Lý Tịnh Giao
Bầu không khí Giáng sinh ở Trung Quốc năm nay đã trở lại, từ một số thông tin mạng và phản hồi của công chúng cho thấy, tình hình tẩy chay Giáng sinh của Trung Quốc dường như đã đảo ngược. Có phân tích cho rằng suy thoái kinh tế Trung Quốc là nguyên nhân khiến nước này không còn tẩy chay Giáng sinh; ngoài ra yếu tố chính trị cũng là nguyên nhân chính, theo đó hướng quyền lực ở cấp cao nhất đã thay đổi.
Không khí Giáng sinh trở lại Thượng Hải
Đài RFA dẫn lời ông Tôn sống ở Thượng Hải nói rằng trong những năm gần đây bầu không khí Giáng sinh năm nay tương đối tốt, “Giống như bức tranh mới, vì có rất nhiều đồ trang trí Giáng sinh, chúng tôi cũng đi xem, nhiều tài khoản mạng xã hội cũng bàn tán việc cây Giáng sinh hoặc đồ trang trí ở đâu tốt hơn, hoặc chợ Giáng sinh nào đông đúc tấp nập…”.
Những thông tin trên mạng Sina Trung Quốc cho thấy cảnh hoạt động quảng bá (các chương trình khuyến mãi) mua sắm dịp Giáng sinh và Tết dương lịch; nền tảng WeChat cũng đã chuẩn bị “phong bì màu đỏ màu xanh đầy cảm giác nghi lễ” nhắc mọi người không quên chuẩn bị quà tặng Giáng sinh; còn có các công ty quảng cáo tung ra hoạt động bình chọn chủ đề Giáng Sinh 2024 và đêm Giáng Sinh; ngay cả tờ China Daily của nhà nước hôm 23/12 cũng xuất hiện hình ảnh ông già Noel trong các cảnh liên quan.
Lý do kinh tế suy thoái
Bình luận viên thời sự Lý Đại Vũ (Li Dayu) cho biết trên chương trình tự truyền thông rằng cảnh tượng như vậy không có trong mấy năm trước, thường thấy dịp này có rất nhiều thông tin tẩy chay lễ hội nước ngoài xuất hiện, nhưng điều đó không thấy trong dịp Giáng sinh năm nay…
Tại sao xảy ra thay đổi này? Có người cho rằng nguyên nhân chính là do kinh tế. Một số người nói rằng nền kinh tế quá đi xuống khiến tâm lý tự kiêu dân tộc giảm rõ, mọi người muốn thu hút đầu tư nước ngoài nên phải làm một cái gì đó, vì vậy không tẩy chay Giáng sinh.
Ông Lý Đại Vũ cho rằng lý giải đó phù hợp với hiện trạng. Vào tháng 11, Bộ Thương mại Trung Quốc đã tổ chức một cuộc họp bàn tròn đặc biệt về việc thực hiện “24 quy tắc đầu tư nước ngoài”; vào đầu tháng 12, tại Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương ĐCSTQ, nhấn mạnh sự cần thiết phải cởi mở mức độ cao đối với thế giới bên ngoài, lưu ý “ổn định ngoại thương, ổn định đầu tư nước ngoài”. Vì lý do này, gần đây ĐCSTQ đã tăng thời gian miễn thị thực quá cảnh cho 54 nước lên 240 giờ, cho phép du lịch liên tỉnh và thành phố. Ông nói: “Bối cảnh của tất cả những điều này là vì dòng vốn nước ngoài đang tăng tốc chảy ra khỏi Trung Quốc, là một yếu tố quan trọng gây ra suy thoái kinh tế”.
Dòng vốn ròng đầu tư chứng khoán xuyên biên giới của Trung Quốc trong tháng 11 đạt 45,7 tỷ USD, mức cao kỷ lục trong một tháng. Ngoài ra, theo thống kê chính thức của ĐCSTQ tổng doanh số bán lẻ hàng tiêu dùng xã hội (social consumer goods) của Trung Quốc vào tháng 11/2024 là 438 triệu RMB, chỉ tăng 3% so với cùng kỳ năm ngoái, so với con số tăng 4,8% của tháng 10 đã giảm đáng kể 37,5% (giảm gần 40%).
Đồng thời, tiêu dùng ở Thượng Hải và Bắc Kinh cũng giảm mạnh trong tháng 11. Tổng chi phí bán lẻ hàng hóa xã hội ở Bắc Kinh giảm 14,1% so với cùng kỳ năm ngoái và ở Thượng Hải giảm 13,5%.
Về vấn đề này, nhà bình luận chính trị người Mỹ Trần Phá Không (người Mỹ gốc Hoa) cho biết trên chương trình tự truyền thông rằng bầu không khí Giáng sinh ở Thượng Hải rất mạnh mẽ, một trong những lý do là cải cách mở cửa và khoan dung. Lý do thứ hai là vấn đề suy thoái kinh tế. Ông nói: “Nếu Tập Cận Bình không tính đến sinh kế nhân dân thì sẽ bất ổn trong ĐCSTQ, làm suy yếu vị thế quyền lực của ông ta”.
Bỏ lệnh cấm đêm giao thừa
Ngoài lễ hội Giáng sinh không bị hạn chế nghiêm ngặt, vào tháng 11 năm nay Chính phủ Trung Quốc cũng công bố đêm giao thừa năm 2025 là kỳ nghỉ lễ. Đêm giao thừa là đêm cuối của năm cũ đón năm mới, là thời gian nghỉ lễ truyền thống quan trọng nhất ở Trung Quốc, để mọi người về nhà ăn tối đoàn tụ vào đêm giao thừa – một buổi lễ truyền thống được nhiều người Trung Quốc háo hức mong đợi.
Năm 2007, ĐCSTQ đã hợp pháp hóa lễ đêm giao thừa, nhưng sau khi Tập Cận Bình lên nắm quyền vào năm 2013 đã loại lễ đêm giao thừa là dịp nghỉ lễ nên đêm trước Tết năm 2014 không còn là thời gian nghỉ lễ nữa, sang năm 2015 thì lại cho trở lại thành kỳ nghỉ lễ nên từ năm 2016 – 2023 ngày lễ của năm mới âm lịch đều bao gồm đêm giao thừa; nhưng đến năm 2024 thì đêm giao thừa lại bị loại khỏi kỳ nghỉ lễ hợp pháp, gây ra sự bất mãn rộng rãi trong công chúng.
Nhiều người dân suy đoán rằng lý do đằng sau việc không cho đêm giao thừa vào thời gian nghỉ lễ tết có thể là phát âm “trừ tịch” (đêm giao thừa) giống như “trừ Tập (Tập Cận Bình)”.
Thủ tướng Lý Cường của ĐCSTQ đã ký lệnh vào ngày 12/11 về “Nghỉ lễ hội và ngày kỷ niệm quốc gia”, sẽ được thực hiện vào ngày 1/1/2025. Theo quy định này, nghỉ lễ của Trung Quốc sẽ được tăng thêm 2 ngày, đó là đêm giao thừa và ngày 2/5 – tăng từ 11 ngày/năm lên 13 ngày/năm.
Sau khi ĐCSTQ ra quy định mới, chủ đề như “sau này được nghỉ đêm giao thừa” đã vào danh sách tìm kiếm nóng.
Quyền lực Tập Cận Bình suy giảm?
Thứ hai là lý do chính trị. Trong những năm gần đây, ý thức tự kiêu về văn hóa Trung Quốc khiến Tập Cận Bình hướng theo tẩy chay lễ hội nước ngoài. Nhưng quyền lực của ông đã thay đổi sau Hội nghị toàn thể lần thứ ba của Trung ương vào tháng 7 năm nay, đó là lý do quan trọng khiến Giáng sinh năm nay không bị hạn chế nghiêm ngặt và đêm giao thừa được luật hóa trở lại vào trong dịp nghỉ lễ Tết âm lịch.
Ông Lý nói: “Từ một số thay đổi trong nghỉ lễ hội, chúng ta có thể đoán có thay đổi quyền lực ở cấp cao nhất của ĐCSTQ, theo đó nhiều người kết luận liên quan đến vấn đề quyền lực của Tập Cận Bình”.
Nhà bình luận Trần Phá Không cũng chỉ ra, “Bởi vì ĐCSTQ không phát biểu phản đối, cũng không phát biểu ủng hộ, dẫn đến một số khu vực lạc hậu vẫn chưa biết có thay đổi, còn tẩy chay Giáng sinh. Hiện công khai mừng Giáng sinh nghĩa là quyền của Tập Cận Bình đã yếu, đường lối cực tả đã thua. Tập Cận Bình đã thua trong vấn đề chống Mỹ, chống phương Tây, tẩy chay lễ hội nước ngoài”.
Ngoài ra có thể thấy biểu hiện khác của dư luận viên nhí (tiểu phấn hồng). Nếu ĐCSTQ tẩy chay Giáng sinh thì những dư luận viên nhí sẽ rất tích cực làm, gây ồn ào khắp nơi; bây giờ ĐCSTQ không đăng bài tẩy chay Giáng sinh nữa, những ‘bé ngốc Đỏ’ cũng đột nhiên không lên tiếng, không báo cáo, không tẩy chay. Ông Trần Phá Không nói: “Nhiều người trong nước Trung Quốc nói đây là chủ nghĩa yêu nước giả tạo: Lúc thì tẩy chay Giáng sinh cho rằng vì yêu nước; lúc thì thấy hướng gió thay đổi liền không lên tiếng”.
Lý Tịnh Dao, Vision Times