hiện hành động lập pháp đối với Hồng Kông, kể từ khi khu vực này thông qua Điều 23 của Pháp lệnh An ninh Quốc gia vào tháng 3/2024, cho phép ĐCSTQ xâm phạm thêm quyền con người và tự do.
Phát biểu tại phiên điều trần ngày 10/9, ông Smith cho hay luật này là “bước tiếp theo cần thiết để thể hiện rõ ràng sự đoàn kết của chúng ta với những công dân bị đàn áp ở Hồng Kông“, bao gồm việc bỏ tù ông trùm truyền thông Lê Chí Anh [Jimmy Lai], nhà hoạt động Hoàng Chí Phong [Joshua Wong] và luật sư nhân quyền Trâu Hạnh Đổng [Tonyee Chow].
“Ba năm sau khi ĐCSTQ áp đặt luật an ninh quốc gia đối với Hồng Kông, chúng ta phải đối mặt với thực tế mới này“, ông Smith tuyên bố.
“Hồng Kông mà tất cả chúng ta đều biết và tôn trọng, đã không còn nữa”, và thành phố từng là thành trì của tự do trong biển áp bức “giờ đây do những con rối của ĐCSTQ cai trị, những kẻ đã trở nên đàn áp như chủ nhân của chúng ở Bắc Kinh“, ông Smith nhận xét.
“Những văn phòng này đóng vai trò là cánh tay tuyên truyền của Bắc Kinh tại Hoa Kỳ, duy trì và phá hủy quyền tự do của Hồng Kông và che giấu sự thật“, ông Smith khẳng định.
Năm 2019, hàng triệu công dân Hồng Kông đã phản đối luật dẫn độ của ĐCSTQ để bảo vệ nhân quyền và quyền độc lập tư pháp của mình tại Hồng Kông. Phong trào này đã bị Cảnh sát Hồng Kông được ĐCSTQ hậu thuẫn đàn áp, sau đó là việc Bắc Kinh áp đặt luật an ninh quốc gia toàn diện vào năm 2020.
Dự luật phải được Thượng viện Hoa Kỳ thông qua trước khi có thể được gửi đến Tổng thống Joe Biden, để được ký thành luật.
Bà Anna Kwok, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Dân chủ Hồng Kông, là người bị chính quyền Hồng Kông treo thưởng 128.000 USD cho những ai bắt giữ được bà, với cáo buộc vi phạm luật an ninh quốc gia. Bà Kwok hoan nghênh dự luật vì nó “là phản ứng rất cần thiết để buộc chính quyền Hồng Kông phải chịu trách nhiệm về những hành vi vi phạm nhân quyền trắng trợn của họ“.
Phản ứng trước dự luật, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao ĐCSTQ Mao Ninh tuyên bố tại một cuộc họp báo thường kỳ ở Bắc Kinh hôm 11/9 rằng: “Chúng tôi cực lực lên án và kiên quyết phản đối động thái thao túng các vấn đề liên quan đến Hồng Kông của Hoa Kỳ“.
Trong một tuyên bố vào ngày 11/9, chính quyền Hồng Kông nêu rõ họ “lên án mạnh mẽ” Hạ viện Hoa Kỳ vì đã sử dụng đạo luật này “để phỉ báng luật bảo vệ an ninh quốc gia ở Hồng Kông và bôi nhọ tình hình nhân quyền ở Hồng Kông“, và rằng nó “can thiệp thô bạo vào công việc của Hồng Kông“.
Chính quyền Hồng Kông hiện có 14 văn phòng HKETO trên toàn thế giới, trong đó có ba văn phòng ở Hoa Kỳ.
Tác động đến ĐCSTQ
Ông Cung Tường Sinh [Kung Shan-Son], trợ lý nghiên cứu viên tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Quốc phòng của Đài Loan, nói với The Epoch Times hôm 12/9 rằng ĐCSTQ phản đối vì “nếu các văn phòng đại diện của Hồng Kông tại Hoa Kỳ bị đóng cửa, điều đó sẽ cản trở Hồng Kông thu hút đầu tư nước ngoài và sẽ có ít trụ sở hơn cho nhân viên chính quyền Hồng Kông hoạt động tại Hoa Kỳ“.
Ông Chen Shih-min, phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Đài Loan, nói với The Epoch Times hôm 12/9 rằng sau khi luật an ninh quốc gia được thông qua trong năm 2020, “rõ ràng là quyền tự do chính trị và pháp quyền của Hồng Kông đã bị phá hủy“.
“Một số người thậm chí còn nghĩ rằng Hồng Kông thực sự đã trở nên giống với Thâm Quyến [ở Trung Quốc] bây giờ“, ông Chen nói.
Ông Chen lưu ý rằng kể từ đó, ĐCSTQ đã thắt chặt hơn nữa quyền kiểm soát Hồng Kông, với hơn 300 người Hồng Kông đã bị bắt và kết án theo luật an ninh quốc gia.
Đối với các nước phương Tây, ông Chen lưu ý “Hồng Kông đã mất đi vị thế là lãnh thổ hải quan độc lập vì rõ ràng là nơi này không còn mức độ tự chủ cao nữa“.
Về tác động của đạo luật, ông Chen cho rằng đây sẽ là một đòn giáng mạnh vào ĐCSTQ, “vì một lượng tiền đáng kể đã được chuyển đến Trung Quốc thông qua Hồng Kông vì đây là khu vực thương mại tự do“.
Theo ông Chen, Trung Quốc cũng đã sử dụng thuế quan ưu đãi của Hồng Kông và một số đặc quyền thương mại, để xuất khẩu hàng hóa của mình sang phương Tây thông qua đó.
Ông Chen cho rằng ngành tài chính của Trung Quốc cũng sẽ bị ảnh hưởng vì các giao dịch giữa Trung Quốc và các quốc gia khác, đều diễn ra thông qua Hồng Kông.
“Khi Hồng Kông mất đi vị thế này, ngành dịch vụ tài chính của Trung Quốc vốn bị Bắc Kinh kiểm soát chặt chẽ sẽ khó có thể tồn tại trong cộng đồng quốc tế. Nó sẽ chỉ lưu thông trong phạm vi Trung Quốc”, ông Chen nói.
Một tác động khác là các quan chức ĐCSTQ sẽ không còn có thể chuyển tiền bất hợp pháp có được ở Trung Quốc thông qua Hồng Kông, sang các quốc gia khác, ông Chen nhận xét.
Alex Wu/The Epoch Times
Phạm Duy biên dịch